Washington — Các Thượng nghị sĩ Cộng hòa hôm thứ Tư đã ngăn chặn một nỗ lực nhằm ngăn chặn các cuộc không kích tiếp diễn của Mỹ nhắm vào các tàu bị cáo buộc chở ma túy ngoài khơi bờ biển Venezuela.
Đảng Dân chủ đã buộc Thượng viện phải bỏ phiếu về vấn đề này theo Đạo luật Quyền Chiến tranh. Với kết quả 48 phiếu thuận và 51 phiếu chống, nghị quyết không đạt đủ số phiếu để được thông qua. Hai Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul (bang Kentucky) và Lisa Murkowski (bang Alaska) đã đứng về phía gần như toàn bộ các Thượng nghị sĩ Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ, trong khi Thượng nghị sĩ Dân chủ John Fetterman (bang Pennsylvania) lại đứng về phía Cộng hòa bỏ phiếu phản đối.
Nghị quyết do Thượng nghị sĩ Adam Schiff (bang California) và Tim Kaine (bang Virginia) dẫn đầu, nhằm ngăn quân đội Mỹ tham gia các hành động thù địch với “bất kỳ tổ chức phi quốc gia nào tham gia vào việc thúc đẩy, buôn bán và phân phối ma túy bất hợp pháp và các hoạt động liên quan khác” nếu không có sự cho phép của Quốc hội.
“Quốc hội chưa bao giờ cho phép sử dụng vũ lực theo cách này,” Schiff phát biểu hôm thứ Tư, đồng thời cảnh báo các cuộc tấn công có nguy cơ leo thang thành xung đột toàn diện với Venezuela. “Tôi cho rằng điều này rõ ràng là vi hiến.”
Các cuộc không kích ở vùng biển Caribe đã vấp phải phản ứng gay gắt từ cả hai đảng, khi nhiều nhà lập pháp đặt câu hỏi về tính hợp pháp của chúng. Theo Hiến pháp, Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền tuyên chiến, và cho đến nay chưa có sự cho phép sử dụng vũ lực quân sự nào đối với các băng đảng ma túy.
Chính quyền Trump cho biết kể từ ngày 2/9, Mỹ đã tiến hành 4 cuộc tấn công nhằm vào các tàu bị cáo buộc buôn ma túy gần Venezuela, khiến ít nhất 21 người thiệt mạng.
Trong thông báo gửi Quốc hội sau cuộc tấn công thứ hai vào giữa tháng 9, chính quyền Trump khẳng định Mỹ đang trong tình trạng “xung đột vũ trang phi quốc tế” với các băng đảng ma túy bị Mỹ liệt vào danh sách tổ chức khủng bố. Theo Nhà Trắng, lượng ma túy do các băng đảng này tuồn vào Mỹ mỗi năm đã giết chết hàng chục nghìn người Mỹ, và đây được coi là một “cuộc tấn công vũ trang” nhằm vào công dân Mỹ.
Chính quyền Trump đã chỉ định một số tổ chức ma túy và băng đảng là tổ chức khủng bố, bao gồm Tren de Aragua (Venezuela), Sinaloa Cartel (Mexico) và MS-13 (El Salvador).
Ngoại trưởng Marco Rubio, có mặt tại Điện Capitol hôm thứ Tư để gặp các Thượng nghị sĩ Cộng hòa, nói với báo chí rằng tổng thống có quyền ra lệnh các cuộc tấn công mà không cần Quốc hội phê chuẩn.
“Đây là những cuộc tấn công có mục tiêu nhằm vào các mối đe dọa sắp xảy ra đối với nước Mỹ,” ông nói.
Liên quan đến lập luận rằng Mỹ đang hành động để tự vệ, David Janovsky — quyền giám đốc Dự án Hiến pháp tại Tổ chức Giám sát Chính phủ — phản bác: “Tình hình ở Caribe không phải như vậy.”
Nghị quyết của Đảng Dân chủ nhấn mạnh việc chỉ định các băng đảng ma túy là tổ chức khủng bố nước ngoài “không mang lại cơ sở pháp lý nào để tổng thống sử dụng vũ lực chống lại các thành viên của các tổ chức đó hoặc bất kỳ quốc gia nước ngoài nào.”
Thượng nghị sĩ Kaine cho biết chính quyền không cung cấp cho Quốc hội thông tin tình báo làm cơ sở cho các cuộc tấn công, lập luận pháp lý hay lý do vì sao họ chọn tấn công thay vì chặn bắt các tàu.
“Nhà Trắng cũng không khẳng định có bất kỳ sự cho phép nào của Quốc hội,” Kaine nói. “Những hành động quân sự này phải dừng lại nếu không được Quốc hội phê chuẩn — không có nghĩa là dừng vĩnh viễn — mà là chỉ được tiếp tục nếu có hành động cho phép của Quốc hội.”
Theo Đạo luật Quyền Chiến tranh năm 1973, tổng thống phải tham vấn Quốc hội trước khi đưa lực lượng vũ trang tham gia vào các hành động thù địch, trừ khi có tuyên chiến hoặc sự cho phép của Quốc hội. Nếu không được phê chuẩn, tổng thống phải rút lực lượng trong vòng 90 ngày. Luật này được ban hành sau Chiến tranh Việt Nam nhằm hạn chế quyền đơn phương phát động chiến tranh của tổng thống.
Thượng nghị sĩ Rand Paul là tiếng nói chỉ trích mạnh mẽ nhất trong đảng Cộng hòa về các cuộc tấn công này. Sau đợt tấn công đầu tiên, ông lên án Phó Tổng thống JD Vance, người từng tuyên bố “việc tiêu diệt các thành viên băng đảng đang đầu độc người dân là cách sử dụng tốt nhất và cao cả nhất đối với quân đội.”
“Thật là một phát ngôn tàn nhẫn và thiếu suy nghĩ khi ca ngợi việc giết người mà không qua xét xử,” Paul viết.
Trong bài phát biểu tại Thượng viện hôm thứ Tư, Paul nhấn mạnh rằng các cuộc tấn công có nguy cơ giết nhầm người vô tội và chính quyền không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào cho thấy các tàu này thực sự chở ma túy.
“Nếu thật sự có ai đó quan tâm đến công lý, có lẽ những người quyết định ai sẽ bị giết nên cho chúng ta biết tên của họ, đưa ra bằng chứng về tội trạng,” ông nói. “Chẳng lẽ yêu cầu biết tên những người chúng ta sắp giết và bằng chứng họ phạm tội là quá đáng sao? Ít nhất chính phủ cũng nên giải thích vì sao một băng nhóm lại bị gắn mác khủng bố.”
Paul cũng nói thêm rằng “những người hô hào ném bom tan xác” đã cố tình bỏ qua thực tế rằng án tử hình không phải là hình phạt cho tội buôn ma túy.
Trong cuộc tranh luận về nghị quyết, nhiều Thượng nghị sĩ Cộng hòa không lo ngại việc tổng thống hành động đơn phương chống lại các băng nhóm buôn ma túy, dù chính quyền chưa chia sẻ thông tin chi tiết với Quốc hội.
“Những cuộc tấn công này là hoàn toàn hợp pháp và chính đáng,” Thượng nghị sĩ Mike Crapo (bang Idaho) phát biểu.
Trước đó, vào mùa hè, Quốc hội cũng đã có các nỗ lực tương tự nhằm khẳng định lại quyền tuyên chiến của mình khi căng thẳng giữa Israel và Iran leo thang. Khi đó, Mỹ đã trực tiếp tham chiến trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày bằng cách ném bom các cơ sở hạt nhân của Iran, trước khi Iran và Israel đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Sau vụ tấn công Iran, Thượng viện đã bỏ phiếu bác bỏ một biện pháp mà Kaine đã đưa ra vài ngày trước vụ đánh bom nhằm ngăn chặn Tổng thống Trump sử dụng vũ lực quân sự chống lại Iran.
“Tình hình Iran có thời hạn cực kỳ ngắn ngủi”, Janovsky nói. “Chính quyền đã nói rất rõ ràng rằng họ vẫn tiếp tục, và thực tế là vẫn tiếp tục, thực hiện các cuộc tấn công này ở vùng Caribe. Vì vậy, tôi nghĩ điều đó chắc chắn tạo ra sự cấp bách hơn nữa để Quốc hội hành động theo cách nào đó trong trường hợp này.”
Schiff cho biết Quốc hội đã thoái thác trách nhiệm tuyên chiến của mình vì các thành viên không muốn công khai vấn đề này. Ông nói rằng điều đó sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm.
“Chúng ta đang cho nổ tung những con tàu cách bờ biển của chúng ta hàng ngàn dặm,” Schiff nói. “Điều gì có thể ngăn cản một quốc gia khác quyết định, à, họ sẽ sử dụng tiền lệ tương tự để cho nổ tung những con tàu cách bờ biển của họ hàng ngàn dặm, dù là ở Biển Đông hay bất cứ nơi nào khác, với lý do được cho là họ đang tham gia vào một loại hình buôn bán nào đó và do đó họ đang hành động? Tôi không nghĩ đây là một hành động mà chúng ta muốn thấy các quốc gia khác áp dụng.”
Ny (Theo CBS News)
