(AP) — Tổng Thư ký NATO Mark Rutte dự kiến sẽ gặp Tổng thống Donald Trump trong tuần này, ngay sau khi lãnh đạo Hoa Kỳ công bố kế hoạch bán vũ khí cho các đồng minh NATO để họ có thể chuyển tiếp cho Ukraine.

Trong thông báo phát đi, NATO xác nhận ông Rutte sẽ có mặt tại Washington vào thứ Hai và thứ Ba để hội đàm với Tổng thống Trump, Ngoại trưởng Marco Rubio, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và một số lãnh đạo Quốc hội. Tòa Bạch Ốc chưa đưa ra bình luận nào về chuyến thăm.

Chuyến đi diễn ra trong bối cảnh ông Trump đã úp mở rằng ông sẽ đưa ra một “tuyên bố lớn” về nước Nga vào thứ Hai, giữa lúc Ukraine đang chật vật đẩy lùi các đợt không kích phức tạp và dữ dội từ phía Nga.

Ngoại trưởng Rubio hôm thứ Sáu cho biết một số loại vũ khí do Mỹ sản xuất mà Ukraine yêu cầu hiện đang được triển khai tại các nước đồng minh NATO ở châu Âu. Những khí tài này có thể được chuyển giao nhanh chóng cho Ukraine, còn các quốc gia châu Âu sẽ mua vũ khí thay thế từ Mỹ.

“Việc chuyển một hệ thống từ Đức sang Ukraine nhanh hơn rất nhiều so với đặt hàng từ nhà máy ở Mỹ,” ông Rubio phát biểu trong chuyến thăm Kuala Lumpur (Malaysia) tuần trước.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sébastien Lecornu, trong cuộc phỏng vấn đăng trên tờ La Tribune Dimanche ngày Chủ nhật, cho biết các quan chức châu Âu đã và đang thúc giục chính quyền Trump tăng cường hỗ trợ phòng không trong các gói viện trợ tiếp theo.

Ông cũng thừa nhận rằng Pháp hiện đang rơi vào tình trạng “hụt năng lực” và sẽ phải chờ đến năm sau mới có thể cung cấp thêm tên lửa đất đối không cho Ukraine.

Trump đối mặt áp lực từ Quốc hội và đồng minh về lệnh trừng phạt Nga

Tổng thống Trump hiện đang chịu sức ép từ cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ, cũng như từ các đồng minh châu Âu, nhằm hậu thuẫn một dự luật đang được Thượng viện xem xét, với mục tiêu đánh mạnh vào ngành công nghiệp dầu khí Nga và áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế mới lên Moscow vì cuộc xâm lược Ukraine.

Dự luật đề xuất áp thuế 500% đối với hàng hóa nhập khẩu từ những quốc gia vẫn mua dầu, khí đốt, uranium và các sản phẩm xuất khẩu khác của Nga. Nếu được thông qua, đạo luật sẽ có ảnh hưởng lớn đến hai nền kinh tế khổng lồ là Trung Quốc và Ấn Độ, vốn chiếm khoảng 70% thương mại năng lượng của Nga.

Nguồn thu này được xem là huyết mạch giúp duy trì guồng máy chiến tranh của Điện Kremlin, trong khi Mỹ và châu Âu đã áp dụng nhiều lệnh cấm xuất nhập khẩu đối với hàng loạt lĩnh vực như tài chính, năng lượng, vận tải, công nghệ và quốc phòng.

Trump trong nhiều tháng qua đã nhiều lần đe dọa sẽ trừng phạt ngành dầu khí Nga, nhưng chưa thực hiện.

Tuy nhiên, trong những ngày gần đây, vị tổng thống Cộng hòa đã tỏ ra ngày càng bực tức với Tổng thống Putin, và liên tục công kích nhà lãnh đạo Nga vì kéo dài chiến tranh.

“Chúng tôi liên tục bị Putin ném cho một đống vớ vẩn, nếu muốn biết sự thật,” Trump phát biểu tuần trước khi trao đổi với báo chí. “Ông ta lúc nào cũng tỏ ra tử tế, nhưng cuối cùng chẳng có ý nghĩa gì cả.”

Dự luật trừng phạt nhận được ủng hộ áp đảo tại Thượng viện

Quốc hội đã sẵn sàng hành động đối với dự luật do Thượng nghị sĩ Lindsey Graham (Cộng hòa – South Carolina) và Richard Blumenthal (Dân chủ – Connecticut) đồng bảo trợ.

Dự luật hiện có sự ủng hộ áp đảo tại Thượng viện, nhưng ban lãnh đạo Đảng Cộng hòa vẫn đang chờ tín hiệu “bật đèn xanh” từ Trump để tiến hành bỏ phiếu.

Tòa Bạch Ốc trước đó từng bày tỏ một số lo ngại, trong đó Trump muốn có quyền kiểm soát hoàn toàn đối với cơ chế miễn trừ, tức là có thể gỡ bỏ lệnh trừng phạt, thuế quan hoặc các hình phạt khác mà không cần thông qua Quốc hội.

Theo dự thảo ban đầu, Tổng thống “có thể chấm dứt” các biện pháp trừng phạt trong một số điều kiện nhất định, nhưng phải tái áp đặt ngay nếu vi phạm tái diễn. Thượng nghị sĩ Graham cho biết Tổng thống cũng sẽ có quyền miễn trừ kéo dài 180 ngày, và có thể gia hạn thêm.

Ngày 13 tháng 7 (Reuters) – Vấn đề kế vị của nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng, Đức Đạt Lai Lạt Ma, là “cái gai” trong quan hệ Trung – Ấn, theo tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc tại New Delhi hôm Chủ nhật, trong bối cảnh Ngoại trưởng Ấn Độ chuẩn bị có chuyến thăm chính thức Trung Quốc lần đầu tiên kể từ sau các vụ đụng độ chết người tại biên giới năm 2020.

Trước thềm lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 90 của Đức Đạt Lai Lạt Ma trong tháng này – với sự tham dự của nhiều bộ trưởng cao cấp từ phía Ấn Độ – nhà lãnh đạo tinh thần của Phật giáo Tây Tạng một lần nữa khiến Bắc Kinh nổi giận khi tuyên bố rằng Trung Quốc không có vai trò gì trong việc kế vị của ngài. Theo tín ngưỡng Tây Tạng, linh hồn của các vị Lạt Ma cao cấp sẽ tái sinh sau khi viên tịch, nhưng Bắc Kinh khẳng định quá trình kế vị của Đức Đạt Lai Lạt Ma phải có sự phê chuẩn từ chính quyền Trung Quốc.

Ngài Đạt Lai Lạt Ma sống lưu vong tại Ấn Độ từ năm 1959 sau một cuộc nổi dậy bất thành chống lại sự cai trị của Trung Quốc ở Tây Tạng. Giới phân tích quan hệ quốc tế tại Ấn Độ cho rằng sự hiện diện của ngài là một đòn bẩy chiến lược trong quan hệ giữa New Delhi và Bắc Kinh. Hiện có khoảng 70.000 người Tây Tạng sinh sống tại Ấn Độ, cùng một chính phủ lưu vong không được công nhận quốc tế.

Phát ngôn viên Đại sứ quán Trung Quốc tại New Delhi, bà Yu Jing, viết trên mạng xã hội X rằng một số cá nhân trong giới chiến lược và học thuật tại Ấn Độ đã có những “phát ngôn không phù hợp” về việc tái sinh của Đức Đạt Lai Lạt Ma.

Dù không nêu đích danh ai, nhưng gần đây một số nhà phân tích chiến lược và một bộ trưởng trong chính phủ Ấn Độ đã lên tiếng ủng hộ quan điểm của Đức Đạt Lai Lạt Ma về việc kế vị.

“Với tư cách là những người làm công tác đối ngoại, họ cần ý thức đầy đủ về tính nhạy cảm của các vấn đề liên quan đến Tây Tạng,” bà Yu phát biểu, sử dụng từ “Tây Tạng” theo cách gọi của Trung Quốc là “Xizang”.

“Việc tái sinh và kế vị của Đức Đạt Lai Lạt Ma là vấn đề nội bộ của Trung Quốc,” bà nhấn mạnh.
“Vấn đề liên quan đến Tây Tạng là một cái gai trong quan hệ Trung – Ấn và đang trở thành gánh nặng cho Ấn Độ. Việc chơi ‘lá bài Tây Tạng’ chắc chắn sẽ tự gây tổn hại cho chính mình.”

Bộ trưởng Quốc hội và Các vấn đề Thiểu số của Ấn Độ, ông Kiren Rijiju – người ngồi cạnh Đức Đạt Lai Lạt Ma trong lễ sinh nhật cách đây một tuần – tuyên bố rằng với tư cách là một tín đồ Phật giáo, ông tin chỉ có Đức Đạt Lai Lạt Ma và văn phòng của ngài mới có thẩm quyền quyết định về việc tái sinh.

Bộ Ngoại giao Ấn Độ ngày 4 tháng 7 – hai ngày trước sinh nhật ngài – tuyên bố New Delhi không đưa ra quan điểm hay phát biểu nào về các vấn đề liên quan đến tín ngưỡng hay thực hành tôn giáo.

Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar dự kiến sẽ tham dự hội nghị an ninh khu vực của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) diễn ra tại Thiên Tân, miền Bắc Trung Quốc vào ngày 15 tháng 7, đồng thời có các cuộc gặp song phương bên lề.

Đây sẽ là một trong những chuyến thăm cấp cao hiếm hoi giữa hai nước kể từ sau khi quan hệ song phương rơi vào khủng hoảng do vụ đụng độ biên giới năm 2020 khiến ít nhất 20 binh sĩ Ấn Độ và 4 binh sĩ Trung Quốc thiệt mạng.

Vào cuối tháng trước, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ cũng đã có cuộc hội đàm với người đồng cấp Trung Quốc tại Trung Quốc, bên lề cuộc họp Bộ trưởng Quốc phòng của khối SCO.

Ngày 12 tháng 7 (Reuters) – Tổng thống Donald Trump hôm thứ Bảy đã đe dọa sẽ áp thuế 30% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Liên minh châu Âu (EU) kể từ ngày 1 tháng 8, sau nhiều tuần đàm phán với hai đối tác thương mại lớn của Mỹ không đạt được thỏa thuận toàn diện.

Động thái này đánh dấu một bước leo thang mới trong cuộc chiến thương mại, khiến các đồng minh Mỹ phẫn nộ và giới đầu tư lo lắng. Thông báo về mức thuế mới được ông Trump gửi qua thư riêng cho Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, đăng trên mạng xã hội Truth Social hôm thứ Bảy.

EU và Mexico – hai đối tác thương mại lớn của Mỹ – đã phản ứng bằng cách chỉ trích mức thuế là “bất công và gây rối loạn”, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục đàm phán với Mỹ nhằm đạt được thỏa thuận trước thời hạn chót.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum bày tỏ tin tưởng hai bên có thể đạt được một thỏa thuận. “Tôi luôn nói rằng trong những tình huống thế này, điều quan trọng là phải giữ cái đầu lạnh để đối mặt với mọi vấn đề,” bà phát biểu tại một sự kiện ở bang Sonora.
“Chúng tôi biết rõ những gì có thể hợp tác với chính phủ Hoa Kỳ, và cũng biết rõ điều gì là không thể. Có một điều không bao giờ được mang ra thương lượng: đó là chủ quyền quốc gia.”

Trong tuần qua, ông Trump cũng gửi thư tương tự đến 23 đối tác thương mại khác – bao gồm Canada, Nhật Bản và Brazil – với mức thuế dao động từ 20% đến 50%, trong đó có thuế 50% đối với mặt hàng đồng.

Tổng thống Mỹ nhấn mạnh mức thuế 30% là “tách biệt với các mức thuế theo từng ngành”, đồng nghĩa các mức thuế 50% đối với thép và nhôm, cùng thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu, sẽ tiếp tục được duy trì.

Thời hạn ngày 1 tháng 8 được đưa ra nhằm tạo cơ hội cho các nước bị nhắm đến đàm phán nhằm giảm bớt mức thuế đe dọa. Một số nhà đầu tư và chuyên gia kinh tế cũng lưu ý rằng ông Trump thường xuyên rút lại các đe dọa thuế quan trước đó.

Loạt thư lần này cho thấy ông Trump đang quay trở lại lập trường thương mại cứng rắn như hồi tháng Tư, khi công bố một loạt mức thuế “có đi có lại” khiến thị trường chao đảo, trước khi chính phủ tạm hoãn thực thi.

“Đối xử không công bằng”

Nhưng với việc thị trường chứng khoán đang ở mức kỷ lục và nền kinh tế Mỹ vẫn trụ vững, ông Trump không có dấu hiệu sẽ dừng cuộc chiến thương mại.

Ông từng hứa sẽ tận dụng thời gian trì hoãn 90 ngày để ký hàng chục thỏa thuận thương mại mới, nhưng cho đến nay chỉ đạt được các thỏa thuận khung với Anh, Trung Quốc và Việt Nam.

EU từng hy vọng đạt được một thỏa thuận toàn diện với Mỹ dành cho 27 quốc gia thành viên. Trong thư gửi EU, ông Trump yêu cầu châu Âu dỡ bỏ thuế quan: “EU phải cho phép tiếp cận thị trường hoàn toàn và không rào cản đối với hàng hóa từ Mỹ nhằm giảm thâm hụt thương mại lớn hiện nay.”

Bà von der Leyen cảnh báo mức thuế 30% “sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và cả bệnh nhân ở hai bờ đại dương.”
Bà cho biết EU vẫn sẽ tiếp tục đàm phán một hiệp định thương mại, nhưng “sẵn sàng thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ lợi ích, bao gồm cả các biện pháp trả đũa nếu cần.”

Bộ Kinh tế Mexico cho biết hôm thứ Bảy họ được thông báo về lá thư trong cuộc gặp với giới chức Mỹ hôm thứ Sáu.
“Chúng tôi đã nêu rõ tại bàn đàm phán rằng đây là hành động đối xử không công bằng và chúng tôi không đồng tình,” tuyên bố của bộ này viết.

Mức thuế đối với Mexico thấp hơn Canada

Mexico bị đề xuất áp mức thuế 30%, thấp hơn mức 35% mà Canada phải đối mặt, mặc dù cả hai thư đều viện dẫn vấn đề buôn lậu fentanyl – dù dữ liệu cho thấy phần lớn lượng fentanyl bị thu giữ là ở biên giới Mexico, chứ không phải Canada.

“Mexico đã giúp tôi kiểm soát biên giới, NHƯNG như thế vẫn chưa đủ. Mexico vẫn chưa chặn đứng được các băng đảng đang muốn biến cả Bắc Mỹ thành sân chơi ma túy,” ông Trump viết.

Trung Quốc là nguồn cung chính các hóa chất để điều chế fentanyl. Theo giới chức Mỹ, chỉ khoảng 0,2% lượng fentanyl bị thu giữ đến từ biên giới Canada, trong khi phần lớn xuất phát từ biên giới Mỹ – Mexico.

Mexico hiện xuất khẩu hơn 80% hàng hóa sang Mỹ, và chính sự tự do thương mại với nước láng giềng phía Bắc đã giúp Mexico trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ trong năm 2023.

EU ban đầu kỳ vọng đạt một hiệp định toàn diện, nhưng gần đây đã hạ mục tiêu và chuyển sang tìm kiếm một thỏa thuận khung giống như thỏa thuận của Anh – trong đó các chi tiết sẽ được đàm phán sau.

Khối này đang chịu nhiều áp lực đối nghịch: Đức – quốc gia công nghiệp hàng đầu – muốn đẩy nhanh đàm phán để bảo vệ nền sản xuất, trong khi Pháp và một số nước khác cảnh báo không nên ký một thỏa thuận “một chiều” theo điều kiện của Mỹ.

Ông Bernd Lange – Chủ tịch Ủy ban Thương mại Nghị viện châu Âu – nói rằng Brussels nên áp dụng các biện pháp trả đũa sớm nhất là vào thứ Hai. “Đây là một cái tát vào mặt quá trình đàm phán. Không thể đối xử với đối tác thương mại chủ chốt như vậy,” ông nói với Reuters.

Chuyên gia Jacob Funk Kirkegaard thuộc viện nghiên cứu Bruegel (Brussels) nhận định bức thư của ông Trump làm tăng nguy cơ EU sẽ đáp trả, giống như cuộc chiến thuế Mỹ – Trung từng khiến thị trường tài chính chao đảo.
“Thuế Mỹ và Trung từng leo thang cùng nhau và rồi cũng cùng nhau giảm. Dù không giảm hết, nhưng vẫn có chiều hướng lùi lại,” ông nói.

Kể từ khi trở lại Tòa Bạch Ốc, loạt mệnh lệnh áp thuế của ông Trump đã bắt đầu tạo ra nguồn thu hàng chục tỷ đô-la mỗi tháng cho ngân sách Mỹ. Doanh thu từ thuế hải quan vượt 100 tỷ USD trong năm tài khóa liên bang tính đến tháng 6, theo số liệu Bộ Ngân khố Mỹ công bố hôm thứ Sáu.

Tuy nhiên, các mức thuế này cũng khiến mối quan hệ ngoại giao với nhiều đồng minh thân cận trở nên căng thẳng.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tuần trước cho biết Tokyo cần giảm sự lệ thuộc vào Mỹ. Trong khi đó, cuộc chiến thuế quan cũng khiến Canada và một số đồng minh châu Âu xem xét lại sự phụ thuộc an ninh vào Washington, trong đó một số nước đã bắt đầu cân nhắc mua vũ khí không do Mỹ sản xuất.