Ngày 17 tháng 8 (Reuters) – Các lãnh đạo châu Âu, trong đó có Đức, Pháp và Anh, sẽ cùng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy tham dự cuộc gặp với Donald Trump tại Washington vào ngày Chủ nhật. Mục tiêu là củng cố vị thế của ông Zelenskiy trong bối cảnh Tổng thống Mỹ đang gia tăng áp lực buộc Ukraine phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng.
Trump hiện đang thúc ép Zelenskiy ký kết sau khi ông có cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska. Trong một thông điệp trên mạng xã hội hôm Chủ nhật, Trump cam kết sẽ mang lại “tiến triển lớn về vấn đề Nga” nhưng không nêu chi tiết.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Trump đã thấy đủ cơ sở để gặp Zelenskiy cùng các lãnh đạo châu Âu vào thứ Hai, song nhấn mạnh rằng cả Nga và Ukraine đều phải có nhượng bộ.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer đã tổ chức một cuộc họp với các đồng minh vào Chủ nhật nhằm củng cố vị thế cho Zelenskiy, đặc biệt tìm cách bảo đảm các cam kết an ninh mạnh mẽ cho Ukraine, trong đó có sự tham gia của Mỹ.
Theo các nguồn tin, tại hội nghị Alaska hôm thứ Sáu, Trump và Putin đã thảo luận về đề xuất Nga từ bỏ một số khu vực nhỏ đang chiếm đóng để đổi lấy việc Ukraine nhượng bộ phần lãnh thổ kiên cố ở miền đông và đóng băng chiến tuyến ở những nơi khác.
Tuy nhiên, các yêu cầu từ phía Putin bị coi là gần như không thể chấp nhận với Ukraine, mở ra nguy cơ cho một tiến trình đàm phán đầy sóng gió nhằm chấm dứt cuộc chiến đẫm máu nhất châu Âu trong 80 năm qua – một cuộc chiến đã kéo dài hơn 3 năm rưỡi, làm hơn 1 triệu người chết hoặc bị thương.
Các đồng minh châu Âu đặc biệt muốn tránh lặp lại kịch bản bi đát của cuộc gặp tại Phòng Bầu Dục hồi tháng Hai, khi Trump và Phó Tổng thống JD Vance công khai chỉ trích Zelenskiy là “vô ơn” và “thiếu tôn trọng”.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng sẽ đến Washington, cùng Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb – người từng có thời gian tiếp cận Trump qua các vòng golf tại Florida – và Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, một chính trị gia ngưỡng mộ nhiều chính sách của Trump.
“Điều quan trọng là Washington phải đứng cùng chúng ta,” Zelenskiy phát biểu tại Brussels bên cạnh bà von der Leyen, nhấn mạnh rằng các chiến tuyến hiện tại nên là cơ sở cho đàm phán hòa bình.
“Putin không muốn chấm dứt giết chóc, nhưng ông ta phải dừng lại.”
“Nhím thép” Ukraine
Bà von der Leyen tuyên bố, Ukraine cần có những bảo đảm an ninh vững chắc, không bị giới hạn quân sự và phải có ghế tại bàn đàm phán về lãnh thổ của mình.
“Như tôi từng nói, Ukraine phải trở thành một ‘nhím thép’ – không thể bị nuốt chửng bởi bất kỳ kẻ xâm lược nào,” bà khẳng định.
Macron, Merz và Starmer trong ngày Chủ nhật cũng tổ chức cuộc họp trực tuyến của “liên minh sẵn sàng” – nhóm các đồng minh thân cận của Kyiv – với sự tham gia của Zelenskiy.
Các cường quốc châu Âu muốn xúc tiến cuộc gặp ba bên Trump – Putin – Zelenskiy nhằm bảo đảm Ukraine có tiếng nói trong việc định hình tương lai đất nước. Họ cũng thúc đẩy các cam kết an ninh với sự tham gia của Mỹ, đồng thời duy trì khả năng gia tăng áp lực lên Moscow khi cần.
Áp lực và nhượng bộ
Trả lời CBS hôm Chủ nhật, Ngoại trưởng Rubio khẳng định cả Ukraine và Nga đều phải nhượng bộ nếu muốn có thỏa thuận hòa bình, đồng thời cho biết các bảo đảm an ninh cho Ukraine sẽ được thảo luận trong cuộc gặp thứ Hai. Ông cũng cảnh báo Nga sẽ phải đối mặt với hậu quả bổ sung nếu không có thỏa thuận.
“Tôi không nói là chúng ta sắp đạt được hòa bình, nhưng rõ ràng đã có những bước chuyển động đủ để biện minh cho một cuộc gặp tiếp theo với Zelenskiy và các lãnh đạo châu Âu,” Rubio nhấn mạnh.
Tuy vậy, ông cảnh báo Mỹ có thể không đủ sức tạo ra kịch bản kết thúc chiến tranh:
“Nếu hòa bình không thể thành hiện thực và cuộc chiến này cứ kéo dài, hàng nghìn người sẽ tiếp tục thiệt mạng… Chúng ta có thể sẽ buộc phải chấp nhận thực tế đó, nhưng không ai mong muốn điều này.”
Thông điệp từ Putin và Trump
Về phía Nga, Putin đã báo cáo với Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko và điện đàm cùng Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev về kết quả hội nghị Alaska.
Trump thì tuyên bố hôm thứ Sáu rằng Ukraine nên “đi đến một thỏa thuận” vì “Nga là một cường quốc rất lớn, còn Ukraine thì không”.
Một nguồn tin cho biết sau hội nghị, Trump đã gọi cho Zelenskiy, thông báo rằng Putin đề nghị đóng băng phần lớn chiến tuyến nếu Ukraine nhượng toàn bộ vùng Donetsk – một trong những mục tiêu chiến lược của Moscow. Zelenskiy đã lập tức bác bỏ. Hiện Nga kiểm soát khoảng 1/5 lãnh thổ Ukraine, bao gồm ba phần tư tỉnh Donetsk, nơi họ đặt chân từ năm 2014.
Trump cũng nhất trí với Putin rằng hòa bình có thể đạt được mà không cần thỏa thuận ngừng bắn trước – một sự đảo ngược so với lập trường trước hội nghị khi ông từng tuyên bố sẽ không hài lòng nếu chưa có lệnh ngừng bắn.
