Nicholas Riccardi, Jill Colvin, Stefano Possebon, David Shortell, Daniel Politi
Donald Trump từ lâu đã luôn ca ngợi một kiểu lãnh đạo chuyên quyền, độc tài như tại một số quốc gia nước ngoài cụ thể như Trung Quốc, Nga, Triều Tiên, Hungary, Brazil, Venezuela và mới đây nhất là Argentina, khi người dân tại quốc gia này bầu ra Tổng thống mới đắc cử, Javier Milei, đây là một người đàn ông có nhiều nét giống Trump như, đầu tóc bồm xồm, không chải, hung hăng, thích nói về những thuyết âm mưu gian lận. Trump miêu tả những người đàn ông lãnh đạo của những quốc gia này là “cứng rắn” và “mạnh mẽ“, ngay cả khi họ đang chà đạp, phá hủy nền dân chủ tại đất nước họ.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Cựu tổng thống 45 của nưóc Mỹ và là ứng cử viên hàng đầu của Đảng Cộng hòa lên tiếng ca ngợi nhà lãnh đạo mới đắc cử của Argentina, Javier Milei, một người có mái tóc hoang dã, bù xù, thích biểu tượng ông ta cầm cưa máy, tự mô tả bản thân là “nhà tư bản vô chính phủ” được những người ngưỡng mộ mệnh danh là “kẻ điên”.
Trump hân hoan trong một đoạn video đăng hôm thứ Ba trên trang mạng xã hội của ông ta, tuyên bố rằng: “Một lời chúc mừng rất đặc biệt tới Javier Milei trong cuộc đua vĩ đại cho chức tổng thống Argentina. Tôi rất tự hào về bạn. Bạn sẽ xoay chuyển tình thế đất nước của mình và thực sự làm cho Argentina vĩ đại trở lại!”
Chiến thắng vang dội của Javier Milei mang lại cho Trump một đồng minh tiềm năng mới nếu ông ta giành được Tòa Bạch Ốc trong năm 2024 – và nhấn mạnh tầm ảnh hưởng lâu dài của ông ta đối với chính trị toàn cầu trong gần một thập niên kể từ khi ông ta lần đầu tiên tranh cử tổng thống năm 2016. Đây cũng là ví dụ mới nhất về sức mạnh của chủ nghĩa dân túy cánh hữu đang tán tỉnh chủ nghĩa độc tài và phong trào vùng dậy để chống lại người lãnh đạo đương nhiệm.
Steven Levitsky, nhà khoa học chính trị của Đại học Harvard và đồng tác giả của cuốn sách “Chế độ dân chủ chết như thế nào”, cho biết rằng: “Trở thành một người theo chủ nghĩa dân túy dễ dàng hơn nhiều so với trước đây”.
Steven Levitsky trích dẫn một số xu hướng toàn cầu đã định hình lại cả nền chính trị Argentina và Hoa Kỳ. Tró: những cú sốc kinh tế lặp lại mà thế giới phải gánh chịu kể từ năm 2008, hậu quả từ đại dịch coronavirus và sự lan rộng của mạng xã hội.
Chủ nghĩa dân túy gia tăng và sự tức giận đối với thể chế được cho là có thể định hình không chỉ cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào năm tới mà còn cả các cuộc bầu cử trên toàn thế giới. Vương quốc Anh, Mexico, Ấn Độ, Pakistan và Đài Loan đều dự kiến sẽ bỏ phiếu bầu lãnh đạo mới vào năm 2024.
Steven Levitsky nói rằng: “Cử tri muốn những nhân vật từ bên ngoài cơ sở chính trị, những người về cơ bản muốn phá vỡ những khuôn khổ đã có từ bao đời nay”.
Javier Milei thường so sánh với Trump trong chiến dịch tranh cử của mình, ca ngợi Trump trong một cuộc phỏng vấn với cựu người dẫn chương trình Fox News Tucker Carlson và quảng bá những lý thuyết chưa được chứng minh về gian lận bầu cử trong cuộc đua của chính ông ta trước khi ông ta giành chiến thắng. Nhiều người ủng hộ Javier Milei đã cho phổ biến những chiếc nón và áo thun có dòng chữ “Làm cho Argentina vĩ đại trở lại” thành hình ảnh thường thấy trong chiến dịch tranh cử, lặp lại khẩu hiệu của Trump.
Javier Milei thường dùng biểu tượng hình ảnh của ông ta tay cầm cưa máy và muốn giải tán nhiều bộ trong chính phủ, bãi bỏ Ngân hàng Trung ương Argentina cũng như các bộ quan trọng bao gồm cả y tế và giáo dục – giống như Trump đã đề xuất cắt giảm các cơ quan chính phủ bị một số người bảo thủ chỉ trích.
Lời kêu gọi của Javier Milei nhằm thanh lọc “đẳng cấp chính trị” khỏi chính phủ Argentina theo sau lời kêu gọi của Trump nhằm “rút cạn đầm lầy” và xóa sổ một “nhà nước ngầm” mà Trump cho rằng đang chống lại ông ta ở Washington. Javier Milei đã đẩy đất nước của ông ta sang cánh hữu bằng một chiến dịch chống chính quyền được so sánh với chiến dịch của Donald Trump – tất cả đều chống lại bối cảnh một trong những tỷ lệ lạm phát cao nhất thế giới.
Javier Milei đã thắng tất cả ngoại trừ ba trong số 24 tỉnh của Argentina, và đối thủ của ông ta đã thủng lưới ngay cả trước khi cơ quan bầu cử bắt đầu công bố kết quả sơ bộ. Nhưng trước khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử cấp hai, ông ta đã đưa ra những tuyên bố chưa được chứng minh về những điều bất thường trong vòng đầu tiên của cuộc bầu cử, gợi ý rằng “có gian lận nếu ông ta không thắng”.
Javier cũng tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh hôm thứ Hai rằng sẽ tư nhân hóa các cơ quan truyền thông nhà nước đưa tin tiêu cực về ông ta. Ngoài kế hoạch đô la hóa gây tranh cãi, chương trình chính trị của Milei bao gồm cắt giảm các quy định về kiểm soát súng và chuyển giao quyền lực đối với hệ thống nhà tù từ dân thường sang quân đội. Đề xuất sử dụng công quỹ để hỗ trợ các gia đình chọn cách giáo dục con cái tư nhân và thậm chí tư nhân hóa lĩnh vực y tế, lĩnh vực mà ở Argentina luôn nằm trong tay nhà nước từ bao lâu nay.
Javier Milei phản đối các chính sách nữ quyền và phá thai mà Argentina đã hợp pháp hóa trong những năm gần đây và đã đề xuất một cuộc trưng cầu dân ý để bãi bỏ luật này. Milei cũng bác bỏ quan điểm con người có vai trò gây ra biến đổi khí hậu. Trong một lần xuất hiện trên truyền hình, Milei đã tố cáo Giáo hoàng Francis, người Argentina, là “kẻ ngu ngốc” trong việc bảo vệ công bằng xã hội và gọi người đứng đầu Giáo hội Công giáo La Mã là “đại diện của cái ác trên Trái đất”.
Tương tự như khẩu hiệu của Trump, “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”, Milei cho biết ông sẽ đưa đất nước trở lại một thời kỳ vĩ đại chưa xác định. Milei không chỉ coi mình là một chính trị gia cánh hữu mà còn là một chiến binh văn hóa với sứ mệnh chấn động xã hội Argentina. Một số quan điểm của Milei dường như giống với những đảng viên Cộng hòa bảo thủ ở Mỹ trong khi lối hùng biện đầy ngôn từ tục tĩu, nảy lửa của ông ta đã đưa ông trở nên nổi bật trong cuộc chiến văn hóa toàn cầu đôi khi lấn át cả diễn ngôn chính trị ở Mỹ của Donald Trump. Trọng tâm trong kế hoạch kinh tế của Javier Milei dành cho Argentina là đề xuất thay thế đồng nội tệ peso bằng đồng đô la Mỹ. Ông ta đã nhiều lần nói rằng cách duy nhất để chấm dứt tai họa lạm phát, vốn đã lên tới 140%, là ngăn cản các chính trị gia tiếp tục in tiền. Vì vậy, ông ta có kế hoạch giải thể Ngân hàng Trung ương.
Trump tiếp tục quảng bá những lời dối trá về cuộc bầu cử mà ông ta đã thua Tổng thống Joe Biden và tấn công các cơ quan truyền thông mà ông cho là không thân thiện và gọi họ là “kẻ thù của nhân dân”.
Gimena Sánchez-Garzoli, giám đốc vùng Andes tại Văn phòng Washington ở Mỹ Latinh, một tổ chức nhân quyền, cho biết rằng: “Chắc chắn là có sự hài hòa giữa hai con người xấu xí này. Cả hai người đàn ông đều là sản phẩm của cùng một lực lượng nổi loạn, ưa thích bạo lực và phá hoại quốc gia của chính họ.”
Sánchez-Garzoli, người đã đến Argentina để quan sát cuộc bầu cử, mô tả sự bất mãn rộng rãi với trật tự chính trị trên toàn khu vực khi các nền dân chủ tự do không đáp ứng được nhu cầu cơ bản của người dân. Bà nói, điều đó đang tạo ra cảm giác vỡ mộng và phân cực hàng loạt, đặc biệt là ở thế hệ trẻ, những người đã phản ứng bằng cách nói: “Hãy đốt cháy nó và đi theo thứ gì đó hoàn toàn khác. Họ cảm thấy người này khác biệt nên bằng cách nào đó nó phải khác biệt.”
Sánchez-Garzoli cho biết rằng: “Ngoài việc chia sẻ các mục tiêu chính sách chung giống nhau, Trump và Milei còn giống nhau về mặt phong cách – cả hai đều được coi là những người nổi tiếng thể hiện cảm giác nam tính và phát triển bằng cách càng kỳ lạ càng tốt để nổi bật hơn những người khác. Những gì Trump đã làm là ông ấy đã phá vỡ các quy tắc về mọi việc.”
Không rõ liệu Trump và Milei có thể xây dựng tình bạn hay không, như Trump đã làm với một nhà lãnh đạo Nam Mỹ khác, cựu tổng thống Brazil, Jair Bolsonaro, người từng được mệnh danh là “Trump của vùng nhiệt đới”.
Bolsonaro, người đã đến thăm Hoa Kỳ với tư cách là tổng thống và dành thời gian tại câu lạc bộ Mar-a-Lago của Trump ở Florida, cũng đã điều hành chiến dịch ủng hộ Trump một cách không nao núng, mô phỏng giọng điệu và phong cách của cựu tổng thống. Ông ta cũng đưa ra những cáo buộc gian lận không có căn cứ sau khi thất bại vào năm ngoái, mà đỉnh điểm là cuộc tấn công vào Tòa nhà Quốc hội của Brazil gợi nhớ một cách kỳ lạ đến vụ tấn công ngày 6 tháng 1 năm 2021 ở điện Capitol tại Hoa Kỳ.
Nhưng trong khi Trump hiện là ứng cử viên hàng đầu cho sự đề cử của Đảng Cộng hòa, thì Bolsonaro bị cấm tranh cử vào bất kỳ chức vụ chính trị nào cho đến năm 2030 vì lạm dụng quyền lực của mình.
Chiến dịch tranh cử của Trump đã không trả lời các câu hỏi về việc liệu ông và Milei đã nói chuyện kể từ chiến thắng của Milei hay liệu họ có ý định nói chuyện hay không. Sự thăng tiến chính trị bất ngờ của Milei sẽ được cả thế giới xem xét kỹ lưỡng như một dấu hiệu tiềm ẩn về sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy cực hữu trong khu vực. Cựu Tổng thống Brazil, Jair Bolsonaro chúc mừng Javier Milei, trong khi các nhà lãnh đạo cánh tả trong khu vực – bao gồm cả nhà lãnh đạo hiện tại của Brazil Luiz Inácio Lula da Silva và Gustavo Petro của Colombia – đã từ bỏ truyền thống không can thiệp để ủng hộ Massa, đối thủ của Javier Milei trong cuộc bầu cử vừa qua.
Trump từ lâu đã có thiện cảm và sự tôn trọng đối với các nhà lãnh đạo độc tài và những người theo chủ nghĩa dân túy, Trump giải thích rằng “họ càng cứng rắn và xấu tính thì tôi càng dễ hòa hợp với họ”.
Trong số các nhà lãnh đạo mà Trump ca ngợi có Viktor Orbán của Hungary, Tập Cận Bình của Trung Quốc, Vladimir Putin của Nga và Kim Jong Un của Triều Tiên và giờ đây là Javier Milei của Argentina.
Gần đây, Trump đặc biệt yêu thích Viktor Orbán sau một cuộc phỏng vấn trong đó nhà lãnh đạo Hungary chỉ trích chính quyền Biden và nói rằng con đường duy nhất để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine là việc Trump tái đắc cử vào Tòa Bạch Ốc.
Phát biểu hôm thứ Bảy tại một sự kiện ở Iowa, Trump đã dành vài phút để ca ngợi Viktor Orbán nhằm trả lễ, nói rằng ông ta “rất vinh dự” trước những nhận xét từ một người mà ông gọi là “một trong những nhà lãnh đạo mạnh mẽ nhất”.
Trump nói về đất nước Hungary mà các nhà lập pháp Liên minh châu Âu năm ngoái tuyên bố không còn là một nền dân chủ nữa và thay vào đó đã trở thành “một chế độ kết hợp giữa chế độ bầu cử chuyên chế” dưới sự lãnh đạo của chính phủ theo chủ nghĩa dân tộc.
Trump cũng tiếp tục ca ngợi ông Tập Cận Bình, mô tả ông ấy là “một người đàn ông mạnh mẽ. Ông ấy là một người hung dữ. Ông ấy điều hành 1,4 tỷ người bằng bàn tay sắt”.
Trump đã sử dụng ngôn ngữ tương tự để mô tả Putin, thu hút sự chỉ trích từ các đối thủ của ông ta trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa.
Trump từ lâu đã bảo vệ việc sử dụng ngôn ngữ như vậy, khẳng định những bình luận của ông ta là những tuyên bố thực tế chứ không phải lời tâng bốc.
Lời kết:
Ông bà ta nói “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã” thường không sai. Giữa những hạng người có những cá tính khác người, lập dị, họ thường có sự đồng cảm với nhau, vì có chung niềm ưa thích là quyền lực, xem thường nền dân chủ, yêu thích một nhà nước chuyên chế và trở thành những nhà độc tài.
Nếu người Argentina muốn thử lửa với một nhà nước chuyên chế, một lãnh đạo độc tài, ngang ngược, xem thường nền tảng dân chủ tốt đẹp thì Javier Milei sẽ chìu họ, cũng giống như nhiều người tại Mỹ, chán chê với nền dân chủ, muốn thử lửa với phát xít độc tài, thì Donald Trump sẽ chìu họ.
Miễn là, vướng vào rồi thì sau này đừng kêu ca, ta thán, bởi vì “bút sa gà chết” và “bụng làm dạ chịu”.
Translated & Summarized
Việt Linh
https://edition.cnn.com/2023/11/19/world/argentina-vote-milei-massa-nov-19/index.html
https://apnews.com/article/javier-milei-profile-argentina-election-82488d49cca5aee10d4b911bde530922