Tổng thống Donald Trump đang gia tăng sức ép buộc các hãng dược lớn phải điều chỉnh giá thuốc tại Mỹ xuống mức tương đương với giá thấp hơn nhiều mà bệnh nhân ở các quốc gia khác đang được hưởng – dù giới chuyên gia nhận định điều này khó có thể trở thành hiện thực.
Hôm thứ Năm, Trump đã gửi thư đến 17 giám đốc điều hành của các tập đoàn dược phẩm lớn, kèm theo danh sách yêu cầu, bao gồm việc các hãng phải áp dụng mức giá “Quốc gia được ưu đãi nhất” (Most Favored Nation – MFN), tức mức giá thấp nhất tại một nước phát triển tương đương, cho toàn bộ thuốc được cung cấp qua chương trình Medicaid. Ông cũng yêu cầu các công ty bảo đảm rằng Medicaid, Medicare và các hãng bảo hiểm tư nhân phải được mua thuốc mới theo mức giá này. Thời hạn tuân thủ: 60 ngày.
Yêu cầu này bắt nguồn từ sắc lệnh hành pháp Trump đã ký hồi tháng 5, trong đó ông cảnh báo các hãng dược phải giảm giá thuốc cho người dân Mỹ nếu không muốn đối mặt với hậu quả. Theo chính quyền Trump, giá nhiều loại thuốc gốc tại Mỹ hiện cao gấp hơn ba lần so với các quốc gia phát triển khác.
Trong sắc lệnh đó, ông cũng chỉ đạo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS) đưa ra mục tiêu giá cụ thể trong vòng 30 ngày. Tuy nhiên, Trump ngụ ý rằng các cuộc thảo luận giữa HHS và các hãng dược không mang lại kết quả mà ông chấp nhận được.
“Phần lớn các đề xuất mà chính quyền tôi nhận được để ‘giải quyết’ vấn đề này chỉ là những lời hứa sáo rỗng: đổ lỗi, đòi thay đổi chính sách để tiếp tục nhận hàng tỷ USD ưu đãi,” Trump viết trong thư được đăng trên Truth Social. “Từ giờ trở đi, điều duy nhất tôi chấp nhận là cam kết giảm giá ngay lập tức cho các gia đình Mỹ và chấm dứt việc các quốc gia phát triển khác hưởng lợi miễn phí từ sự đổi mới của Mỹ.”
“Nếu quý vị từ chối hành động, chúng tôi sẽ huy động mọi công cụ trong tay để bảo vệ người dân khỏi nạn tăng giá thuốc vô tội vạ,” ông nhấn mạnh. “Người Mỹ đang đòi hỏi giá thuốc thấp hơn – và họ cần điều đó ngay bây giờ.”
Sắc lệnh tháng 5 cũng liệt kê một số biện pháp trừng phạt nếu các hãng không giảm giá, như: yêu cầu HHS ban hành quy định buộc thực thi, mở rộng việc nhập khẩu thuốc, kiểm soát xuất khẩu dược phẩm, và để FDA xem xét lại hoặc thu hồi giấy phép các loại thuốc bị coi là “không an toàn, không hiệu quả hoặc bị quảng cáo sai lệch”.
Tuy nhiên, ngành dược cảnh báo rằng yêu cầu của Trump có thể gây tổn hại cho hoạt động nghiên cứu và phát triển, trong bối cảnh Trung Quốc đang đe dọa vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực dược sinh học.
“Việc áp dụng các mức giá bị kiểm soát ở nước ngoài sẽ làm suy yếu vai trò dẫn dắt của Mỹ, gây tổn hại cho cả bệnh nhân và người lao động,” Alex Schriver, Phó Chủ tịch cấp cao của PhRMA (Hiệp hội Nghiên cứu và Sản xuất Dược phẩm Hoa Kỳ) nói. “Nếu muốn giảm chênh lệch giá, chính phủ nên siết chặt các trung gian y tế đang đẩy giá lên, thay vì trút gánh nặng lên các hãng dược, và buộc các quốc gia khác trả phần công bằng cho các loại thuốc tiên tiến.”
Ngay sau công bố, cổ phiếu của nhiều hãng nhận thư, gồm Eli Lilly, Merck, Johnson & Johnson, GSK và Amgen, đã giảm từ 1,5% đến gần 5%. Chỉ số ngành dược phẩm S&P 500 kết phiên giảm gần 3%.
Tổng thống không có thẩm quyền pháp lý
Tuy vậy, Tổng thống không có quyền hợp pháp cũng như công cụ quản lý để buộc các hãng dược bán thuốc theo mức giá MFN, theo Spencer Perlman, Giám đốc nghiên cứu chính sách y tế tại Veda Partners – đơn vị tư vấn cho các nhà đầu tư.
Perlman cho rằng chính quyền có thể thử nghiệm chính sách này trong Medicare và Medicaid thông qua Trung tâm Đổi mới của CMS (Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid), nhưng chắc chắn sẽ đối mặt với thách thức pháp lý.
Ông Chris Meekins, Giám đốc nghiên cứu chính sách y tế tại Raymond James, nhận định Trump đang tạo áp lực dư luận buộc các công ty phải làm điều mà ông không có quyền bắt buộc họ thực hiện.
“Không hãng dược nào muốn trở thành Harvard tiếp theo – bị cả chính quyền Hoa Kỳ nhắm vào,” Meekins nói. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng kết quả có thể là giá thuốc cao hơn hoặc việc tiếp cận thuốc bị trì hoãn ở các nước khác, trong khi người dân Mỹ “sẽ khó thấy bất kỳ thay đổi rõ rệt nào về giá cả.”
Nỗ lực áp dụng quy định MFN với một số thuốc trong Medicare từng bị tòa án liên bang chặn lại trong nhiệm kỳ đầu của Trump và bị chính quyền Biden hủy bỏ vào năm 2021. Tuy nhiên, sắc lệnh mới còn tham vọng hơn khi không giới hạn trong Medicare hay một số thuốc nhất định.
Đáng chú ý, nội dung thư lần này đã được thu hẹp so với sắc lệnh trước đó – chỉ còn áp dụng với thuốc mới trong Medicaid, Medicare và bảo hiểm thương mại, và tập trung vào chương trình Medicaid – vốn chủ yếu có lợi cho ngân sách tiểu bang, vì người thụ hưởng thường trả rất ít hoặc không phải trả.
Trump cũng yêu cầu các hãng dược chuyển doanh thu từ hoạt động ở nước ngoài về Mỹ để giảm giá thuốc, thông qua một “thỏa thuận rõ ràng với chính phủ Hoa Kỳ”, và tham gia các chương trình bán thuốc trực tiếp cho người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp theo mức giá MFN.
Lâu nay, các hãng dược vẫn phàn nàn rằng chính phủ các nước phát triển – nơi giá thuốc bị kiểm soát chặt – thường ép giá xuống rất thấp để được tiếp cận thị trường.
Ngoài ra, chính quyền Trump cũng đang cân nhắc áp thuế nhập khẩu đối với dược phẩm – một lĩnh vực từng được miễn trừ trong nhiệm kỳ đầu. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc này có thể khiến nguồn cung thiếu hụt, nhất là với thuốc generic, và cuối cùng đẩy giá tăng thêm.
Nguồn CNN
