Một hội đồng thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil đã tuyên án cựu Tổng thống Jair Bolsonaro 27 năm ba tháng tù giam vào thứ năm sau khi kết tội ông âm mưu đảo chính để tiếp tục nắm quyền bất chấp thất bại trong cuộc bầu cử năm 2022.
Bolsonaro, người luôn phủ nhận mọi hành vi sai trái, hiện đang bị quản thúc tại gia ở Brasilia. Ông có thể kháng cáo phán quyết này.
Bốn trong số năm thẩm phán xem xét vụ án trong hội đồng đã kết luận chính trị gia cực hữu này có tội với năm tội danh, một phán quyết sẽ làm sâu sắc thêm chia rẽ chính trị và dự kiến sẽ gây ra phản ứng dữ dội từ chính phủ Hoa Kỳ. Điều này khiến Bolsonaro trở thành cựu tổng thống Brazil đầu tiên bị kết tội âm mưu đảo chính.
Chính trị gia cực hữu này đã lãnh đạo Brazil từ năm 2019 đến năm 2022.
Vài giờ sau, Tổng thống Trump tuyên bố ông “rất không hài lòng” với bản án này. Phát biểu với các phóng viên khi rời Nhà Trắng, ông nói rằng ông luôn thấy Bolsonaro “xuất sắc”.
Ông nói thêm rằng bản án này “rất bất lợi cho Brazil”.
Sau đó, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã phát biểu trên tài khoản X của mình rằng chính quyền Trump “sẽ đáp trả tương xứng với cuộc săn lùng phù thủy này”.
Bản án không có nghĩa là ông sẽ phải ngồi tù ngay lập tức. Hội đồng xét xử hiện có tối đa 60 ngày để công bố phán quyết. Sau khi công bố, các luật sư của Bolsonaro có năm ngày để nộp đơn xin làm rõ. Các luật sư của Bolsonaro cho biết họ sẽ kháng cáo phán quyết lên Tòa án Tối cao gồm 11 thẩm phán.
Bolsonaro không tham dự phiên tòa và sáng thứ năm, người ta thấy ông ở gara nhà mình nhưng không nói chuyện với các phóng viên.
Thẩm phán Cármen Lúcia hôm thứ Năm cho biết bà bị thuyết phục bởi bằng chứng mà Văn phòng Tổng chưởng lý đưa ra chống lại cựu tổng thống.
“Ông ta là kẻ chủ mưu, là thủ lĩnh của một tổ chức đã chỉ đạo mọi động thái có thể để duy trì hoặc giành lấy quyền lực”, bà nói.
Vào thứ Tư, Thẩm phán Luiz Fux không đồng tình và bỏ phiếu tuyên bố cựu tổng thống trắng án khỏi mọi cáo buộc.
Phiên tòa đã gây ra một xã hội chia rẽ, với những người ủng hộ quá trình chống lại cựu tổng thống, trong khi những người khác vẫn ủng hộ ông. Một số người đã xuống đường ủng hộ nhà lãnh đạo cực hữu, người cho rằng mình đang bị bức hại chính trị.
Phiên tòa xét xử Bolsonaro lại được chú ý sau khi ông Trump liên hệ mức thuế 50% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Brazil với tình hình pháp lý của đồng minh, gọi đó là một “cuộc săn phù thủy”. Giới quan sát cho rằng Hoa Kỳ có thể sẽ công bố các lệnh trừng phạt mới đối với Brazil sau phiên tòa, làm gia tăng căng thẳng trong mối quan hệ ngoại giao vốn đã mong manh giữa hai nước.
Thẩm phán Alexandre de Moraes, người giám sát vụ án, cho biết hôm thứ Ba rằng Bolsonaro là người cầm đầu một âm mưu đảo chính và một tổ chức tội phạm, và đã bỏ phiếu kết án ông ta.
Nghị sĩ Eduardo Bolsonaro, một trong những người con trai của cựu tổng thống, hôm thứ Năm đã nói về cha mình trên các nền tảng mạng xã hội. Tuy nhiên, thay vì đề cập đến bản án của cha mình, ông lại thúc đẩy lệnh ân xá, điều mà ông đang tìm kiếm thông qua Quốc hội.
“Đã đến lúc không được làm gì khác ngoài những điều đúng đắn, công bằng”, ông nói.
Trong ý kiến bất đồng quan điểm của mình vào thứ Tư, Fux không đồng tình với de Moraes và hai thẩm phán khác.
“Không ai có thể bị trừng phạt vì sự suy tính”, Fux nói. “Một cuộc đảo chính không phải là kết quả của những hành động đơn lẻ hay các cuộc biểu tình cá nhân thiếu sự phối hợp, mà là từ hành động của các nhóm có tổ chức, được trang bị nguồn lực và năng lực chiến lược để đối đầu và thay thế chính quyền đương nhiệm.”
Trước đó vào thứ năm, Lúcia cũng đã bỏ phiếu kết tội Bolsonaro về tội phạm có tổ chức liên quan đến âm mưu đảo chính bị cáo buộc.
Lúcia cho phép de Moraes ngắt lời bỏ phiếu của mình và phát một số video cho thấy Bolsonaro trước hàng ngàn người ủng hộ trong giai đoạn 2021-2023, kêu gọi ông rời khỏi Tòa án Tối cao. De Moraes cũng chiếu cảnh tượng đổ nát bên trong trụ sở tòa án sau cuộc bạo loạn ngày 8 tháng 1 năm 2023.
Bolsonaro phải đối mặt với cáo buộc ông cố gắng nắm giữ quyền lực một cách bất hợp pháp sau thất bại trong cuộc bầu cử năm 2022 trước Tổng thống đương nhiệm Luiz Inacio Lula da Silva.
Các công tố viên cáo buộc Bolsonaro nhiều tội danh, bao gồm âm mưu đảo chính, là thành viên của một tổ chức tội phạm có vũ trang, âm mưu xóa bỏ chế độ pháp quyền dân chủ bằng bạo lực, cũng như có liên quan đến bạo lực và gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với tài sản và di sản của nhà nước.
“Bolsonaro đã âm mưu đảo chính ở đất nước này và có hàng trăm bằng chứng”, Lula phát biểu vào sáng thứ năm trong một cuộc phỏng vấn với TV Band địa phương trước phiên tòa.
Bất chấp những rắc rối pháp lý, Bolsonaro vẫn là một nhân vật chính trị quyền lực ở Brazil.
Chính trị gia cực hữu này trước đó đã bị cấm tranh cử cho đến năm 2030 trong một vụ án riêng biệt. Ông dự kiến sẽ chọn một người kế nhiệm, người có khả năng sẽ thách thức Lula vào năm tới.
Phán quyết này có thể thúc đẩy các nhà lập pháp đồng minh của Bolsonaro tìm kiếm lệnh ân xá cho ông thông qua Quốc hội.
Cựu lãnh đạo đang gặp nhiều khó khăn hiện có thể phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc lựa chọn một người kế nhiệm chính trị để có khả năng thách thức Lula trong cuộc tổng tuyển cử vào năm tới.
“Có một vị Chúa trên thiên đường, người nhìn thấy mọi thứ, người yêu công lý và ghét sự gian ác”, cựu đệ nhất phu nhân Michelle Bolsonaro viết trên mạng xã hội.
Ny (Theo CBS News)
