Hơn 1.000 người đã thiệt mạng và hơn 1.200 người bị thương trong trận động đất gần Marrakech, san phẳng nhà cửa và tàn phá các ngôi làng miền núi.
Bộ Nội vụ cho biết chiều thứ Bảy rằng số người chết đã lên tới 1.037 người, với 1.204 người bị thương, 721 người trong số đó nguy kịch. Số người thương vong dự kiến sẽ tăng lên khi lực lượng cứu hộ tiếp cận các khu vực hẻo lánh và đào bới đống đổ nát để tìm kiếm những người sống sót hoặc thi thể.
Một trận động đất mạnh, hiếm xảy ra ở Maroc vào tối thứ Sáu, khiến hơn 800 người thiệt mạng và làm hư hại các tòa nhà từ các ngôi làng trên dãy núi Atlas đến thành phố lịch sử Marrakech. Tuy nhiên, tổng số thiệt hại chưa được công bố khi lực lượng cứu hộ phải vất vả để vượt qua những con đường rải đá cuội để đến những ngôi làng miền núi xa xôi bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Người dân bị đánh thức bởi trận động đất chạy ra đường trong nỗi kinh hoàng và hoài nghi. Một người đàn ông đến thăm một căn hộ gần đó cho biết bát đĩa và đồ treo tường bắt đầu đổ xuống đất, nhiều người bị hất văng khỏi ghế. Một người phụ nữ mô tả việc chạy trốn khỏi nhà sau một “sự rung chuyển dữ dội”. Một người đàn ông bế một đứa trẻ cho biết anh ta bị giật mình tỉnh giấc trên giường vì rung chuyển.
Truyền hình nhà nước chiếu cảnh người dân tụ tập trên đường phố Marrakech, sợ quay lại bên trong những tòa nhà có thể vẫn chưa ổn định. Nhiều người quấn chăn khi cố gắng ngủ bên ngoài.
Trận động đất mạnh 6,8 độ richter là trận động đất mạnh nhất xảy ra ở Maroc trong 120 năm qua và nó đã đánh đổ các tòa nhà và bức tường ở các thành phố cổ được làm từ đá và gạch xây không được thiết kế để chịu được động đất.
Bill McGuire, giáo sư danh dự về các mối nguy hiểm địa vật lý và khí hậu tại Đại học College London, cho biết: “Vấn đề là ở những nơi hiếm khi xảy ra động đất hủy diệt, các tòa nhà không được xây dựng đủ chắc chắn để đối phó với rung chuyển mặt đất mạnh, dẫn đến thương vong cao”. “Tôi cho rằng số người chết cuối cùng sẽ lên tới hàng nghìn người một lần nữa được biết đến. Giống như bất kỳ trận động đất lớn nào, các dư chấn có thể xảy ra sẽ dẫn đến thương vong thêm và cản trở việc tìm kiếm cứu nạn.”
Theo một tuyên bố từ quân đội, để thể hiện quy mô lớn của thảm họa, Vua Mohammed VI của Maroc đã ra lệnh cho các lực lượng vũ trang huy động tài sản trên không và trên bộ, các đội tìm kiếm cứu nạn chuyên ngành và một bệnh viện phẫu thuật dã chiến. Nhưng bất chấp những lời đề nghị giúp đỡ từ khắp nơi trên thế giới, chính phủ Maroc vẫn chưa chính thức yêu cầu hỗ trợ, một bước cần thiết trước khi các đội cứu hộ bên ngoài có thể triển khai.
Tại Marrakech, Nhà thờ Hồi giáo Koutoubia nổi tiếng, được xây dựng vào thế kỷ 12, đã bị hư hại nhưng mức độ chưa rõ ràng ngay lập tức. Tháp cao 69 mét (226 foot) của nó được mệnh danh là “mái nhà của Marrakech”. Người Maroc cũng đăng tải các đoạn video cho thấy sự hư hại của một phần bức tường đỏ nổi tiếng bao quanh thành phố cổ, một Di sản Thế giới được UNESCO công nhận.
Bộ Nội vụ Maroc đưa tin sáng thứ Bảy rằng ít nhất 820 người thiệt mạng, hầu hết ở Marrakech và 5 tỉnh gần tâm chấn, và 672 người khác bị thương. Trong số những người bị thương, Bộ cho biết có 205 người bị thương nặng.
Lực lượng cứu hộ làm việc suốt đêm, tìm kiếm những người sống sót trong bóng tối, bụi bặm và đống đổ nát.
Hầu hết ngôi làng nhỏ Moulay Brahim, nằm sâu trong sườn núi phía nam Marrakech, không thể ở được sau khi các bức tường sụp đổ, cửa sổ vỡ vụn và hơn chục ngôi nhà biến thành những đống bê tông và cột kim loại uốn cong. Ít nhất 5 cư dân bị mắc kẹt.
Ayoub Toudite cho biết anh đang tập luyện cùng bạn bè tại phòng tập thể dục thì “chúng tôi cảm thấy một cơn rung chuyển lớn như thể đó là ngày tận thế”. Anh ấy nói, trong 10 giây, mọi thứ đã biến mất.
Ông nói rằng: “Chúng tôi thấy mọi người bỏ chạy và trẻ em đang khóc. Chúng tôi chưa bao giờ chứng kiến điều gì như thế này, 20 người chết trong khu vực, 30 người bị thương.”
Lực lượng cứu hộ dùng búa và rìu để giải cứu một người đàn ông bị mắc kẹt dưới tòa nhà hai tầng. Những người có khả năng chen vào không gian nhỏ bé đang đưa nước cho anh ta.
Toudite nói: “Tất cả chúng tôi đều lo sợ điều này sẽ xảy ra lần nữa.”
Người đứng đầu một thị trấn gần tâm chấn trận động đất nói với trang tin tức Maroc 2M rằng một số ngôi nhà ở các thị trấn lân cận đã bị sập một phần hoặc toàn bộ, điện và đường sá bị cắt ở một số nơi.
Abderrahim Ait Daoud, người đứng đầu thị trấn Talat N’Yaaqoub, cho biết chính quyền đang nỗ lực dọn đường ở tỉnh Al Haouz để cho phép xe cứu thương và viện trợ cho người dân bị ảnh hưởng đi qua, nhưng cho biết khoảng cách lớn giữa các ngôi làng miền núi có nghĩa là sẽ mất thời gian để tìm hiểu mức độ thiệt hại.
Quân đội Ma-rốc đã khai triển máy bay, trực thăng và máy bay không người lái cũng như các dịch vụ khẩn cấp huy động các nỗ lực cứu trợ đến các khu vực bị thiệt hại, nhưng các con đường dẫn đến khu vực miền núi xung quanh tâm chấn bị kẹt phương tiện và bị chặn do đá sập, làm chậm nỗ lực cứu hộ. Hãng thông tấn chính thức MAP đưa tin, những chiếc xe tải chở đầy chăn, cũi cắm trại và thiết bị chiếu sáng đang cố gắng tiếp cận khu vực bị ảnh hưởng nặng nề đó.
Trên những đoạn đường dốc ngoằn ngoèo từ Marrakech đến Al Haouz, những chiếc xe cứu thương với còi báo động inh ỏi và những chiếc ô tô bấm còi lạng lách quanh những đống đá đỏ giống sao Hỏa rơi xuống từ sườn núi và chặn đường. Các công nhân của Hội Chữ Thập Đỏ cố gắng dọn sạch một tảng đá chắn ngang đường cao tốc hai làn xe.
Sáng thứ bảy muộn hơn ở Marrakech, xe cứu thương và xe máy chạy vo vo ở rìa thành phố cổ, nơi công việc kinh doanh như thường lệ hầu như vẫn tiếp tục vào sáng thứ bảy. Khách du lịch và người qua đường vượt qua các rào chắn và chụp ảnh những đoạn tường đất sét bị nứt, mảnh vụn và bụi vương vãi trên vỉa hè và đường phố.
Các nhà lãnh đạo thế giới đề nghị gửi viện trợ hoặc đội cứu hộ khi những lời chia buồn đổ về từ các nước trên khắp Châu Âu, Trung Đông và Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Ấn Độ. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, đất nước đã mất hàng chục nghìn người trong trận động đất lớn hồi đầu năm nay, nằm trong số những người đề xuất hỗ trợ. Pháp và Đức, với dân số đông đảo là người gốc Maroc, cũng đề nghị giúp đỡ, và lãnh đạo của cả Ukraine và Nga đều bày tỏ sự ủng hộ đối với người Maroc.
Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ cho biết trận động đất có cường độ ban đầu là 6,8 độ richter khi xảy ra lúc 23h11 (22h11 GMT), với rung lắc kéo dài vài giây. Cơ quan Hoa Kỳ báo cáo một dư chấn mạnh 4,9 độ richter xảy ra 19 phút sau đó.
Tâm chấn của trận động đất hôm thứ Sáu nằm gần thị trấn Ighil ở tỉnh Al Haouz, cách Marrakech khoảng 70 km về phía nam. Al Haouz nổi tiếng với những ngôi làng và thung lũng tuyệt đẹp nằm trong dãy High Atlas cũng như những ngôi làng được xây dựng trên sườn núi.
USGS cho biết tâm chấn nằm ở độ sâu 18 km (11 dặm) dưới bề mặt Trái đất, trong khi cơ quan địa chấn Maroc cho biết nó ở độ sâu 11 km (7 dặm). Những trận động đất nông như vậy sẽ nguy hiểm hơn.
Theo số liệu của bang, các báo cáo ban đầu cho thấy thiệt hại và tử vong rất nghiêm trọng trên khắp khu vực Marrakech-Safi, nơi có hơn 4,5 triệu người gọi là nhà.
Động đất tương đối hiếm ở Bắc Phi. Lahcen Mhanni, Trưởng phòng Giám sát và Cảnh báo địa chấn tại Viện Vật lý Địa cầu Quốc gia, nói với 2M TV rằng trận động đất này là trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trong khu vực.
Năm 1960, một trận động đất mạnh 5,8 độ richter xảy ra gần thành phố Agadir của Maroc và khiến hàng ngàn người thiệt mạng.
Trận động đất Agadir đã thúc đẩy những thay đổi trong quy định xây dựng ở Maroc, nhưng nhiều tòa nhà, đặc biệt là nhà ở nông thôn, không được xây dựng để chịu được những cơn chấn động như vậy.
Năm 2004, một trận động đất mạnh 6,4 độ richter gần thành phố ven biển Địa Trung Hải Al Hoceima khiến hơn 600 người thiệt mạng.
Theo Viện Biển và Khí quyển Bồ Đào Nha và Cơ quan Phòng vệ Dân sự Algeria, cơ quan giám sát ứng phó khẩn cấp, trận động đất hôm thứ Sáu có thể được cảm nhận ở những nơi xa xôi như Bồ Đào Nha và Algeria.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)