Ngày 27 tháng 7 (Reuters) – Lãnh đạo Thái Lan và Campuchia sẽ tham dự cuộc đàm phán hòa giải tại Malaysia vào thứ Hai nhằm xoa dịu xung đột biên giới đẫm máu giữa hai nước – chính phủ Thái Lan cho biết – trong bối cảnh cả hai bên tiếp tục cáo buộc nhau pháo kích và nã đạn vào các khu vực tranh chấp.

Theo thông báo từ chính phủ Thái Lan vào tối Chủ nhật, các cuộc đàm phán sẽ bắt đầu vào lúc 15 giờ chiều thứ Hai theo giờ địa phương (07:00 GMT), do quyền Thủ tướng Phumtham Wechayachai dẫn đầu phái đoàn Thái Lan.

Malaysia – nước giữ vai trò chủ tịch Diễn đàn Hợp tác Khu vực ASEAN – đã xác nhận với Bangkok rằng Thủ tướng Campuchia Hun Manet cũng sẽ có mặt tại cuộc gặp.

Bối cảnh leo thang căng thẳng
Xung đột giữa hai nước láng giềng Đông Nam Á bùng lên kể từ vụ một binh sĩ Campuchia bị bắn chết hồi cuối tháng 5, kéo theo hàng loạt động thái tăng cường quân sự và đẩy chính phủ liên minh mong manh của Thái Lan đến bờ vực khủng hoảng chính trị.

Giao tranh tiếp tục nổ ra từ thứ Năm tuần trước và chỉ trong vòng bốn ngày, đã leo thang thành cuộc đụng độ biên giới nghiêm trọng nhất trong hơn một thập kỷ.

Số người thiệt mạng đã vượt qua con số 30, trong đó có 13 dân thường Thái và 8 người Campuchia, theo các báo cáo. Hơn 200.000 người đã phải sơ tán khỏi khu vực biên giới.

Cuộc họp hôm thứ Hai diễn ra sau khi Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim tuần trước đề xuất một lệnh ngừng bắn, và Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày thứ Bảy xác nhận hai bên đã đồng ý làm việc để tiến tới hòa bình.

Hai bên đổ lỗi cho nhau
Thái Lan và Campuchia tiếp tục cáo buộc lẫn nhau là bên châm ngòi giao tranh mới. Bộ Quốc phòng Campuchia cho biết quân đội Thái đã pháo kích và tấn công trên bộ vào sáng Chủ nhật tại nhiều điểm dọc biên giới, bao gồm cả khu vực đền đài cổ.

“Tôi nghĩ sẽ rất tốt nếu Thái Lan đồng ý ngừng chiến để cả hai quốc gia cùng sống trong hòa bình,” sinh viên đại học Phnom Penh – Sreung Nita – chia sẻ với Reuters.

Ngược lại, quân đội Thái Lan tuyên bố lực lượng Campuchia đã nã đạn vào nhiều khu vực, trong đó có khu dân cư, và đang triển khai bệ phóng tên lửa tầm xa.
Quân đội Thái cảnh báo Campuchia có thể đang chuẩn bị chiến dịch quân sự quy mô lớn nhằm gây tổn thất tối đa trước thềm đàm phán.

Tại tỉnh Sisaket của Thái Lan, phóng viên Reuters ghi nhận tiếng pháo nổ kéo dài suốt ngày Chủ nhật, không rõ xuất phát từ bên nào. Một trạm y tế cách biên giới 10 km bị hư hại nặng – cửa kính vỡ, tường sập, dây điện lộ thiên – do trúng đạn pháo hôm thứ Bảy, chỉ hai ngày sau khi được sơ tán.

Một số cư dân địa phương dựng lều bên hầm trú ẩn dã chiến để bảo vệ tài sản.

“Thật tuyệt khi Mỹ đang thúc đẩy ngừng bắn – điều đó sẽ mang lại hòa bình,” cư dân Sisaket Thavorn Toosawan chia sẻ.

Tranh chấp đền cổ và phán quyết bị khước từ
Thái Lan và Campuchia đã tranh cãi suốt nhiều thập niên về các điểm chưa phân định rõ trên tuyến biên giới dài 817 km, trong đó hai ngôi đền Ta Moan Thom và Preah Vihear là tâm điểm.

Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) đã phán quyết trao đền Preah Vihear cho Campuchia vào năm 1962, nhưng căng thẳng leo thang trở lại vào năm 2008 khi Campuchia tìm cách đưa ngôi đền vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO, khiến nhiều vụ đụng độ chết người xảy ra trong những năm sau đó.

Campuchia cho biết họ đã yêu cầu ICJ giải quyết tranh chấp, nhưng Thái Lan tuyên bố không công nhận thẩm quyền của tòa, và khẳng định ưu tiên đàm phán song phương.

Ngày 27 tháng 7 – Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đạt được một thỏa thuận thương mại khung vào Chủ nhật tại sân golf Turnberry của Trump, áp dụng mức thuế nhập khẩu 15% đối với phần lớn hàng hóa từ EU – chỉ bằng một nửa mức thuế từng được đe dọa – qua đó tránh được nguy cơ nổ ra một cuộc chiến thương mại lớn giữa hai nền kinh tế chiếm gần một phần ba thương mại toàn cầu.

Trump mô tả đây là “thỏa thuận lớn nhất từng có”, đồng thời cho biết EU sẽ đầu tư khoảng 600 tỷ USD vào Mỹ và tăng mạnh mua năng lượng cùng thiết bị quân sự của Mỹ. Ông nhấn mạnh, đây là bước đi “sửa chữa sự bất công” trong thương mại xuyên Đại Tây Dương kéo dài nhiều năm.

Bà von der Leyen gọi ông Trump là “một nhà đàm phán cứng rắn” và xác nhận mức thuế 15% sẽ được áp dụng “trên diện rộng”. Bà thừa nhận: “Đây là kết quả tốt nhất mà chúng tôi có thể đạt được.”

Thỏa thuận phản ánh nhiều điểm tương đồng với thỏa thuận Mỹ – Nhật vừa được ký kết trước đó, tuy nhiên vẫn để ngỏ nhiều chi tiết, đặc biệt là mức thuế áp dụng với rượu mạnh – một vấn đề nhạy cảm với cả hai phía.

Các điểm chính của thỏa thuận:

• Thuế nhập khẩu 15% được áp dụng cho hầu hết hàng hóa EU, bao gồm chất bán dẫn và dược phẩm.
• Không áp thuế với máy bay, linh kiện máy bay, một số loại hóa chất, dược phẩm generic, thiết bị bán dẫn, sản phẩm nông nghiệp, tài nguyên thiên nhiên và nguyên liệu thô quan trọng.
• EU sẽ chi 750 tỷ USD mua năng lượng Mỹ và “hàng trăm tỷ USD” mua vũ khí.
• Mỹ giữ nguyên thuế 50% với thép và nhôm; EU đề nghị thay bằng hệ thống hạn ngạch.
• EU giảm rào cản phi thuế quan cho ô tô và một số sản phẩm nông nghiệp của Mỹ.

Phản ứng quốc tế:

• Thủ tướng Đức Friedrich Merz hoan nghênh thỏa thuận, cho rằng nó cứu nền kinh tế xuất khẩu của Đức, đặc biệt là ngành ô tô vốn đang chịu mức thuế 27,5% từ Mỹ.
• Chủ tịch Ủy ban Thương mại Nghị viện châu Âu Bernd Lange bày tỏ lo ngại rằng thỏa thuận mang tính thiên vị, và khoản đầu tư khổng lồ EU dành cho Mỹ có thể sẽ gây tổn thất cho chính nền kinh tế châu Âu.

Tỷ giá euro đã tăng nhẹ 0,2% sau khi thông tin được công bố. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng thỏa thuận vẫn còn nhiều điểm mơ hồ và có nguy cơ bị diễn giải khác nhau, giống như trường hợp thỏa thuận Mỹ – Nhật trước đó.

Một quan chức Mỹ cho biết, Trump vẫn có quyền tăng thuế nếu EU không thực hiện đúng cam kết đầu tư, và cuộc rà soát mức thuế với máy bay thương mại đang diễn ra với khả năng sẽ áp mức dưới 15%.

Nguồn reuters