Lời đề nghị về chương trình học bổng đại học của Tổng thống Trump đã không thành công.
Tính đến hạn chót nộp đơn lên chính quyền vào thứ Hai, ít nhất sáu trường đại học lớn đã công khai bác bỏ thỏa thuận, vốn cung cấp quy chế tài trợ liên bang thuận lợi để đổi lấy những thay đổi về thể chế, trong khi không có trường nào chấp nhận. Chủ đề chung của những lời từ chối này tập trung vào niềm tin của các trường rằng những yêu cầu này vi phạm quyền tự do học thuật và các giá trị của họ.
Trước đó, chính quyền Trump mời khoảng 9 trường đại học hàng đầu ký vào bản “compact” một hiệp ước gồm 10 điểm có tác động sâu rộng đến khuôn viên trường để đổi lấy lợi thế về tài trợ từ các khoản trợ cấp liên bang. Hiệp ước được gửi vào khoảng đầu tháng 10 2025, với yêu cầu ký và phản hồi vào khoảng 21 /11/ 2025.
Đổi lại, các trường được yêu cầu cam kết thực hiện một số chính sách cụ thể – khoảng 10 điểm chính – trong đó có các biện pháp như:
- Cấm xét race (chủng tộc) hoặc sex (giới tính) trong tuyển sinh và tuyển dụng.
- Yêu cầu tất cả sinh viên ứng tuyển phải có bài kiểm tra chuẩn hóa (ví dụ: SAT hoặc ACT).
- Đóng băng học phí trong 5 năm.
- Giới hạn tỉ lệ sinh viên quốc tế bậc cử nhân ở mức tối đa 15% tổng số.
- Đảm bảo môi trường “thị trường ý tưởng sôi động” trên campus — không để một ý tưởng thống lĩnh, và các đơn vị/ bộ phận được cho là “trừng phạt, xem thường hoặc thậm chí kích động bạo lực chống lại tư tưởng bảo thủ” sẽ bị thay đổi hoặc bãi bỏ.
- Các trường phải công khai dữ liệu tuyển sinh, điểm chuẩn, phân theo chủng tộc/ quốc tịch/ giới tính.
- Các trường có endowment lớn (ví dụ: lớn hơn 2 triệu USD trên mỗi sinh viên) được đề nghị miễn học phí cho sinh viên ngành khoa học cứng.
- Các trường phải thể hiện rằng họ theo đuổi “ưu tiên liên bang” và sẵn sàng hợp tác với chính quyền liên bang.
Nếu trường không ký hoặc không tuân thủ, chính quyền có thể không cho phép tiếp cận các lợi ích đặc biệt – ví dụ: mất đi ưu tiên cho “overhead payments” (chi phí gián tiếp) từ các khoản tài trợ, mất quyền tiếp cận đối với các chương trình sinh viên, visa quốc tế, v.v.
Nhiều trường và tổ chức giáo dục đã phản đối đề xuất này, với lý do:
- Có thể vi phạm tự do học thuật, quyền tuyển chọn riêng biệt của trường.
- Có thể vi phạm luật liên bang hoặc hiến pháp (tự do ngôn luận, phân biệt đối xử, quyền tự chủ của trường) nếu chính quyền yêu cầu các trường thay đổi chính sách tuyển sinh/giảng dạy để đổi lấy tiền.
Mục tiêu công khai là “nâng cao xuất sắc học thuật”, “kìm chi phí học phí”, “thúc đẩy khoa học cứng” và “cân bằng ý tưởng chính trị” trên campus. Nhưng nhiều người lo ngại rằng chính sách này mang tính bắt buộc ngầm (carrot‐and‐stick) – dần dần tạo áp lực lớn lên các trường muốn giữ được nguồn tài trợ.
Nếu được áp dụng rộng, đề xuất sẽ thay đổi mạnh mẽ cách các trường đại học Mỹ hoạt động — từ chính sách tuyển sinh, học phí, tỉ lệ quốc tế, đến nội dung giảng dạy, tổ chức bộ phận trong trường, và quan hệ giữa trường và chính quyền liên bang. Nhiều trường đã từ chối tham gia vì lo ngại ảnh hưởng đến độc lập học thuật.
Các chuyên gia cho biết họ không mong đợi bất kỳ trường đại học nào chấp nhận thỏa thuận này, mặc dù họ nghi ngờ đây sẽ là nỗ lực gây sức ép cuối cùng từ Trump, người đã nhiều lần nhắm vào tài chính và vị thế của các trường đại học bất chấp ông.
Lynn Pasquerella, chủ tịch Hiệp hội các trường Cao đẳng và Đại học Hoa Kỳ, cho biết: “Tôi nghĩ họ đã đánh giá thấp sự phản kháng mà họ sẽ gặp phải và sự sẵn lòng của các tổ chức trên khắp đất nước trong việc cùng nhau ủng hộ các giá trị cốt lõi của chúng ta”.
Cho đến nay, hai phần ba trong số chín trường đại học ban đầu được đề nghị tham gia thỏa thuận đã từ chối: Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Đại học Brown, Đại học Pennsylvania, Đại học Nam California, Đại học Virginia (UVA) và Cao đẳng Dartmouth.
Hiệu trưởng trường Đại học Vanderbilt Daniel Diermeier cho biết trường của ông đã cung cấp phản hồi về thỏa thuận này mà không chính thức tuyên bố có hay không.
“Thứ Sáu tuần trước, Vanderbilt đã tham gia một cuộc thảo luận với các thành viên ban quản trị và các lãnh đạo trường đại học khác về việc xây dựng một quy trình hiệu quả để cung cấp những ý kiến đóng góp như vậy. Chúng tôi hy vọng sẽ chia sẻ ý kiến đóng góp của mình với ban quản trị thông qua quy trình đó”, tuyên bố viết.
Đại học Texas tại Austin và Đại học Arizona vẫn chưa đưa ra phản hồi chính thức. Có khả năng họ sẽ cố gắng đi theo hướng đồng ý với một số nguyên tắc của thỏa thuận mà không cần phải ký kết.
Chính quyền Trump cho biết đề nghị sẽ được mở rộng, nhưng những trường này là lựa chọn ban đầu vì chúng được coi là những cơ sở giáo dục “rất hợp lý”. Vòng đề nghị thứ hai có thể nhắm đến những trường dễ đáp ứng hơn các mục tiêu chung của Trump, cho phép ông có thể chuyển tiền cho các trường đại học thân thiện hơn.
Trong thư gửi Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon, Hiệu trưởng MIT Sally Kornbluth cho biết: “Tài liệu này bao gồm các nguyên tắc mà chúng tôi không đồng tình, bao gồm cả những nguyên tắc hạn chế quyền tự do ngôn luận và tính độc lập của chúng tôi với tư cách là một tổ chức”.
“Về cơ bản, tiền đề của tài liệu này không phù hợp với niềm tin cốt lõi của chúng tôi rằng nguồn tài trợ khoa học chỉ nên dựa trên giá trị khoa học”, bà nói thêm.
UVA cho biết họ lo ngại việc ưu tiên cấp vốn dựa trên việc ký kết hiệp ước này chứ không phải dựa trên thành tích sẽ làm suy yếu danh tiếng của trường.
Quyền Hiệu trưởng trường đại học Paul Mahoney cho biết: “Một thỏa thuận hợp đồng dựa trên việc đánh giá dựa trên bất kỳ điều gì khác ngoài thành tích sẽ làm suy yếu tính toàn vẹn của nghiên cứu quan trọng, đôi khi có tính cứu sống, và làm xói mòn thêm niềm tin vào nền giáo dục đại học Hoa Kỳ”.
Các chuyên gia cho rằng những yêu cầu của chính quyền Trump có thể sẽ không được đáp ứng.
Bản hiệp ước nêu rõ để đổi lấy chế độ tài trợ ưu đãi, các trường đại học phải cải tổ chính sách tuyển dụng, tuyển sinh, thay đổi văn hóa khuôn viên trường và giảm số lượng sinh viên nước ngoài được nhận.
Các trường đại học sẽ không được phép có quá 15 phần trăm sinh viên nước ngoài; không quá 5 phần trăm sinh viên nước ngoài đến từ cùng một quốc gia; và các trường có nguồn tài trợ 2 tỷ đô la không được thu học phí đại học đối với các chuyên ngành khoa học cứng.
Các trường đại học cũng sẽ phải đóng băng mức học phí thực tế trong năm năm, công bố thu nhập của những sinh viên tốt nghiệp một số chuyên ngành nhất định và mở rộng cơ hội cho quân nhân.
Austen Parrish, chủ tịch Hiệp hội các trường Luật Hoa Kỳ, cho biết: “Nó tạo ra sự can thiệp quá mức của chính phủ và khả năng của nhánh hành pháp trong việc bỏ qua những gì hiện có thông qua luật pháp… Tôi nghĩ, thẳng thắn mà nói, chỉ ở cấp độ cơ bản, bất kể ai soạn thảo nó, nó cũng không được soạn thảo đặc biệt tốt”.
“Có rất nhiều sự mơ hồ. Điều đó có ý nghĩa gì đối với một sinh viên quốc tế không tin vào các giá trị Mỹ, hay làm thế nào để cấp học bổng miễn phí cho những sinh viên chỉ học STEM mà không học các chương trình khác? Và việc chỉ xem xét các tiêu chí khách quan có nghĩa là gì? Chẳng lẽ không được phép xem xét một số tuyên bố cá nhân về lý do [sinh viên] muốn theo học tại trường đại học sao?”, ông nói thêm. “Có rất nhiều vấn đề.”
Trong khi nhiều người trong giới học thuật đồng tình với chính quyền rằng vẫn còn một số vấn đề trong giáo dục đại học cần được giải quyết, họ cho rằng các trường đại học cần giải quyết những vấn đề này chứ không phải chính quyền.
“Giống như Đại học Chicago, có những cuộc tranh luận nội bộ về cách nhìn nhận các vấn đề đa dạng và mức độ không mong muốn của một số chính sách. Đó là trọng tâm để tranh luận và giải quyết vấn đề”, Steven Durlauf, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Stone về Bất bình đẳng Tài sản và Di động của Đại học Chicago, cho biết.
Mặc dù thỏa thuận này có vẻ như đã thất bại, Tòa Bạch Ốc đã thành công trong việc gây sức ép buộc các trường đại học khác phải nhượng bộ.
Cả hai trường đại học Columbia và Brown đều đồng ý thay đổi chính sách kỷ luật, quy trình tuyển dụng và tuyển sinh, cùng nhiều vấn đề khác, nhằm khôi phục nguồn tài trợ bị đóng băng dưới thời Trump.
Trong khi nguồn tài trợ cho Đại học Harvard cũng được khôi phục thông qua kiện tụng , Trump đã chỉ ra rằng hai bên vẫn đang đàm phán để chấm dứt một số cuộc điều tra liên bang.
Những người ủng hộ cho rằng bây giờ là lúc các cơ sở giáo dục đại học phải liên kết lại với nhau.
“Tôi rất thất vọng vì các trường chưa nhận được thư đã không chủ động từ chối,” Durlauf nói. “Tôi tin chắc rằng Đại học Chicago nên chủ động từ chối thỏa thuận.”
Ny (Theo The Hill)
