Một ngày sau khi Tổng thống Donald Trump cáo buộc cựu Tổng thống Barack Obama phạm tội phản quốc liên quan đến báo cáo tình báo kết luận Nga can thiệp cuộc bầu cử năm 2016 nhằm giúp Trump, Giám đốc Tình báo Quốc gia Tulsi Gabbard đã giải mật một báo cáo tuyệt mật của Quốc hội mà bà cho là bằng chứng làm dày thêm nghi vấn về một “âm mưu phản quốc”.
Bản báo cáo (đã được biên tập lại để che một số nội dung mật), do các thành viên Cộng hòa trong Ủy ban Tình báo Hạ viện biên soạn từ nhiệm kỳ đầu của Trump, là bước mới nhất trong chiến dịch nhiều mặt của Gabbard và các đồng minh nhằm công kích cuộc điều tra của FBI về Nga cũng như kết luận của cộng đồng tình báo Mỹ rằng Nga can thiệp bầu cử.
Tối thứ Tư, Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi thông báo Bộ Tư pháp đang thành lập một “lực lượng đặc nhiệm” để đánh giá bằng chứng do Gabbard công bố và “xem xét các bước pháp lý tiếp theo có thể phát sinh từ tiết lộ này.”
Phát biểu tại Tòa Bạch Ốc, Gabbard tránh trực tiếp cáo buộc Obama phản quốc, để ngỏ quyết định đó cho Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, bà tuyên bố: “Những bằng chứng mà chúng tôi phát hiện và công bố cho thấy chính Tổng thống Obama là người chỉ đạo việc ngụy tạo bản đánh giá tình báo này.”
“Họ biết bản đánh giá đó sẽ tạo nên một câu chuyện giả rằng Nga can thiệp để giúp Trump thắng cử, và họ đã rao bán nó cho người dân Mỹ như một sự thật,” bà nói.
Gabbard thừa nhận mục tiêu của Nga năm 2016 là gieo rắc hoài nghi về nền dân chủ Mỹ — chứ không phải giúp Trump thắng cử — một điểm then chốt trong bản đánh giá năm 2017 mà đảng Cộng hòa từ lâu đã bác bỏ. Tuy nhiên, cáo buộc rằng chính quyền Obama “ngụy tạo” đánh giá này không được chứng minh trong bản báo cáo Hạ viện đã giải mật — hay trong bản đánh giá riêng của Giám đốc CIA John Ratcliffe, do chính ông công bố đầu tháng này.
Ratcliffe cho rằng đánh giá Nga “khao khát” giúp Trump thắng lẽ ra không nên được phân loại là “đánh giá có độ tin cậy cao”, mặc dù ông cũng thừa nhận rằng “toàn bộ bản đánh giá vẫn có thể biện minh được.”
Bản báo cáo của Hạ viện — chứa thông tin nhạy cảm đến mức được cất giữ trong “turducken” (két sắt bên trong két sắt) tại trụ sở CIA — cũng không khẳng định bản đánh giá là ngụy tạo. Nó chỉ chỉ trích việc sử dụng các nguồn tin mỏng manh và việc bỏ qua các thông tin trái chiều, nhưng không bác bỏ tính hợp lệ của bản đánh giá.
Tuy vậy, việc Gabbard công bố báo cáo — do cựu Dân biểu Devin Nunes chủ trì khi Kash Patel (giờ là Giám đốc FBI) là trợ lý — được xem là một chiến thắng chính trị quan trọng cho Trump, vì nó phản bác kết luận của Ủy ban Tình báo Thượng viện (cũng do đảng Cộng hòa kiểm soát) năm 2020 rằng bản đánh giá tình báo là chính xác và không có sai sót nghiêm trọng về nghiệp vụ.
Gabbard công bố tài liệu này trong bối cảnh vị thế của bà trong chính quyền Trump bị nghi ngờ, nhất là sau khi Trump công khai bác bỏ đánh giá của bà về chương trình hạt nhân của Iran và loại bà khỏi ít nhất một cuộc họp an ninh quốc gia quan trọng liên quan Israel-Iran.
Cảnh báo rò rỉ nguồn tin tình báo
Các nghị sĩ Dân chủ lập tức cáo buộc Gabbard làm lộ thông tin tối mật và gây nguy hại cho các phương pháp, nguồn tin tình báo.
Thượng nghị sĩ Mark Warner, lãnh đạo phe Dân chủ trong Ủy ban Tình báo Thượng viện, lên án: “Việc công bố vội vàng và vô trách nhiệm báo cáo tình báo Hạ viện đe dọa nghiêm trọng đến các nguồn và phương pháp tình báo quan trọng của chúng ta, và gửi một thông điệp lạnh gáy đến đồng minh: nước Mỹ không còn đáng tin trong việc bảo vệ thông tin các bạn chia sẻ.”
Một nguồn tin Quốc hội cho biết cộng đồng tình báo vẫn đang tiến hành rà soát để biên tập nội dung mật trước khi công bố, nhưng Gabbard đã tự ý giải mật trước khi quy trình hoàn tất. Một quan chức ODNI nói rằng quyết định giải mật là do Trump đưa ra và ông có “thẩm quyền hiến định” nên không cần phải tham vấn như thông lệ.
Một cựu quan chức tình báo cấp cao nói với CNN rằng một số nội dung không được biên tập trong bản công bố có thể tiết lộ cho Nga cách Mỹ thu thập thông tin, gây nguy hiểm cho nguồn tin. “Nếu tôi là nguồn tin đó, tôi sẽ im lặng ngay lập tức,” ông nói.
Báo cáo Hạ viện hé lộ gì?
Báo cáo Hạ viện cung cấp cái nhìn chi tiết nhất về những thông tin tình báo thô mà các phân tích viên đã dựa vào để đưa ra bản đánh giá năm 2017 — dù không thể so sánh trực tiếp với bản đánh giá đối lập từ Thượng viện. Báo cáo chỉ trích rằng các lãnh đạo tình báo thời Obama đã dựa vào thông tin mỏng, chưa được kiểm chứng, đồng thời che giấu những thông tin cho thấy Putin thực ra không quan tâm ai thắng.
Một điểm then chốt là bất đồng giữa các cơ quan: CIA và FBI đánh giá với độ tin cậy cao rằng Putin ủng hộ Trump, trong khi NSA chỉ đánh giá ở mức độ tin cậy trung bình.
Báo cáo cho biết phần kết luận về “mong muốn giúp Trump” chỉ dựa vào “một đoạn mơ hồ, không thể kiểm chứng từ một bản tin chất lượng thấp.” Trong khi đó, CIA của Ratcliffe thừa nhận đây là một suy luận hợp lý, dựa vào hành vi công khai của quan chức Nga, truyền thông do nhà nước kiểm soát và logic suy diễn — chứ không phải bằng chứng chắc chắn từ nhiều nguồn.
Báo cáo còn hé lộ rằng Nga sở hữu thông tin tình báo bất lợi cho Hillary Clinton nhưng không công bố trước bầu cử, làm dấy lên nghi vấn: nếu Nga thực sự muốn giúp Trump, sao họ không dùng thông tin đó?
CNN không thể xác minh độ xác thực của các cáo buộc liên quan đến Clinton. Phía bà từ chối bình luận.
Cuối cùng, báo cáo cũng chỉ trích việc đưa bản tóm tắt hồ sơ Steele — tài liệu do một cựu tình báo Anh thực hiện, được phía Clinton tài trợ, cáo buộc có sự phối hợp giữa Trump và Nga — vào phụ lục của báo cáo năm 2017. CIA khi đó đã phản đối việc đưa tài liệu này vào nội dung chính, và các nhà phân tích cũng khẳng định hồ sơ này không đóng vai trò trong đánh giá về sự can thiệp của Nga.
Công tố viên đặc biệt John Durham, người được Bộ trưởng Tư pháp Bill Barr bổ nhiệm dưới thời Trump, đã mất bốn năm điều tra toàn diện các nghi vấn liên quan FBI và cộng đồng tình báo. Nhưng Durham không buộc bất kỳ quan chức Mỹ nào phạm tội liên quan đến bản đánh giá tình báo năm 2017.
