Ngày 11 tháng 7 (Reuters) – Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã bắt đầu sa thải hơn 1.350 nhân viên trong nước vào thứ Sáu khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tiến hành một cuộc cải tổ chưa từng có đối với ngành ngoại giao, một động thái mà các nhà phê bình cho rằng sẽ làm suy yếu khả năng bảo vệ và thúc đẩy lợi ích của Mỹ trên toàn cầu.
Các đợt sa thải này ảnh hưởng đến 1.107 viên chức dân sự và 246 viên chức ngoại giao làm việc tại Mỹ, diễn ra trong bối cảnh Washington đang đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng quốc tế: cuộc chiến của Nga tại Ukraine, xung đột Gaza kéo dài gần hai năm và căng thẳng cao độ giữa Israel và Iran tại Trung Đông.
“Mục tiêu của Bộ là tinh giản hoạt động trong nước để tập trung vào các ưu tiên ngoại giao,” một thông báo nội bộ gửi đến toàn thể nhân viên cho biết. “Việc cắt giảm nhân sự đã được thiết kế cẩn trọng, tập trung vào các chức năng không cốt lõi, các văn phòng trùng lặp hoặc nơi có thể tìm thấy hiệu quả hoạt động đáng kể,” thông báo nói thêm.
Tổng số nhân viên bị cắt giảm sẽ gần 3.000 người, bao gồm cả những trường hợp tự nguyện rời đi, theo thông báo và một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao, trong tổng số khoảng 18.000 nhân viên làm việc tại Mỹ.
Đây là bước đi đầu tiên trong kế hoạch tái cấu trúc nhằm đảm bảo chính sách đối ngoại của Mỹ phù hợp với đường lối “Nước Mỹ Trước Tiên” của ông Trump. Các cựu nhà ngoại giao và giới phê bình cho rằng việc sa thải các viên chức ngoại giao có thể làm suy yếu khả năng của Mỹ trong việc đối phó với những thế lực đang trỗi dậy như Trung Quốc và Nga.
“Tổng thống Trump và Ngoại trưởng Rubio một lần nữa đang khiến nước Mỹ trở nên kém an toàn hơn,” Thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine (bang Virginia) tuyên bố.
“Đây là một trong những quyết định tệ hại nhất có thể xảy ra vào thời điểm Trung Quốc đang mở rộng hiện diện ngoại giao và xây dựng mạng lưới căn cứ quân sự – giao thông toàn cầu, Nga tiếp tục tấn công một quốc gia có chủ quyền, và Trung Đông thì đang trượt dài từ khủng hoảng này sang khủng hoảng khác,” ông Kaine nói thêm.
Hàng chục nhân viên Bộ Ngoại giao đã tụ tập tại sảnh trụ sở ở Washington để tiễn biệt đồng nghiệp bị sa thải bằng một “tràng vỗ tay” đầy cảm xúc. Nhiều người rơi nước mắt khi ôm bạn bè, mang theo hộp đựng đồ cá nhân và chia tay đồng nghiệp.
Bên ngoài, nhiều người khác xếp hàng vỗ tay và giương biểu ngữ như “Cảm ơn những nhà ngoại giao của nước Mỹ.” Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Van Hollen cũng có mặt tại buổi tiễn đưa.
Bên trong trụ sở, nhiều văn phòng đã được thiết lập để xử lý việc trả thẻ ra vào, máy tính xách tay, điện thoại và tài sản thuộc sở hữu của cơ quan. Các phòng này treo biển “Ngày chuyển giao – Xử lý thủ tục” và “Trung tâm xử lý nghỉ việc” với nước uống và khăn giấy đặt sẵn. Nhiều hộp bìa cứng cũng được phát cho nhân viên.
Một danh sách dài 5 trang với tiêu đề “Danh sách kiểm tra nghỉ việc” gửi cho những người bị sa thải nêu rõ rằng họ sẽ bị cắt quyền truy cập tòa nhà và email vào lúc 5 giờ chiều ngày thứ Sáu (giờ miền Đông).
Nhiều nhân viên của văn phòng chịu trách nhiệm tái định cư cho người Afghanistan từng làm việc cho chính phủ Mỹ trong cuộc chiến kéo dài 20 năm cũng bị sa thải trong đợt cải tổ lần này.
‘Tín hiệu sai lầm’
Vào tháng Hai, ông Trump đã chỉ đạo Ngoại trưởng Marco Rubio cải tổ Bộ Ngoại giao để đảm bảo chính sách đối ngoại của Tổng thống Cộng hòa được thực thi “trung thành”. Ông cũng nhiều lần tuyên bố sẽ “loại bỏ nhà nước ngầm” bằng cách sa thải những viên chức bị cho là không trung thành.
Cuộc cải tổ là một phần trong nỗ lực chưa từng có của ông Trump nhằm thu nhỏ bộ máy hành chính liên bang và cắt giảm những khoản chi được ông cho là lãng phí tiền thuế. Chính quyền ông cũng đã giải thể Cơ quan Viện trợ Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) – cơ quan viện trợ hàng đầu của Mỹ – và sáp nhập vào Bộ Ngoại giao.
Vào tháng Tư, ông Rubio công bố kế hoạch cải tổ, cho rằng Bộ Ngoại giao hiện tại “cồng kềnh, quan liêu” và không thể thực hiện nhiệm vụ trong “kỷ nguyên cạnh tranh giữa các cường quốc”. Ông muốn trao lại quyền lực cho các cơ quan khu vực và đại sứ quán, đồng thời loại bỏ các chương trình không phù hợp với lợi ích cốt lõi của nước Mỹ.
Tầm nhìn này bao gồm việc loại bỏ vị trí cao nhất về an ninh dân sự, dân chủ và nhân quyền, cũng như đóng cửa một số văn phòng chuyên giám sát tội ác chiến tranh và xung đột toàn cầu.
Việc tái cơ cấu đáng lẽ đã hoàn tất vào ngày 1 tháng 7 nhưng bị trì hoãn do các vụ kiện tụng. Bộ Ngoại giao đã phải chờ phán quyết của Tối cao Pháp viện về nỗ lực của chính quyền Trump nhằm chặn lệnh tư pháp ngăn chặn sa thải hàng loạt.
Vào thứ Ba, Tối cao Pháp viện đã cho phép chính quyền Trump tiếp tục thực hiện kế hoạch sa thải và thu hẹp quy mô nhiều cơ quan liên bang. Kể từ đó, Văn phòng Cố vấn Tòa Bạch Ốc và Văn phòng Quản lý Nhân sự đã phối hợp với các cơ quan để đảm bảo mọi kế hoạch đều tuân thủ luật pháp.
