Một phi cơ chiến đấu của Trung Quốc đã bắn pháo sáng phía trước một trực thăng quân sự của Canada trên vùng biển quốc tế ở Biển Đông vào Chủ nhật tuần trước, một hoạt động mà các quan chức quân đội Canada cho là liều lĩnh và có thể dẫn đến việc bắn rơi phi cơ.
Thiếu tá Rob Millen, sĩ quan không quân trên tàu khu trục HMCS của Hải quân Hoàng gia Canada, cho biết: “Rủi ro đối với phi cơ trực thăng trong trường hợp đó là pháo sáng di chuyển vào cánh quạt hoặc động cơ nên điều này được phân loại là không an toàn, không đạt tiêu chuẩn, thiếu chuyên nghiệp”.
Millen nói rằng vụ việc này là vụ thứ hai trong hai cuộc chạm trán giữa trực thăng của Ottawa với phi cơ chiến đấu J-11 của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc trên vùng biển quốc tế vào ngày 29 tháng 10, khiến các phi cơ chiến đấu tiến gần tới 100 feet từ trực thăng.
Ông nói rằng Canada và các quốc gia khác đã nhiều lần chứng kiến phi cơ Trung Quốc áp sát phi cơ cánh cố định, nhưng hiếm khi thấy hành động như vậy được thực hiện đối với trực thăng.
Vụ việc đầu tiên xảy ra trên vùng biển quốc tế nằm ngoài phạm vi 34 dặm tính từ quần đảo Hoàng Sa ở phía bắc Biển Đông. Vụ thứ hai cũng diễn ra trên vùng biển quốc tế ngoài phạm vi 23 dặm tính từ quần đảo Hoàng Sa. Vào thời điểm đó, tàu chiến đang hoạt động ở vùng biển quốc tế cách quần đảo Hoàng Sa 100 dặm (160 km) về phía đông.
Các sĩ quan trên tàu Ottawa cho biết trực thăng Canada đang tìm kiếm một tàu ngầm được phát hiện trước đó khi sự cố xảy ra.
Millen cho biết ông đang lái chiếc trực thăng Canada vào sáng sớm hôm đó thì các phi cơ J-11 của Trung Quốc chặn nó ở cự ly gần trong khi nó bay thẳng và ngang bằng ở độ cao 3.000 feet so với mặt nước về phía Ottawa, một tín hiệu cho thấy nó không có ý định thù địch.
Trong cuộc chạm trán trước đó, Millen cho biết các phi cơ chiến đấu của Trung Quốc đã bay vòng quanh trực thăng của ông.
Ông nói: “Khi phi cơ đánh chặn ngày càng gần hơn, đến một thời điểm nhất định, nó trở nên không an toàn”.
Millen cho biết phi cơ trực thăng của ông đã gặp phải tình trạng nhiễu loạn từ phi cơ phản lực Trung Quốc, điều này cũng gây nguy hiểm cho trực thăng.
Millen cho biết ông đã kết thúc cuộc chạm trán đó bằng cách hạ độ cao xuống 200 feet, khu vực mà trực thăng có thể hoạt động nhưng “rất khó chịu đối với các phi cơ chiến đấu bay nhanh”.
Thiếu tá không quân Canada cho biết phi hành đoàn của quân đội ông đang huấn luyện cách ứng phó với những vụ chặn bắt như xảy ra hôm Chủ Nhật và sẽ tiếp tục bay qua vùng biển quốc tế ở Biển Đông.
Khi được hỏi về vụ đánh chặn tại cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Sáu, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân trả lời: “Tôi không biết về tình huống mà bạn đề cập”.
Ông nói với các phóng viên: “Chúng tôi đã nhiều lần nhắc lại quan điểm chắc chắn của mình về việc các phi cơ chiến đấu của Canada tiến hành trinh sát gần không phận lãnh thổ của Trung Quốc”. “Chúng tôi hy vọng Canada sẽ kiềm chế hành vi không phù hợp để tránh tình hình trở nên phức tạp hơn”.
Trung Quốc tuyên bố quyền tài phán lịch sử đối với gần như toàn bộ Biển Đông rộng lớn và kể từ năm 2014 đã xây dựng các rạn san hô và bãi cát nhỏ thành các đảo nhân tạo được trang bị hỏa tiễn, đường băng và hệ thống vũ khí – làm dấy lên sự phản đối kịch liệt từ các bên tranh chấp khác. Quần đảo Hoàng Sa, được Trung Quốc gọi là quần đảo Tây Sa, nằm ở phần phía bắc của Biển Đông, phía đông Đà Nẵng, Việt Nam và phía nam đảo Hải Nam của Trung Quốc.
Tuyến đường thủy rộng 1,3 triệu dặm vuông này rất quan trọng đối với thương mại quốc tế, với ước tính khoảng một phần ba lượng vận chuyển toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ đô la đi qua mỗi năm. Đây cũng là nơi có ngư trường rộng lớn màu mỡ mà cuộc sống và sinh kế của nhiều người phụ thuộc vào đó.
Năm 2016, tòa án quốc tế ở The Hague kết luận rằng Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để yêu sách quyền lịch sử đối với phần lớn Biển Đông. Trung Quốc đã phớt lờ phán quyết này.
Các cường quốc phương Tây thường xuyên tiến hành đi lại qua biển để khẳng định khu vực này là vùng biển quốc tế, khiến Bắc Kinh tức giận.
Ottawa đã tuần tra đường thủy kể từ thứ Hai tuần trước, đôi khi hoạt động cùng với các tàu và phi cơ hải quân của Hoa Kỳ, Australia, Nhật Bản và New Zealand trong một cuộc tập trận đa quốc gia mang tên Noble Caribou. Tuy nhiên, nó hoạt động một mình khi chạm trán với phi cơ phản lực Trung Quốc.
Tàu Ottawa và tàu khu trục USS Rafael Peralta của Hải quân Hoa Kỳ từ đêm thứ Tư đến thứ Năm theo giờ địa phương tiếp tục khai triển tới eo biển Đài Loan, một tuyến đường thủy quốc tế và tuyến vận tải quan trọng khác đã chứng kiến những cuộc chạm trán căng thẳng giữa PLA và các tàu đồng minh.
Tháng 6 năm ngoái, Hải quân Mỹ báo cáo về một vụ chạm trán gần giữa tàu khu trục USS Chung-Hoon và một tàu chiến Trung Quốc khi đi qua eo biển Đài Loan, trong đó tàu chiến Mỹ giảm tốc độ để tránh va chạm với tàu hải quân Trung Quốc đi cắt ngang phía trước. Khi đó, tàu khu trục HMCS Montreal của Canada đang đi cùng tàu Mỹ và một nhóm tin tức trên tàu đã ghi lại vụ việc.
Sau đó, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Li Shangfu đổ lỗi cho Mỹ vì đã làm gia tăng căng thẳng trong khu vực khi bị các phóng viên chất vấn tại một hội nghị quốc phòng ở Singapore.
“Họ đến đây không phải để đi lại vô hại, họ đến đây để khiêu khích”, Li nói về tàu chiến Mỹ.
Ông Li cho biết nếu Mỹ và các cường quốc nước ngoài khác không muốn đối đầu thì họ không nên gửi khí tài quân sự đến gần Trung Quốc.
Li nói: “Hãy lo việc của mình đi. Tại sao tất cả những sự cố này lại xảy ra ở những khu vực gần Trung Quốc mà không phải ở những khu vực gần các quốc gia khác?”
Tuy nhiên, việc các tàu chiến của đồng minh đi qua eo biển trong tuần này diễn ra bình thường và không có liên lạc nào được báo cáo.
Sự cố hôm Chủ nhật xảy ra sau các báo cáo khác về việc chặn phi cơ đồng minh không an toàn trong những ngày gần đây.
Quân đội Mỹ cho biết hôm thứ Ba, một phi cơ chiến đấu của PLA đã áp sát phi cơ ném bom B-52 của Không quân Mỹ bay trên Biển Đông trong vòng 10 feet.
Và trước đó vào tháng 10, một phi cơ chiến đấu của Trung Quốc đã áp sát phi cơ trinh sát và giám sát CP-140 của Canada trong phạm vi 5 mét (16 feet) trên Biển Hoa Đông.
Vụ việc đó đã được các đội tin tức trên phi cơ Canada ghi lại và có sự chứng kiến của Thiếu tướng Iain Huddleston, tư lệnh Sư đoàn Không quân số 1 Canada, người cũng có mặt trên phi cơ.
Huddleston gọi hành động đánh chặn này là “thiếu chuyên nghiệp” và “rất hung hãn” trong một báo cáo từ Đài phát thanh Canada có trên phi cơ.
Bộ Quốc phòng Canada cho biết trong một tuyên bố: “Phi cơ Canada đã phải chịu nhiều cuộc diễn tập ở cự ly gần của phi cơ PLAAF, khiến sự an toàn của tất cả nhân viên gặp nguy hiểm”.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết phi cơ Canada xâm nhập trái phép không phận Trung Quốc và cáo buộc quân đội Canada cử “phi cơ chiến đấu đi nửa vòng trái đất để gây rắc rối và khiêu khích ngay trước cửa Trung Quốc”.
Vào tháng 2, trong một sự việc được đoàn CNN chứng kiến, một phi cơ chiến đấu của Trung Quốc đã áp sát một phi cơ trinh sát của Hải quân Hoa Kỳ đang bay ở độ cao 21.500 feet, khoảng 30 dặm từ quần đảo Hoàng Sa trong phạm vi 500 feet.
Đầu tháng này, quan chức hàng đầu của Ngũ Giác Đài phụ trách an ninh ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Ely Ratner, nói rằng Mỹ đã chứng kiến nhiều trường hợp hành vi “cưỡng chế và rủi ro” hơn từ các phi công Trung Quốc đối với phi cơ Mỹ trong hai năm qua ở phía Đông.
Ratner cho biết: “Kể từ mùa thu năm 2021, chúng tôi đã chứng kiến hơn 180 sự cố như vậy. Đây là một chiến dịch tập trung và có phối hợp nhằm thực hiện những hành vi nguy hiểm này nhằm ép buộc thay đổi hoạt động hoạt động hợp pháp của Hoa Kỳ.”
Việt Linh (Theo Reuters)