Tổng thống Nicolás Maduro đã ra lệnh cho lực lượng vũ trang Venezuela tiến hành các cuộc tập trận phòng thủ ở Đông Caribe sau khi Vương quốc Anh cử một tàu chiến tới lãnh hải của Guyana khi các nước láng giềng Nam Mỹ tranh chấp một khu vực biên giới rộng lớn.
Trong bài phát biểu trên truyền hình toàn quốc hôm thứ Năm, ông Maduro nói rằng 6.000 binh sĩ Venezuela – bao gồm cả lực lượng không quân và hải quân – sẽ tiến hành các hoạt động chung ngoài khơi bờ biển phía đông của quốc gia gần biên giới với Guyana.
Maduro mô tả việc tàu HMS Trent của Anh sắp đến bờ biển Guyana là mối đe dọa đối với đất nước của ông. Ông cho rằng việc khai triển tàu vi phạm thỏa thuận gần đây giữa các quốc gia Nam Mỹ.
“Chúng tôi tin vào ngoại giao, đối thoại và hòa bình, nhưng không ai có thể đe dọa Venezuela”, ông Maduro nói trong một căn phòng có hàng chục chỉ huy quân sự tháp tùng ông. “Đây là mối đe dọa không thể chấp nhận được đối với bất kỳ quốc gia có chủ quyền nào ở Mỹ Latinh”.
Venezuela và Guyana hiện đang vướng vào tranh chấp biên giới ở Essequibo, một khu vực dân cư thưa thớt có diện tích bằng Florida với trữ lượng dầu khổng lồ ngoài khơi.
Khu vực này đã nằm dưới sự kiểm soát của Guyana trong nhiều thập niên, nhưng vào tháng 12, Venezuela đã khởi động lại yêu sách lịch sử của mình đối với Essequibo thông qua một cuộc trưng cầu dân ý trong đó hỏi cử tri trong nước liệu Essequibo có nên biến Essequibo thành một khu vực của Venezuela hay không.
Khi căng thẳng trong khu vực leo thang, các nhà lãnh đạo của cả hai nước đã gặp nhau tại đảo St. Vincent ở Caribe và ký một thỏa thuận cho biết họ sẽ giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp bất bạo động.
Tuy nhiên, trong các cuộc đàm phán, Tổng thống Guyana Irfaan Ali cho biết quốc gia của ông có quyền hợp tác với các đối tác của mình để bảo đảm quốc phòng cho đất nước của ông.
Hôm thứ Năm, các quan chức Guyan mô tả chuyến thăm của HMS Trent là một hoạt động đã được lên kế hoạch nhằm cải thiện khả năng phòng thủ của quốc gia và cho biết chuyến thăm của tàu sẽ tiếp tục như dự kiến.
Phó Tổng thống Guyana Bharrat Jagdeo nói với các phóng viên ở Georgetown, thủ đô của đất nước: “Không có điều gì chúng tôi làm hoặc đã làm đe dọa Venezuela”.
HMS Trent là tàu tuần tra và cứu hộ gần đây được sử dụng để ngăn chặn những kẻ buôn bán ma túy ngoài khơi Bờ Tây Châu Phi. Nó có thể chứa tới 30 thủy thủ và một đội gồm 18 lính thủy đánh bộ, được trang bị pháo 30 mm và bãi đáp cho trực thăng và máy bay không người lái.
Con tàu đã được gửi đến Barbados vào đầu tháng 12 để ngăn chặn những kẻ buôn bán ma túy, nhưng nhiệm vụ của nó đã được thay đổi vào ngày 24 tháng 12, khi nó được gửi đến Guyana. Các nhà chức trách không xác định khi nào tàu dự kiến sẽ tới bờ biển Guyana.
Bộ Quốc phòng Vương quốc Anh cho biết con tàu sẽ tiến hành các hoạt động chung với lực lượng phòng thủ của Guyana.
Quốc gia 800.000 dân này có một đội quân nhỏ gồm 3.000 binh sĩ, 200 thủy thủ và 4 tàu tuần tra nhỏ được gọi là Barracudas.
Venezuela cho biết họ là nạn nhân của một âm mưu trộm đất vào năm 1899, khi Guyana còn là thuộc địa của Anh và các trọng tài từ Anh, Nga và Mỹ đã quyết định ranh giới. Mỹ đại diện cho Venezuela một phần vì chính phủ Venezuela đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Anh.
Các quan chức Venezuela cho rằng người Mỹ và người châu Âu đã thông đồng để lừa đất nước của họ ra khỏi đất liền. Họ cũng lập luận rằng một thỏa thuận giữa Venezuela, Anh và thuộc địa Guiana thuộc Anh được ký vào năm 1966 để giải quyết tranh chấp đã vô hiệu hóa cơ chế trọng tài ban đầu.
Guyana khẳng định thỏa thuận ban đầu là hợp pháp và mang tính ràng buộc và đã yêu cầu tòa án cấp cao của Liên hợp quốc vào năm 2018 ra phán quyết như vậy, nhưng phải mất nhiều năm nữa mới có quyết định. Tranh chấp kéo dài hàng thế kỷ gần đây lại tái diễn với việc phát hiện ra dầu ở Guyana.
Việt Linh (Theo Reuters)