Tại đại hội Đảng bộ Sài Gòn vào giữa tháng 10 năm 2025 vừa qua, nhiều người nhận định sự kiện này không chỉ là một hoạt động thường niên của bộ máy đảng địa phương, mà còn là một bước đi chiến lược trong bàn cờ quyền lực do người đứng đầu Đảng cộng sản Việt Nam Tổng Bí Thư Tô Lâm dàn dựng. Bề ngoài là đại hội nội bộ, nhưng thực chất nó phơi bày những chuyển động quan trọng giữa hai khối quyền lực: phe công an của Tô Lâm và tàn dư của phe Chính Phủ, vốn gắn liền với ông Phạm Minh Chính.
Báo cáo chính trị của đại hội nhấn mạnh việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương đảng và làm trong sạch bộ máy. Nhưng đằng sau những ngôn từ khuôn mẫu là thông điệp cứng rắn: hệ thống quyền lực của công an và an ninh đã hoàn toàn nắm quyền chỉ đạo chính trị tại trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước. Việc nhân sự chủ chốt tại Sài Gòn, từ Ban Thường Vụ Thành ủy, Ban Nội chính, đến Công an thành phố đều mang dấu ấn “phe Tô Lâm” cho thấy một sự chuyển giao âm thầm nhưng dứt khoát.
Nếu như trước đây Sài Gòn được coi là “sân sau” của nhóm technocrat, những người thực dụng, thân Chính phủ và doanh nghiệp, thì nay bức tranh đã đảo chiều. Công an hóa bộ máy lãnh đạo, siết chặt cơ chế thông tin, mở lại hàng loạt vụ án kinh tế từng bị “treo” dưới thời trước, đó là chiêu thức vừa thanh trừng, vừa củng cố quyền lực. Giới quan sát chính trị đánh giá việc chọn Sài Gòn làm địa bàn mở màn cho chiến dịch tái cấu trúc tổ chức đảng không phải ngẫu nhiên. Thành phố này luôn là trung tâm quyền lực mềm, nơi hội tụ tiền bạc, truyền thông, mạng lưới doanh nghiệp nhà nước và tư nhân. Khi Tô Lâm đưa người của mình vào các vị trí then chốt, ông không chỉ chiếm được địa bàn, mà còn đặt nền móng cho quyền lực toàn quốc, từ kinh tế đến tư tưởng.
Căng thẳng thể hiện rõ qua cách sắp xếp nhân sự: những người từng thân cận với các nhân vật như Nguyễn Văn Nên hay Lê Thanh Hải, biểu tượng quyền lực một thời của miền Nam nay người bị luân chuyển, kẻ nghỉ hưu sớm, hoặc tự nguyện xin thôi chức. Thay vào đó là loạt nhân vật mới, phần lớn có lý lịch công an, an ninh hoặc từng làm việc trong các cơ quan trực thuộc Bộ Công An.
Đại hội Đảng bộ Sài Gòn lần này giống như phiên “diễn tập quyền lực” của Tô Lâm trước Đại Hội Đảng 14. Bằng cách chứng minh khả năng kiểm soát hoàn toàn một thành phố từng là “lãnh địa khó trị”, ông gửi thông điệp đến Trung Ương rằng mình là người duy nhất có thể duy trì kỷ luật và kiểm soát hệ thống sau giai đoạn bất ổn. Việc Tô Lâm nắm trọn Đảng bộ Sài Gòn đã châm ngòi cho làn sóng phản ứng ngầm từ hai phía còn lại trong tam trụ quyền lực: phe Chính Phủ của Phạm Minh Chính và phe Quân đội do Lương Cường –Phan Văn Giang nắm quyền, với sự trung gian của Chủ Tịch Quốc Hội Trần Thanh Mẫn.
Bề ngoài các phe đều tỏ ra đồng thuận trong phát biểu, nhưng bên trong là sự hoài nghi, cảnh giác và toan tính phản đòn. Khi Tô Lâm củng cố vị thế chính trị ở Sài Gòn, nghĩa là ông đã giành quyền kiểm soát một mảnh ghép chiến lược trên bàn cờ Đại Hội 14. Phạm Minh Chính vẫn nắm Chính Phủ, nhưng ảnh hưởng thực tế đang bị bóp nghẹt. Các bộ trọng yếu như Công Thương, Tài chính, Thông tin – Truyền thông hay Kế hoạch – Đầu tư đều chịu sự giám sát chặt chẽ của Bộ Công An. Việc đưa lực lượng an ninh kinh tế vào kiểm toán nội bộ tập đoàn nhà nước không chỉ là chống tham nhũng, mà còn cắt đứt phe cánh của Phạm Minh Chính.
Trong giới thạo tin, nhiều người gọi đây là “cuộc chiến kiểm soát ngân khố”. Phe Chính buộc phải chia sẻ quyền điều phối tài chính công cho cơ quan an ninh, rơi vào thế phòng thủ, chỉ còn trông cậy vào một số địa bàn còn giữ ảnh hưởng như Quảng Ninh hay Hải Phòng. Khi “thành phố đầu tàu” Sài Gòn đã đổi màu, sức mạnh biểu tượng và khả năng tạo dư luận của Chính sụt giảm đáng kể.
Phe Quân đội chọn im lặng, nhưng không phải vì yếu. Dưới sự điều phối của Lương Cường và mạng lưới sĩ quan về hưu tại Bộ Quốc phòng, họ đang chuẩn bị đòn phản công chiến lược tại Đại Hội 14, nơi quân đội đang áp đảo cơ chế cân bằng quyền lực, ngăn công an hóa toàn bộ bộ máy. Từ đầu năm 2025, hàng loạt tướng lĩnh quân đội được luân chuyển làm công tác dân vận, đảng vụ địa phương, đặc biệt ở các tỉnh chiến lược miền Trung, là dấu hiệu bố trí đội hình chuẩn bị tranh ảnh hưởng với hệ thống an ninh.
Một số nguồn tin nội bộ cho rằng mối quan hệ giữa Tô Lâm và Lương Cường hiện là hòa giải tạm thời, mang tính chiến thuật, nhưng khi Đại Hội 14 diễn ra, liên minh này có thể tan rã. Sau Đại hội Đảng bộ Sài Gòn, báo chí đồng loạt ca ngợi vai trò “giữ kỷ luật đảng”, “đưa thành phố vào trật tự mới”, khéo léo tôn vinh Bộ Công An. Trong khi đó, các bài viết về “phát triển kinh tế tư nhân” hay “Chính phủ kiến tạo” gần như biến mất, cho thấy trận địa truyền thông đã đổi chủ. Trong 3 tháng qua, ít nhất 12 tổng biên tập và giám đốc cơ quan báo chí bị rà soát hoặc thuyên chuyển, phần lớn từng liên hệ nhóm Chính Phủ hoặc doanh nghiệp thân hữu.
Khi quyền kiểm soát Sài Gòn, biểu tượng kinh tế của cả nước đã nằm trong tay Tô Lâm, cuộc đua vào Đại Hội Đảng 14 bước sang giai đoạn sinh tử. Phe Chính nhấn mạnh tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế; phe Quân đội nhấn mạnh ổn định, chủ quyền, vai trò quốc phòng; còn Tô Lâm dựng câu chuyện rằng chỉ mình ông đủ bàn tay thép trấn áp tham nhũng và giữ đảng khỏi tan rã. Từ nay đến đầu năm 2026, mọi động thái nhân sự, vụ án kinh tế hay thay đổi tại địa phương đều sẽ được đọc dưới lăng kính duy nhất: ai đang đứng sau, và phe nào thắng thế./.
NGƯỜI QUAN SÁT
