Ngày 19 tháng 8 (Reuters) – Tổng thống Donald Trump hôm thứ Ba tuyên bố ông đã loại trừ khả năng đưa binh sĩ Mỹ trực tiếp đến Ukraine, nhưng để ngỏ khả năng Hoa Kỳ sẽ cung cấp yểm trợ trên không như một phần trong thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc chiến của Nga tại nước này.
Một ngày sau khi Trump cam kết bảo đảm an ninh để giúp chấm dứt chiến tranh trong một hội nghị thượng đỉnh đặc biệt tại Tòa Bạch Ốc, con đường dẫn tới hòa bình vẫn còn nhiều bất định khi Washington và các đồng minh tìm cách xác định gói hỗ trợ quân sự nào dành cho Ukraine.
“Về an ninh, (châu Âu) sẵn sàng đưa người của họ đến hiện trường. Chúng tôi thì sẵn sàng giúp bằng những cách khác, đặc biệt, có lẽ… là từ trên không,” Trump nói trong chương trình “Fox & Friends” của Fox News. Ông không giải thích chi tiết. Trong một cuộc phỏng vấn khác với người dẫn chương trình radio Mark Levin, Trump cho rằng phong cách đàm phán của ông trong nỗ lực chấm dứt chiến tranh “có lẽ dựa nhiều vào bản năng hơn là tiến trình.”
Ngay sau hội nghị tại Washington hôm thứ Hai, Nga đã mở đợt không kích lớn nhất trong hơn một tháng, phóng 270 máy bay không người lái và 10 tên lửa, theo lực lượng không quân Ukraine. Bộ Năng lượng Ukraine cho biết các đợt tấn công đã gây cháy lớn tại các cơ sở năng lượng ở vùng Poltava, nơi đặt nhà máy lọc dầu duy nhất của nước này.
Trump cũng thừa nhận khả năng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ không muốn ký thỏa thuận: “Trong vài tuần tới chúng ta sẽ biết được Tổng thống Putin thực sự muốn gì.”
Bản chất của việc Mỹ yểm trợ trên không cho Ukraine trong một thỏa thuận hòa bình vẫn chưa rõ ràng. Hình thức có thể dao động từ hệ thống phòng thủ tên lửa cho đến máy bay chiến đấu thực thi vùng cấm bay.
Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt xác nhận “yểm trợ trên không là một lựa chọn và khả năng,” nhưng cũng không cung cấp chi tiết. “Tổng thống đã khẳng định chắc chắn sẽ không có lính Mỹ trên bộ tại Ukraine, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể giúp điều phối và có lẽ cung cấp những bảo đảm an ninh khác cho các đồng minh châu Âu,” bà nói.
Theo các nhà phân tích, hơn 1 triệu người đã chết hoặc bị thương kể từ khi Nga tiến hành cuộc xâm lược toàn diện Ukraine vào tháng 2 năm 2022.
Khả năng tổ chức hội nghị ba bên?
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy gọi cuộc gặp tại Tòa Bạch Ốc là một “bước tiến quan trọng” hướng tới việc chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu nhất châu Âu trong 80 năm, đồng thời mở đường cho một hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa ông, Trump và Putin. Mối quan hệ nồng ấm của Zelenskiy với Trump lần này trái ngược hẳn với cuộc gặp thảm họa tại Phòng Bầu dục hồi tháng Hai.
Một quan chức Mỹ cho biết Trump đã thảo luận với Thủ tướng Hungary Viktor Orban về khả năng chọn Budapest làm địa điểm tổ chức hội nghị giữa Zelenskiy và Putin. Istanbul cũng được nhắc đến, trong khi Thụy Sĩ tuyên bố sẵn sàng đăng cai các cuộc đàm phán nếu có. Tuy nhiên, chưa rõ Ukraine có chấp nhận Budapest hay không, do Hungary duy trì quan hệ gần gũi với Nga và là một trong số ít nơi ở châu Âu mà Putin có thể đến mà không lo lệnh bắt của Tòa án Hình sự Quốc tế.
Trump cho biết các cuộc thu xếp đang được tiến hành, nhưng cũng bày tỏ hoài nghi về việc chính ông có nên tham dự: “Tôi nghĩ tốt hơn là họ nên gặp nhau mà không có tôi… Nếu cần, tôi sẽ đi.”
Trong khi đó, liên minh “Coalition of the Willing” gồm các đồng minh của Ukraine hôm thứ Ba đã nhóm họp, bàn thảo các biện pháp trừng phạt bổ sung để gia tăng sức ép lên Nga. NATO cũng dự kiến tổ chức cuộc họp quân sự cấp cao vào thứ Tư, với sự tham dự trực tuyến của Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, Tướng Dan Caine.
Nga tiếp tục tuyên bố sẽ không chấp nhận sự hiện diện của binh sĩ NATO tại Ukraine, đồng thời không lùi bước khỏi các yêu sách lãnh thổ, kể cả những vùng chưa nằm trong quyền kiểm soát của quân đội Nga, bất chấp hội nghị thượng đỉnh trước đó với Trump ở Alaska.
Neil Melvin, Giám đốc Chương trình An ninh Quốc tế tại Viện Royal United Services, nhận định Moscow có thể sẽ kéo dài chiến tranh, đồng thời lợi dụng các cuộc đàm phán hòa bình để xoa dịu áp lực từ Mỹ. Ông nói: “Cả Ukraine và các đồng minh châu Âu một bên, và Nga ở bên kia, đều đang cố tránh để mình bị Trump coi là chướng ngại cho tiến trình hòa bình. Họ đều đang phải ‘đi trên vỏ trứng’ quanh Trump.”
Ông Melvin kết luận: “Những tuyên bố của Trump về bảo đảm an ninh mơ hồ đến mức rất khó có thể coi đó là cam kết nghiêm túc.”
