Cuộc bỏ phiếu hủy bỏ khả năng phán quyết “tính hợp lý” của một đạo luật của Tòa án Tối cao Israel đã được thông qua với tỷ lệ 64–0, chỉ có các thành viên của liên minh cầm quyền bỏ phiếu ủng hộ vào tuần cuối cùng của phiên họp mùa hè Knesset. Các thành viên từ tất cả các bên phi chính phủ vắng mặt trong hội trường.
Bây giờ chính phủ sẽ có quyền lực gần như độc tài.
Netanyahu đang trên đường giết chết nền dân chủ Israel.
Câu hỏi quan trọng hiện nay là: Làm thế nào phe đối lập rộng lớn – một mạng lưới các nhà hoạt động và những người thuộc xã hội dân sự, cùng với các đảng phái chính trị vươn lên từ trung tâm đến trung tả và cánh tả có thể đánh lui chương trình nghị sự của chính phủ Netanyahu?
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Một trong những chính trị gia đối lập rõ ràng nhất là thành viên Lao động của Knesset Rabbi Gilad Kariv. Kariv là một luật sư và giáo sĩ Do Thái Cải cách, từng là chủ tịch của Ủy ban Tư pháp và Luật cho biết rằng: “Đầu tiên, các đảng đối lập cần thống nhất với nhau về thái độ của chúng ta đối với bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tương lai với chính phủ, để làm rõ rằng đề nghị đàm phán của ông Netanyahu với mốc thời gian vào cuối tháng 11 là không hợp pháp. Thứ hai, chúng tôi có vai trò rất quan trọng—cùng với ban lãnh đạo các cuộc biểu tình. Cho đến bây giờ, phe đối lập chính trị chính thức đóng vai trò quan trọng và chính yếu trong các cuộc biểu tình trên đường phố. Thứ ba, chúng tôi cần tăng cường chương trình nghị sự dân chủ cho các cuộc biểu tình. Đây là lúc phe đối lập thu hút sự chú ý của công chúng đến những mặt trận khác trong nỗ lực bất hợp pháp của chính phủ, để thận trọng mở rộng tầm nhìn của cuộc biểu tình.”
Rami Hod, giám đốc điều hành của Trung tâm Berl Katznelson, cảnh báo các nhà hoạt động dân chủ không nên bị ru ngủ bởi các cử chỉ ve vãn của chính phủ. Ông nhớ lại khoảnh khắc định mệnh năm 1995, sau khi Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin bị ám sát bởi một kẻ cuồng tín cánh hữu, sau đó họ lên tiếng hứa hẹn và muốn hòa giải. Bây giờ, chính phủ Netanyahu cũng làm như vậy, họ đã kêu gọi đối thoại để làm dịu đi sự chống đối qua các cuộc biểu tình.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu, thủ tướng tại vị lâu nhất của Israel, đã trở lại nắm quyền cách đây tám tháng chính xác là để vô hiệu hóa tư pháp. Đó là bởi vì ông ta hiện đang bị xét xử trong bốn vụ án hình sự khác nhau. Kiểm soát các tòa án là sự bảo đảm duy nhất của ông ta để không phải ngồi tù.
Chính phủ theo chủ nghĩa dân tộc, cực hữu, cực đoan của Netanyah cũng có một chương trình nghị sự về các nhu cầu đặc biệt trong đó một tòa án tối cao mạnh mẽ là một mối phiền toái.
Nhưng vẫn có một Israel khác đã thúc đẩy sự bảo vệ nền dân chủ và tất cả đều tình nguyện—bởi quân nhân dự bị của đơn vị đặc biệt, doanh nhân công nghệ cao, sinh viên đại học, chủ doanh nghiệp lớn, v.v. Hầu hết là người Do Thái thế tục. Hầu như không ai sống trong các khu định cư của người Do Thái ở Bờ Tây. Đây là những người trả phần lớn thuế, thúc đẩy nền kinh tế của Israel. Một số còn thậm chí có thể đã bỏ phiếu cho Netanyahu trong quá khứ khi ông ta chưa lòi bộ mặt cực hữu cực đoan quá mức.
Các cuộc biểu tình đã nổ ra khắp Israel ngay sau khi đạo luật được thông qua. Lại có thêm hàng nghìn quân nhân dự bị tình nguyện tuyên bố từ chối phục vụ chính phủ này. Các bác sĩ đã đình công cho đến khi chính phủ chống công nhân buộc họ phải làm việc trở lại theo lệnh của tòa án. Morgan Stanley cắt giảm tín dụng chủ quyền của Israel do “lập trường không ổn định”.
Cho đến nay, rất ít công dân Ả Rập của Israel, chiếm hơn 20 phần trăm dân số, đã tham gia hoặc cảm thấy được chào đón trong chính trường Israel, vì họ coi đó là cuộc chiến giữa hai phe của người Israel gốc Do Thái. Điều quan trọng là phong trào phản kháng bao trùm dân số này, vì lý do đạo đức và chính trị. Phe trung tả không thể cầm quyền trở lại nếu không có các đảng Ả Rập và cử tri của họ.
Ngay sau cuộc bỏ phiếu, một trong những thành viên cực đoan nhất của chính phủ—Bộ trưởng An ninh Nội địa Itamar Ben Gvir, một thủ lĩnh cánh hữu rất cực đoan và từng là một kẻ khủng bố bị kết án, bị quân đội cấm phục vụ—đã lên tiếng ve vãn gọi phe đối lập là “anh em”, đề nghị đối thoại.
Netanyahu đã có một bài phát biểu vào khung giờ vàng, trong đó ông nói rằng ông sẽ làm chậm quá trình thay đổi tư pháp.
Trong khi đó, các đối thủ đã bắt đầu cuộc chiến của họ tại tòa án. Nhiều kháng cáo đã được đệ trình lên Tòa án Tối cao. Chủ tịch tòa án, Esther Hayut, một chuyên gia thuần túy và không được biết đến như một nhà tư tưởng, người đang tham dự một hội nghị ở Đức, đã vội vã quay trở lại để đối phó với cuộc khủng hoảng. Một ngày sau cuộc bỏ phiếu, Netanyahu đã thách thức tòa án không nên can thiệp.
Nhưng thành thật mà nói, những gì tòa án làm bây giờ là rất khó đoán, nếu tòa án quyết định tiếp nhận một hoặc nhiều đơn kháng cáo mới nộp này để hủy bỏ luật mới của chính phủ Netanyahu, tòa án có thể xúc tiến kháng cáo khẩn cấp trong vài ngày hoặc có thể mất vài tuần hoặc vài tháng. Rõ ràng, một phán quyết nhanh chóng sẽ đưa ra một con đường cho các nhà hoạt động và cho cả chính phủ thực hiện chiến thuật tiếp theo của họ. Các nhà hoạt động pháp lý dự đoán ít nhất sẽ có một chục đơn kháng cáo sẽ được đệ trình bởi các tổ chức phi lợi nhuận, tùy thuộc vào thời gian và các vấn đề khác nhau để xem liệu họ có thể vượt qua để kháng cáo hay không. Sẽ là điều bất thường nếu tòa án tối cao vô hiệu hóa một đạo luật đã được thông qua nhưng, trong thời điểm chính trị phân cực tại Israel như hiện nay, một điều bất thường có thể được bình thường hóa để thích ứng với hoàn cảnh.
Lời kết:
Netanyahu đã trở thành tù nhân của các thành viên cực hữu trong chính đảng của ông ta và các đảng nhỏ hơn thực sự cuồng tín xung quanh ông ta, cũng như sự tham nhũng của chính ông ta đã dẫn đến những cáo buộc hiện đang chờ giải quyết chống lại anh ta đã dồn Netanyahu đến bức tường cuối cùng này.
Với quyết tâm phải cải cách tư pháp bằng được để bảo đảm không thể bị kết án, không thể bị đưa vào tù vì hầu hết các tội liên quan đến tham nhũng.
Trong khi đó, những công dân Israel muốn bảo vệ nền dân chủ đã kiệt sức trên chặng đường dài. Liệu tương lai đất nước và nền dân chủ Israel sẽ đi về đâu? Israel có còn giữ vững tên gọi quốc gia dân chủ duy nhất ở vùng Trung Đông hay không?
Việt Linh, 28.07.2023
Sources:
https://newrepublic.com/article/174596/netanyahu-push-dictatorship-can-arrested