Tình trạng ung thư đường tiêu hóa – bao gồm ung thư đại trực tràng, dạ dày và tuyến tụy – đang gia tăng đáng kể ở người trưởng thành dưới 50 tuổi tại Hoa Kỳ, dù giới chuyên môn vẫn chưa hiểu rõ nguyên nhân. Một số nhà nghiên cứu nghi ngờ yếu tố gây ra tình trạng này liên quan đến béo phì và chế độ ăn uống; số khác lại cho rằng biến đổi hệ vi sinh đường ruột có thể là nguyên nhân.
Theo một tổng quan nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí JAMA hôm thứ Năm, ung thư đường tiêu hóa hiện là nhóm ung thư phát triển nhanh nhất ở người dưới 50 tuổi tại Hoa Kỳ.
Báo cáo này tổng hợp dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu ung thư lớn tại Mỹ và quốc tế, cùng 115 công trình nghiên cứu được công bố từ tháng 1/2014 đến tháng 3/2025, đánh giá đây là một trong những nghiên cứu toàn diện nhất về xu hướng ung thư đường tiêu hóa ở người trẻ.
Các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ hướng dẫn tầm soát ung thư đại trực tràng – bắt đầu từ tuổi 45 đối với người có nguy cơ trung bình, thông qua nội soi đại tràng hoặc xét nghiệm phân. Vì tại Hoa Kỳ hiện không thực hiện sàng lọc định kỳ các loại ung thư như tuyến tụy, dạ dày và thực quản, các chuyên gia kêu gọi phát triển phương pháp tầm soát sớm hơn và phổ quát hơn cho nhóm bệnh này.
“Điều này thực sự cho thấy tầm quan trọng của việc cải thiện tầm soát và phát hiện sớm,” bác sĩ Kimmie Ng, đồng tác giả nghiên cứu và là Giám đốc Trung tâm Ung thư đại trực tràng khởi phát sớm tại Viện Ung thư Dana-Farber, nhận định.
Trong số các loại ung thư tiêu hóa khởi phát sớm, ung thư đại trực tràng chiếm tỷ lệ cao nhất, với gần 185.000 ca trên toàn thế giới và khoảng 21.000 ca tại Hoa Kỳ chỉ riêng trong năm 2022. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, số ca chẩn đoán ung thư đại trực tràng ở người dưới 50 tuổi tăng trung bình 2% mỗi năm kể từ năm 2011.
“Trước đây rất hiếm xảy ra ở độ tuổi này, nhưng giờ đây ngày càng có nhiều người ở độ tuổi 20, 30 và 40 mắc ung thư đại tràng,” bác sĩ John Marshall, cố vấn y khoa chính của tổ chức phi lợi nhuận Colorectal Cancer Alliance, cho biết. Một trong những trường hợp điển hình là nam diễn viên Chadwick Boseman – được chẩn đoán ung thư đại tràng năm 2016 và qua đời bốn năm sau đó ở tuổi 43.
Các ca ung thư tuyến tụy, dạ dày và thực quản khởi phát sớm cũng đang gia tăng. Những nghiên cứu trước cho thấy tỉ lệ mắc bệnh không đồng đều, với tỷ lệ cao hơn ở người gốc Phi và gốc Latinh. Đáng lưu ý, ung thư tuyến tụy là một trong những loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất – chỉ khoảng 13% bệnh nhân sống sót sau 5 năm.
Vì ung thư đại trực tràng phổ biến hơn, các bác sĩ hiểu rõ hơn về những yếu tố có thể dẫn đến sự gia tăng ở nhóm tuổi trẻ này so với các loại ung thư đường tiêu hóa khác.
“Nếu chúng ta hiểu được cơ chế hình thành ung thư đại trực tràng ở người trẻ, điều đó có thể giúp giải mã phần nào các loại ung thư khác trong hệ tiêu hóa,” bác sĩ Scott Kopetz thuộc Trung tâm Ung thư MD Anderson, Đại học Texas nhận định.
Theo ông Kopetz, có thể nhiều yếu tố đang đồng thời góp phần vào sự gia tăng này. “Giả thuyết chính hiện nay là… không có một giả thuyết đơn lẻ nào đủ sức lý giải mọi thứ.”
Bản tổng quan trên JAMA cho thấy phần lớn các trường hợp ung thư tiêu hóa ở người dưới 50 có liên quan đến lối sống: béo phì, thiếu vận động, chế độ ăn kém lành mạnh, hút thuốc và uống rượu. Một nghiên cứu trích dẫn trong tổng quan cho thấy, phụ nữ uống nhiều nước ngọt có đường trong tuổi vị thành niên có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng sớm cao hơn.
“Những gì mọi người đã tiếp xúc hoặc thực hiện từ thời thơ ấu, vị thành niên – có thể là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư khi trưởng thành,” bác sĩ Ng cho biết.
Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo mối liên hệ giữa nước ngọt có đường và các vấn đề sức khỏe, trong đó có ung thư. Tổng thống Donald Trump hôm thứ Tư cũng tuyên bố Coca-Cola sẽ chuyển sang sử dụng đường mía thay vì siro bắp ở thị trường Hoa Kỳ, nhưng hãng này chưa xác nhận thông tin đó khi được NBC News hỏi.
Bác sĩ Marshall nghi ngờ sự gia tăng ung thư đại trực tràng sớm có thể liên quan đến sự biến đổi hệ vi sinh đường ruột. Những yếu tố như chế độ ăn, sử dụng kháng sinh, vi nhựa và tiếp xúc hóa chất môi trường đều có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh, song khoa học vẫn chưa định nghĩa được rõ ràng hệ vi sinh khỏe mạnh là như thế nào và nó ảnh hưởng đến sức khỏe ra sao. Đây hiện là một lĩnh vực nghiên cứu phát triển rất nhanh.
Bản tổng quan cũng chỉ ra rằng từ 15% đến 30% bệnh nhân ung thư tiêu hóa dưới 50 tuổi mang các đột biến di truyền có thể khiến họ dễ mắc bệnh từ sớm. Vì lý do đó, bác sĩ Ng khuyến cáo: “Tất cả bệnh nhân dưới 50 tuổi được chẩn đoán ung thư nên xét nghiệm tìm các hội chứng di truyền.”
Tỷ lệ sống sót của bệnh nhân ung thư tiêu hóa đã được cải thiện theo thời gian nhờ tiến bộ y học và sàng lọc. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy bệnh nhân trẻ tuổi thường có kết quả điều trị kém hơn, dù họ được tiếp cận nhiều phương pháp điều trị tích cực hơn như phẫu thuật, xạ trị và hóa trị phối hợp.
Một phần nguyên nhân là vì các bác sĩ chăm sóc ban đầu thường bỏ qua các triệu chứng như đau bụng, táo bón, ợ nóng hay trào ngược ở người trẻ, dẫn đến việc chẩn đoán muộn.
“Cảm giác cá nhân của tôi là chúng ta đang phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn hơn, vì ít ai nghĩ đến ung thư đại tràng hay ung thư tiêu hóa ở người trẻ khi họ than phiền những triệu chứng mơ hồ,” bác sĩ Howard Hochster từ Viện Ung thư Rutgers và RWJBarnabas Health, bang New Jersey nói.
Tuy nhiên, theo bác sĩ Ng, ngay cả khi kiểm soát yếu tố giai đoạn bệnh, bệnh nhân trẻ vẫn có tỷ lệ sống sót thấp hơn.
“Điều này khiến chúng tôi tự hỏi liệu có phải các loại ung thư phát triển ở người trẻ tuổi mang đặc điểm sinh học khác biệt, có xu hướng ác tính hơn hoặc ít đáp ứng với điều trị hơn hay không,” bà nói.
Nguồn nbc news
