Brian Bennett, Aziz Huq, Areeba Shah
Vấn đề đang được bàn đến một cách sôi nổi trên nhiều diễn đàn truyền thông mở với cái gọi là “lệnh bịt miệng” do các thẩm phán ở New York và Washington, DC áp đặt lên tên tổng thống tệ hại, gian xảo nhất lịch sử Hoa Kỳ. Mặc dù những lệnh này có thể hoàn toàn hợp hiến và rất xứng đáng, nhưng cuối cùng chúng có thể gây hại nhiều hơn là có lợi – vì cả lý do pháp lý và chính trị.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Động lực đang gia tăng trong các vụ án hình sự chống lại Donald Trump vì cố gắng chiếm đoạt cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Nhưng tòa án liên bang được giao nhiệm vụ xem xét những cáo buộc đó một cách đầy đủ và công bằng giờ đây có nguy cơ bị vướng vào một cuộc biểu tình vô ích, thậm chí phản tác dụng về quyền tự do ngôn luận của Donald Trump.
Dù mục tiêu của các bản cáo trạng với điều quan trọng nhất là buộc Trump phải chịu trách nhiệm về việc cố gắng lật ngược cuộc bầu cử năm 2020.
Hai phiên tòa hình sự tập trung vào hành vi lật đổ bầu cử lần đầu tiên được đẩy mạnh vào tuần trước khi Sidney Powell và Kenneth Chesterbro đạt được thỏa thuận nhận tội trong vụ án ở Quận Fulton, Georgia. Sau đó, luật sư thứ ba của nhóm Trump, Jenna Ellis, đã nhận tội hôm thứ Ba. Những mức án nhẹ mà họ nhận được đã khiến một số người “ngạc nhiên” vì sự khoan hồng quá mức mà họ nhận được, nhưng chúng có thể có động cơ chính đáng, rằng: Một công tố viên chỉ có thể đưa ra mức khoan hồng nhẹ như vậy khi họ tin rằng một người có thể cung cấp bằng chứng hữu ích đáng kể chống lại các đồng phạm. Trong trường hợp này, Sidney Powell, Kenneth Chesebro và Jenna Ellis có thể có bằng chứng liên quan trực tiếp đến ý định của Trump – đây là một câu hỏi pháp lý quan trọng – cũng như tài liệu có thể thúc đẩy các bị cáo khác nhận lời bào chữa và quay lưng lại với Donald Trump.
Nhưng vào đúng thời điểm khi bộ máy khai thác sự thật của hệ thống pháp luật đang tăng tốc, một loạt hoạt động xung quanh các lệnh bịt miệng có thể khiến công việc của các công tố viên gặp trở ngại.
Tại tòa án tiểu bang New York hôm thứ Sáu, Thẩm phán Arthur Engoron đã phạt Trump 5.000 USD vì không gỡ bỏ một bài đăng nhắm vào một trong những thư ký luật của thẩm phán, vi phạm lệnh bịt miệng mà ông đã ban hành trước đó. Và tại Washington vào cuối ngày hôm đó, Thẩm phán liên bang Tanya Chutkan đã tạm dừng lệnh bịt miệng Trump để cho phép các luật sư của ông ta có cơ hội đưa ra những lập luận mới chống lại các hạn chế.
Lệnh bịt miệng của các thẩm phán Chutkan và Engoron có thể có cơ sở pháp lý vững chắc. Những hạn chế về lời nói của bị cáo là điều phổ biến trong các thỏa thuận trước khi xét xử. Ví dụ, Sam Bankman-Fried đã bị thu hồi bảo lãnh và phải ngồi tù vì nói chuyện với báo chí. Lệnh bịt miệng cũng được áp dụng trong các phiên tòa trước đây với Kobe Bryant và OJ Simpson.
Tuy nhiên, không có gì đáng ngạc nhiên khi Trump đã nói rằng ông ta sẽ kháng cáo lệnh bịt miệng của thẩm phán Chutkan. Mặc dù có cơ sở pháp lý vững chắc cho hành động của bà ấy, nhưng cũng có rất nhiều sự nhầm lẫn trong án lệ liên quan của Tòa án Tối cao về việc hạn chế lời nói đối với bị cáo hình sự.
Các tiền lệ hàng đầu như vụ án Gentile và Stuart có từ cuối thế kỷ 20 – trước khi có mạng xã hội trực tuyến. Những trường hợp đó được đưa vào các tình huống thực tế rất cụ thể. Những điều này hơi giống với một cựu tổng thống tranh cử chức vụ quốc gia sau khi cố gắng chiếm lấy chức vụ bằng bạo lực và gian lận bất thành. Việc kháng cáo từ các luật sư của Trump trước tiên lên Tòa phúc thẩm Quận Columbia và sau đó lên Tòa án Tối cao chắc chắn sẽ mất vài tuần – và nhiều khả năng là nhiều tháng.
Kết quả sẽ là sự không chắc chắn và sự chậm trễ kéo dài trong quá trình tố tụng hình sự cơ bản, tất cả đều không mang lại bất kỳ lợi ích đáng kể nào cho an toàn công cộng.
Như vậy, thật dễ dàng để tưởng tượng rằng các luật sư của Trump sẽ có thể tạo ra một chuỗi kháng cáo dài dòng, gây mất tập trung và cuối cùng mang tính hủy diệt thách thức các “lệnh bịt miệng”.
Rất lâu trước khi trở thành tổng thống, Trump đã thể hiện kỹ năng tuyệt vời trong việc sử dụng tòa án làm công cụ để ngăn chặn, trì hoãn và làm hao mòn các đối thủ chính trị và kinh doanh của mình. Sẽ thật kỳ lạ nếu bây giờ ông ấy không thực hiện chiến thuật tương tự – khi số tiền đặt cược cao gấp nhiều lần.
Điều đáng chú ý là cả thẩm phán Chutkan và Engoron đều đưa ra các lệnh cấm hẹp chỉ với mục đích nhằm ngăn chặn những tổn hại có thể thấy trước đối với các quan chức chính phủ và nhân chứng. Trên thực tế, hiệu quả của hai lệnh bịt miệng hẹp này là khá khiêm tốn. Ngay cả các luật sư của Trump cũng không yêu cầu Tu chính án thứ nhất có quyền đe dọa các nhân chứng hoặc cản trở công lý. Và thực sự, như một điều kiện để được bảo lãnh tại ngoại ở tiểu bang Georgia, Trump đã đồng ý không đe dọa các đồng phạm hoặc nhân chứng hoặc “cản trở việc quản lý công lý”. Vì vậy, lệnh của thẩm phán Chutkan và Engoron chỉ hạn chế Trump tấn công các quan chức tòa án hoặc công tố viên. Về lý thuyết, việc giả mạo nhân chứng là điều không cần bàn cãi vì nó đã vi phạm pháp luật.
Nhưng nếu đó là mục đích của các thẩm phán thì lệnh bịt miệng gần như chắc chắn sẽ không có tác dụng mấy. Ví dụ, lệnh của thẩm phán Chutkan chỉ áp dụng cho “các bên liên quan và luật sư”, tức là Trump và các luật sư của ông ấy. Lệnh không ràng buộc bất cứ ai không tham gia vào vụ kiện tụng. Và tại thời điểm này trong nền chính trị Hoa Kỳ, các chiến dịch căm thù và đe dọa bạo lực có tổ chức có thể nhanh chóng nhắm vào kẻ thù của một chính trị gia mà chính trị gia đó không hề phải động tay. Theo các điều khoản của nó, lệnh của thẩm phán Chutkan không ngăn cản một chiến dịch đe dọa của bên thứ ba như vậy được kích hoạt bởi một cái nháy mắt, một cái búng tay hoặc một cái gật đầu nhẹ mang đầy ẩn ý ngầm chấp thuận của cựu tổng thống 45. Hay dễ nhận thấy nhất là khi Trump đăng địa chỉ nhà riêng của cựu Tổng thống Barack Obama và Tổng chưởng lý New York Letitia James mà không cần phải viết gì thêm, không có lời kêu gọi hay xúi giục gì cả, chỉ cần đăng địa chỉ của những người mà Trump xem là kẻ thù lên đó, tất nhiên những kẻ ủ hộ Trump, ưa thích bạo lực, hiểu ý Trump muốn họ làm gì.
Trở lại với tác dụng hạn chế của các lệnh bịt miệng. Theo tôi, sẽ rất khó có khả năng thẩm phán Chutkan hay Engoron có đủ can đảm để đưa ra lệnh cấm rộng hơn đối với những người đưa tin, người viết blog và nhiều phương tiện truyền thông khác.
Nói tóm lại, những “lệnh bịt miệng” hiện tại sẽ không thể ngăn chặn được cơn lũ đang rình rập. Khi được thúc đẩy, chúng sẽ bắt đầu dâng trào và các cơ quan thực thi pháp luật sẽ trở tay không kịp. Trump đã biết cách khai thác chúng một cách phong phú để làm thức ăn cho bài phát biểu tranh cử. Trump đã xuyên tạc tác dụng của các “lệnh bịt miệng” để tự coi mình là nạn nhân của một âm mưu “nhà nước ngầm” nhằm bóp nghẹt quyền tự do ngôn luận của ông ta.
Lời kết:
Những người bị đe dọa bởi những lời bóng gió của Trump trên nền tảng mạng xã hội có thể có được công lý và cả luật pháp đứng về phía họ. Nhưng giải pháp khôn ngoan hơn là hai vị thẩm phán Chutkan và Engoron sẽ phải can đảm và quyết tâm hơn nữa đối với các lệnh bịt miệng rộng hơn và các mức trừng phạt nghiêm túc đi kèm, nếu không thì các lệnh bịt miệng nửa vời, hạn chế trong phạm vi hẹp của họ sẽ bị phản tác dụng, luật pháp càng bị xem thường và uy tín của hai vị thẩm phán sẽ bị sứt mẻ.
Và điều tệ hại nhất, khi các vụ kháng cáo lên đến tòa phúc thẩm và tòa án tối cao, nếu chúng bị bác bỏ thì những phán quyết sau đó của hai thẩm phán Chutkan và Engoron sẽ càng bị xem thường và vi phạm nhiều hơn.
Dĩ nhiên các thẩm phán sẽ không phải là những người duy nhất chịu trách nhiệm về những thiệt hại lâu dài bởi những “lệnh bịt miệng” nửa vời, thiếu kiên quyết và cứng rắn nhưng họ là những người tiên phong thiếu sự quyết đoán sẽ gây ảnh hưởng đến những vụ án khác sau này và những thẩm phán khác muốn đưa ra lệnh bịt miệng cứng rắn sẽ lâm vào cảnh khó xử.
https://time.com/6318987/donald-trump-gag-order-free-speech-factcheck/
https://www.politico.com/news/magazine/2023/10/25/trump-gag-orders-2020-election-00123263
https://www.yahoo.com/news/trump-attacks-backfire-experts-ny-202211217.html