(AP) – Trong một động thái vừa quyết liệt vừa tính toán kỹ lưỡng, hôm thứ Sáu, Đảng Dân chủ đã công bố một đề xuất có thể giúp đảng này – vốn đang thống trị chính trường California – giành thêm 5 ghế Hạ viện Mỹ, nhằm tiến tới kiểm soát Quốc hội vào năm tới.
Kế hoạch kêu gọi điều chỉnh lại ranh giới các đơn vị bầu cử Hạ viện vào thời điểm bất thường, qua đó củng cố đáng kể ưu thế của Đảng Dân chủ tại bang này trước kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ, khi Đảng Cộng hòa đang phải bảo vệ đa số mong manh ở Hạ viện. Đây được xem là đòn đáp trả Texas, nơi Đảng Cộng hòa – theo đề nghị của Tổng thống Donald Trump – tìm cách bổ sung 5 ghế vào phái đoàn Hạ viện của bang nhằm duy trì quyền kiểm soát Quốc hội và bảo vệ chương trình nghị sự bảo thủ trong nửa cuối nhiệm kỳ của ông.
Nếu được cử tri thông qua trong cuộc bỏ phiếu tháng 11, kế hoạch này có thể gần như xóa sổ số ghế của Đảng Cộng hòa tại bang đông dân nhất nước Mỹ. Mục tiêu của Đảng Dân chủ là giành 48/52 ghế Hạ viện của California, so với 43 ghế hiện tại.
Đề xuất được công bố bởi Ủy ban Vận động Bầu cử Hạ viện của Đảng Dân chủ (DCCC). Các nghị sĩ Dân chủ tại cơ quan lập pháp bang sẽ tổ chức điều trần và bỏ phiếu về bản đồ mới vào tuần tới.
Ranh giới mới để tối đa hóa lợi thế Dân chủ
Thay vì chỉ gắn kết các “cộng đồng lợi ích” – những khu vực có đặc điểm nhân khẩu hoặc mối quan tâm tương đồng – bản đồ mới tạo ra những đơn vị bầu cử với hình dạng bất thường, nhằm tối đa hóa quyền lực của Đảng Dân chủ.
Ví dụ, đơn vị bầu cử số 1 hiện nằm ở vùng đông bắc bảo thủ của bang và do Dân biểu Cộng hòa Doug LaMalfa, người ủng hộ ông Trump, đại diện, với lợi thế đăng ký cử tri của Đảng Cộng hòa gần 18 điểm. Theo đề xuất mới, khu vực này sẽ được mở rộng tới quận Sonoma giàu cử tri Dân chủ, giúp Đảng Dân chủ dẫn trước 10 điểm.
Tại đơn vị số 41 – chiến trường ở phía đông Los Angeles do Dân biểu Cộng hòa Ken Calvert nắm giữ – tỷ lệ cử tri đăng ký hiện cân bằng giữa hai đảng. Sau khi điều chỉnh, Đảng Dân chủ sẽ chiếm 46% so với 26% của Đảng Cộng hòa. Các nghị sĩ Cộng hòa khác bị ảnh hưởng gồm Kevin Kiley (Bắc California), David Valadao (thung lũng Central Valley) và Darrell Issa (quận San Diego). Đồng thời, các nghị sĩ Dân chủ đang gặp khó khăn sẽ được bổ sung thêm cử tri thiên tả.
Texas bế tắc, Newsom tuyên chiến với Trump
Cùng ngày, các nhà lập pháp Cộng hòa Texas bắt đầu phiên đặc biệt thứ hai nhằm thông qua bản đồ mới theo yêu cầu của ông Trump, sau khi phiên đầu tiên thất bại vì phe Dân chủ bỏ họp để ngăn bỏ phiếu. Thống đốc Gavin Newsom thông báo California sẽ tổ chức trưng cầu dân ý đặc biệt vào ngày 4/11 về kế hoạch này.
“Chúng ta không thể đứng nhìn nền dân chủ biến mất từng khu vực bầu cử trên khắp đất nước,” Newsom nói.
Dân biểu Cộng hòa Richard Hudson, Chủ tịch Ủy ban Vận động Bầu cử Hạ viện của GOP, cáo buộc Newsom “xé nát hiến pháp California và tước quyền cử tri.”
Rủi ro và phản ứng
Rủi ro lớn nhất cho Đảng Dân chủ là cử tri có chấp nhận bỏ qua ranh giới do ủy ban độc lập vẽ để ủng hộ bản đồ mang lợi thế đảng phái hay không. Một số người đã tuyên bố sẽ kiện. Cựu Thống đốc Cộng hòa Arnold Schwarzenegger phản đối, đăng ảnh mặc áo “Chấm dứt gian lận phân chia khu vực bầu cử” kèm lời tuyên chiến.
Cuộc chiến mang tầm quốc gia
Ông Trump đang kêu gọi các bang do Đảng Cộng hòa lãnh đạo vẽ lại bản đồ, thậm chí cử Phó Tổng thống JD Vance tới Indiana để gây sức ép. Newsom cũng thúc giục các bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo “đứng lên – không chỉ riêng California.”
Cán cân quyền lực tại Hạ viện nhiệm kỳ 2026 có thể chỉ phụ thuộc vào vài ghế. Theo kế hoạch, bản đồ mới của California sẽ chỉ có hiệu lực nếu một bang do Đảng Cộng hòa lãnh đạo cũng tiến hành phân chia lại. Quy định này sẽ duy trì đến hết bầu cử 2030, sau đó quyền vẽ bản đồ sẽ quay lại ủy ban độc lập được cử tri phê chuẩn từ năm 2008.
