Phán quyết được chờ đợi từ lâu của Tòa phúc thẩm DC trong ba vụ kiện dân sự chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến các vụ án hình sự khác của Trump.
Một tòa phúc thẩm liên bang đang xem xét trách nhiệm pháp lý của Donald Trump đối với vụ bạo lực ngày 6 tháng 1 đang đến gần một ngày kỷ niệm đáng chú ý về việc không hành động.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Gần một năm trước, tòa án đã xem xét ba vụ kiện do các nhân viên Cảnh sát điện Capitol và các thành viên Quốc hội đưa ra cáo buộc Trump và các đồng minh của ông ta đã kích động cuộc tấn công đe dọa tính mạng của họ và chính phủ mà họ đã thề bảo vệ.
Nhưng những nỗ lực của họ để buộc Trump phải chịu trách nhiệm đã suy yếu. Tòa phúc thẩm khu vực DC thường quyết định các vụ kiện trong vòng bốn tháng kể từ khi tranh luận bằng miệng, nhưng cả ba vụ kiện của Trump vẫn chưa được tòa án đưa ra phán quyết nào kể từ khi chúng được tranh luận vào tháng 12 năm ngoái, có nghĩa là lần này, diễn biến trông có vẻ khác thường khi thời gian trôi qua gần một năm mà vẫn không có phán quyết nào được đưa ra.
Dân biểu Eric Swalwell (D-Calif.), người đã đệ đơn một trong ba vụ kiện, hai tháng sau vụ tấn công ngày 6 tháng 1 cho biết rằng: “Tôi ngạc nhiên và không hiểu là họ cần bao nhiêu khoảng thời gian nữa, phải mất bao lâu nữa đây? Sự chậm trễ này xem ra có vẻ bất thường, nhưng tôi hy vọng chúng tôi sẽ nhận được quyết định.”
Một ban hội thẩm gồm ba thẩm phán của tòa phúc thẩm đang cân nhắc một câu hỏi hiến pháp hóc búa liên quan đến từng vụ án, rằng: liệu Trump có thể bị kiện vì bài phát biểu của mình trước một đám đông giận dữ vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, ngay trước cuộc bạo loạn chết người ở Điện Capitol hay không. Kể từ khi hội đồng xem xét liệu Trump có quyền miễn trừ hay không, Trump đã vượt lên dẫn đầu trong nhóm bầu cử tổng thống sơ bộ của Đảng Cộng hòa và bị buộc tội hình sự hai lần vì nỗ lực lật đổ cuộc bầu cử năm 2020.
Phán quyết được chờ đợi từ lâu của Tòa phúc thẩm DC Circuit hoặc khả năng kháng cáo lên Tòa án Tối cao có thể củng cố hoặc làm suy yếu cả hai vụ án hình sự đó. Đó là bởi vì Trump đang nâng cao các biện pháp bảo vệ quyền miễn trừ tương tự trong các vụ truy tố hình sự của mình. Bất kể các tòa án cấp cao hơn nói gì về phạm vi quyền miễn trừ của tổng thống trong bối cảnh dân sự sẽ tạo tiền lệ quan trọng cho các thẩm phán xét xử, những người sẽ sớm cần giải quyết những nỗ lực của Trump nhằm bác bỏ các cáo buộc hình sự của ông ta vì lý do miễn trừ.
Trong khi đó, sự chậm trễ kéo dài tại Tòa phúc thẩm DC đã tạo ra một khoảng trống nào đó cho câu hỏi về mức độ miễn trừ của Trump có phạm vi rộng như thế nào.
Giáo sư luật Carl Tobias của Đại học Richmond nói một cách mĩa mai rằng: “Đúng là Hiến pháp Mỹ thật rắc rối, khiến hệ thống Tòa án của đất nước bị quay mòng mòng. Phạm vi miễn trừ của một cựu Tổng thống Mỹ trông có vẻ như nó quá dài, quá rộng ngay cả đối với các Tòa phúc thẩm, họ cứ mãi loay hoay không biết cách giải quyết như thế nào cho đúng và tránh được rủi ro”.
Tobias lưu ý rằng Tòa phúc thẩm có trụ sở tại DC có xu hướng mất nhiều thời gian hơn hầu hết các tòa phúc thẩm liên bang khác, nói chung là vì họ giải quyết một số lượng đáng kể các vụ việc pháp lý rất phức tạp liên quan đến các cơ quan liên bang. Tuy nhiên, ông nói, lời kêu gọi miễn trừ của Trump có vẻ giống như một đòi hỏi ngoại lệ và chưa từng có tiền lệ khiến ba vị thẩm phán trong Tòa phúc thẩm DC như bị dồn vào đường cùng.
Số liệu thống kê do Văn phòng Hành chính của Tòa án Hoa Kỳ công bố xác nhận rằng kháng cáo của Trump đã chờ quyết định lâu gần gấp ba lần so với vụ án thông thường mà Tòa phúc thẩm DC thường giải quyết.
Việc nắm giữ thậm chí còn được đề cập đến trong các vụ án liên quan đến Trump bên ngoài Washington, chẳng hạn như hai vụ kiện ở New York liên quan đến tuyên bố của nhà văn E. Jean Carroll rằng Trump đã cưỡng hiếp bà trong phòng thay đồ của một cửa hàng bách hóa vào những năm 1990 và những bình luận miệt thị bà của Trump sau khi bà ấy công khai tuyên bố của mình.
Trong những trường hợp đó, Trump cũng đã tăng cường biện pháp phòng vệ miễn dịch. Và tháng trước, trong khi tranh luận trước tòa phúc thẩm liên bang có trụ sở tại New York, luật sư của Jean Carroll đã chỉ ra rằng kháng cáo của Tòa phúc thẩm DC “đã chờ giải quyết khá lâu”.
Cuộc phiêu lưu pháp lý đầy đủ cho các vụ kiện liên quan đến ngày 6/1 chống lại Trump hiện đã kéo dài gần ba năm. Trong vòng vài tuần sau cuộc tấn công vào Điện Capitol, các thành viên Quốc hội, sĩ quan Cảnh sát Điện Capitol và các thành viên của sở cảnh sát DC bắt đầu đệ đơn kiện, tuyên bố rằng Trump và các đồng minh của ông ta phải chịu trách nhiệm về vụ bạo lực và phải bồi thường thiệt hại bằng tiền.
Thẩm phán liên bang Hoa Kỳ Amit Mehta đã đưa ra phán quyết mang tính bước ngoặt của riêng mình về vấn đề này vào ngày 18 tháng 2 năm 2022, kết luận rằng bài phát biểu của Trump ngày hôm đó là trường hợp hiếm hoi trong đó nhận xét của tổng thống không tránh khỏi bị kiện.
Amit Mehta, người được Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm đã viết rằng: “Việc từ chối quyền miễn trừ của Tổng thống đối với các thiệt hại dân sự là một bước đi không hề nhỏ. Tòa án hiểu rõ tầm quan trọng của quyết định của mình. Nhưng những sự thật được đưa ra trong vụ án này là chưa có tiền lệ và tòa án tin rằng quyết định của họ phù hợp với mục đích đằng sau quyền miễn trừ đó.”
Trump đã nhanh chóng kháng cáo và vụ việc đã diễn ra quanh co ở tòa phúc thẩm kể từ đó. Hội đồng với ba vị thẩm phán, bao gồm Chánh án Sri Srinivasan do Obama bổ nhiệm, Judith Rogers do Clinton bổ nhiệm và một người được Trump bổ nhiệm, Gregory Katsas, đã nghe tranh luận bằng miệng trong vụ án vào ngày 7 tháng 12 năm 2022. Bốn tháng sau, vào tháng 3 năm 2023, họ đã trưng cầu ý kiến từ Bộ Tư pháp, nơi đưa ra cách tiếp cận tế nhị đối với các câu hỏi về quyền miễn trừ của tổng thống.
Hội thảo đã im lặng kể từ đó, một khoảng thời gian không hành động ngày càng trở nên chói tai, khó chịu kể từ khi Trump bị buộc tội hình sự vào tháng 8.
Phán quyết của hội đồng có thể sẽ là một cột mốc quan trọng trong cuộc tranh luận hiến pháp kéo dài hàng thập niên về quyền miễn trừ của tổng thống, bắt đầu một cách nghiêm túc từ thời Watergate và bùng lên trở lại trong nhiều cuộc điều tra và vụ kiện chống lại Bill Clinton vào những năm 1990. Trump đã có một cái nhìn sâu rộng về khái niệm trong đó hầu hết mọi hành động hoặc nhận xét của tổng thống đều được bảo vệ khỏi kiện cáo miễn là nó có thể hình dung được – ngay cả bằng sợi chỉ mỏng nhất – có liên quan đến nhiệm vụ chính thức của họ. Trump lập luận rằng ngay cả những nỗ lực thuần túy chính trị để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử cũng sẽ được bảo vệ.
Trump đã đưa ra một phiên bản của lập luận đó trong vụ án hình sự ở Washington, DC, do cố vấn đặc biệt Jack Smith đưa ra. Các công tố viên đã thúc giục Thẩm phán Tanya Chutkan, thẩm phán xét xử chủ trì vụ án, nhanh chóng đưa ra phán quyết về vấn đề này, lưu ý rằng đây là một trong số ít vấn đề mà Trump có thể kháng cáo trước phiên tòa ngày 4 tháng 3. Tuy nhiên, thẩm phán Chutkan có thể muốn chờ xem Tòa phúc thẩm DC giải quyết quyền miễn trừ của Trump như thế nào trước khi bà đưa ra phán quyết của riêng mình.
Và còn có một sự phức tạp khác trong một vụ án khác liên quan đến Trump. Đó là vụ kiện thứ tư, do các sĩ quan cảnh sát bị thương đưa ra nhằm buộc Trump phải chịu trách nhiệm về vụ bạo lực tại Điện Capitol, hiện đang chờ Tòa phúc thẩm DC giải quyết. Các cuộc tranh luận về vụ kiện đó ban đầu được lên kế hoạch vào ngày 5 tháng 12 – nhưng theo một lệnh ít được chú ý ban hành hôm thứ Sáu khi tòa án chính thức đóng cửa vào kỳ nghỉ cuối tuần, tòa án đã hủy bỏ phiên tranh luận.
Nếu không có phán quyết trong các vụ kiện trước đó, việc tổ chức tranh luận vào tuần tới có thể sẽ rất khó xử, vì bất kỳ quyết định nào về quyền miễn trừ của Trump trong các vụ kiện trước đó đều có thể quyết định kết quả của vụ kiện sau một cách hiệu quả. Trong một tình tiết khác, hai trong số ba thẩm phán của phiên kháng cáo được ấn định vào tuần tới, Srinivasan và Rogers, cũng được chỉ định phụ trách thẩm phán đầu tiên và có lẽ hiểu rõ về các lập luận, bất kỳ ý kiến dự thảo hoặc bất đồng chính kiến nào đã được lưu hành.
Trong nỗ lực tránh tình trạng kháng cáo bị trì hoãn, các thủ tục nội bộ của Tòa phúc thẩm DC yêu cầu các thẩm phán báo cáo với đồng nghiệp của họ hàng tháng về tình trạng các ý kiến dự thảo trong các vụ án đang chờ giải quyết.
Lời kết:
Bất chấp sự chậm trễ kéo dài và sự không chắc chắn xung quanh số phận của Trump với tư cách là một bị cáo hình sự, dân biểu Eric Swalwell cho biết ông hài lòng với quá trình này và nói rằng: “Đối với tôi, tôi xem đó là hệ thống tư pháp công bằng của chúng tôi. Nó không phải là một điều hoàn hảo, và chắc chắn nó không phải là một điều có thể ảnh hưởng đến vận may hay bất hạnh chính trị của một người. Đối với tôi, tất cả những dòng sông trách nhiệm này đều dẫn đến cùng một vùng nước. Và câu hỏi của riêng tôi: Liệu Donald Trump có phải chịu trách nhiệm về những gì ông ấy đã làm dẫn đến ngày 6 tháng 1 hay không? – Câu hỏi này vẫn chưa ai có thể trả lời cho tôi.”
Khi nói đến những vụ án và các phiên tòa xét xử Trump, tôi cảm thấy thực sự khó chịu vô cùng, khi nhìn sang Châu Á, các hệ thống tòa án như ở Malaysia, Philippines, Nam Hàn, họ còng tay cựu tổng thống như bất kỳ tội phạm nào, với những bản án vài chục năm, chẳng có bạo loạn nào nổ ra cả, đất nước vẫn bình yên. Còn ở Mỹ, các hệ thống Tòa án, các thẩm phán cứ xách xe chạy lòng vòng vì xăng rẻ, chờ nhau, nhường nhau mãi cho đến hết thời gian.
Translated & Summarized
Việt Linh
https://www.politico.com/news/2023/11/27/trump-immunity-appeal-00128786
https://www.nytimes.com/2023/11/28/opinion/trump-judges-january-6-trial.html
https://www.politico.com/news/2023/11/27/trump-immunity-appeal-00128786