Nhà phân tích Colleen Putzel-Kavanaugh của Viện Chính sách Di cư cho biết: “Mọi người đang di chuyển với tốc độ nhanh hơn so với trước đây và điều đó cũng được thấy ở phía bắc”.
Số người xin tị nạn tại biên giới Hoa Kỳ-Canada hoặc cố gắng vượt biên sang Mỹ đã tăng lên trong năm qua, điều mà các chuyên gia cho rằng là một phần của mô hình di cư toàn cầu lớn hơn mà họ đang chứng kiến.
Chính quyền Mỹ đã nhiều lần cảnh báo về mối nguy hiểm khi vượt biên giới phía Bắc, đặc biệt là trong những tháng mùa đông khi nhiệt độ có thể xuống dưới 0 và bão có thể khiến tình hình trở nên trầm trọng hơn.
Brady Waikel, phụ trách Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ ở Thác Niagara, nói với WIVB-TV của Buffalo: “Thật cực kỳ nguy hiểm với thời tiết lạnh giá, nước lạnh”.
Bất chấp nguy hiểm, ngày càng có nhiều người di cư, chủ yếu là người Mexico, quyết định thử vượt qua biên giới phía bắc, biên giới dài nhất thế giới với 5.525 dặm. Biên giới với Mexico dài 1.900 dặm; Tổng thống lúc bấy giờ Donald Trump đã xây dựng 450 dặm bức tường biên giới với giá khoảng 1 tỷ USD.
Số liệu cập nhật nhất từ CBP đã ghi nhận 189.402 cuộc chạm trán ở biên giới phía bắc trong năm tài chính 2023. Con số này bao gồm những người đến các điểm nhập cảnh hợp pháp và tự nộp mình để xin tị nạn, cũng như những người bị bắt sau khi vượt biên trái phép vào Mỹ.
Có 10.021 vụ bắt giữ vì vượt biên trái phép trong thời gian đó. Theo phân tích của Noticias Telemundo, người di cư từ Mexico dẫn đầu về số lượng người vượt biên trái phép từ Canada, với 4.868 vụ bị chặn, tăng từ 882 vụ bắt giữ vào năm 2022. Các quốc gia khác có nhiều vụ chặn người di cư nhất là Ấn Độ, ở mức 1.630, so với 237 vụ bắt giữ vào năm 2022. và Venezuela ở mức 753, trái ngược với 5 vụ bắt giữ vào năm trước.
Robert García, người đứng đầu Cơ quan Tuần tra Biên giới ở khu vực Swanton, Vermont, cho biết vào đầu tháng 9: “Chúng tôi đã vượt quá 6.700 vụ bắt giữ trong vòng chưa đầy 1 năm, vượt quá 11 năm trước đó cộng lại”.
Tính đến thời điểm báo chí, CBP vẫn chưa trả lời yêu cầu phỏng vấn García của Noticias Telemundo.
Mặc dù số liệu ở biên giới phía bắc còn khiêm tốn so với 2.045.838 cuộc chạm trán mà CBP ghi nhận ở biên giới với Mexico trong năm 2023, nhưng các chuyên gia nói với Noticias Telemundo rằng con số này đang tăng lên.
Shauna Labman, giám đốc Chương trình Nhân quyền tại Đại học Winnipeg, Canada, cho biết: “Các chính sách nhập cư của chính phủ không thay đổi nhu cầu hoặc lý do của những người quyết định vượt biên theo hướng này hay hướng khác”.
Ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa Vivek Ramaswamy đã xuất bản một loạt video TikTok vào tháng 10, trong đó ông đi bộ dọc theo những con đường mòn đi bộ đường dài ở Canada gần Pittsburg, New Hampshire và băng qua một con suối vào Mỹ, nói rằng việc này dễ hơn việc băng qua Rio Grande và nói trong cuộc tranh luận sơ bộ của Đảng Cộng hòa ngày 8 tháng 11 rằng: “Đừng chỉ xây một bức tường. Hãy xây cả hai bức tường,”.
Về đề xuất xây hai bức tường biên giới ở Mỹ của Ramaswamy, các chuyên gia cho rằng đây sẽ là giải pháp cực kỳ tốn kém và không hiệu quả.
“Tôi nghĩ nó sẽ không khả thi vì nhiều lý do. Một trong số đó là các rào cản ở biên giới giữa Hoa Kỳ và Mexico đã được chứng minh là không làm chậm quá trình di cư mà trên thực tế, đẩy di cư vào những hành lang nhất định nơi mọi người có thể đi qua”, Putzel-Kavanaugh nói. Biên giới phía Bắc có địa hình đa dạng, có sông, hồ, rừng rậm và đó sẽ là một thách thức vì những tác động đến môi trường.
Đôi khi, nguy cơ mà các cơ quan quản lý nhập cư cảnh báo được minh họa một cách bi thảm: José Leos Cervantes, 45 tuổi, quê ở Aguascalientes, Mexico, đã suy sụp sau khi vượt biên giới vào Mỹ từ Quebec vào cuối tháng 2 và được xác định đã chết tại bệnh viện.
Vào tháng 3, 8 người trong hai gia đình , một người Romania và một người Ấn Độ, đã thiệt mạng khi cố gắng vượt sông St. Lawrence. Thi thể của họ được tìm thấy ở lãnh thổ Akwesasne Mohawk, nằm giữa biên giới Canada-Mỹ.
“Điều này cũng xảy ra là nhiều người không thể tìm được việc làm ở Canada và cố gắng đến Hoa Kỳ. Nhưng điều đó rất nguy hiểm, luôn có những trường hợp rất bi thảm như mất ngón tay, quần áo dính vào da và một số chết vì lạnh cóng hoặc vì những lý do khác”, Camelia Tigau, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Toronto và một nhà nghiên cứu cho biết. học giả tại Trung tâm Nghiên cứu Bắc Mỹ tại Đại học Tự trị Quốc gia Mexico, nói với Noticias Telemundo.
Một khía cạnh khác làm phức tạp tình hình dọc biên giới phía bắc là các bang đã chuyển những người di cư qua Mexico đến các khu vực gần Canada để họ có thể xin tị nạn ở quốc gia láng giềng nhằm tìm kiếm cơ hội việc làm tốt hơn, phúc lợi y tế và hệ thống nhập cư linh hoạt hơn.
Miguel Ángel Gutiérrez, một người di cư Venezuela được chuyển từ Arizona đến Plattsburgh, New York vào tháng 2, nói với Noticias Telemundo rằng việc được đưa về phía bắc không hề dễ dàng.
“Chà, chúng tôi phải đến Canada và bắt đầu sản xuất để gửi về cho gia đình; tôi đã rời Venezuela vài tháng trước,” anh nói. “Một tổ chức tạm trú – ở Denver đã trả tiền vé cho chúng tôi, nhưng ở đây chúng tôi thực tế đã bị mắc kẹt. … Chúng tôi không mong đợi họ sẽ rời bỏ chúng tôi ở đây.”
Sự hiện diện ngày càng tăng của các đặc vụ biên giới dọc biên giới phía bắc đã gây ra hậu quả cho các cộng đồng người Latinh sống ở Vermont, nơi những người di cư thường làm việc trong ngành công nghiệp sữa.
Nacho de la Cruz, một lãnh đạo cộng đồng ở Vermont, cho biết: “Phản ứng của cơ quan nhập cư là huy động nhiều đặc vụ hơn đến những nơi biên giới với Canada như Vermont và New York – giờ đây họ yêu cầu mọi người cung cấp giấy tờ và cũng có nhiều vụ trục xuất hơn”. Ông nói rằng nó đã ảnh hưởng đến những người Latinh có tư cách pháp nhân “nhưng bị phân biệt đối xử vì họ nói tiếng Tây Ban Nha”.
Số người tị nạn Canada tăng sau những thay đổi
Canada đang chứng kiến nhiều đơn xin tị nạn hơn: Số liệu do cơ quan nhập cư, người tị nạn và công dân Canada công bố cho thấy 7.270 đơn xin tị nạn đã được giải quyết chỉ trong tháng 9. Ngược lại, vào năm 2022, mức trung bình hàng tháng là 3.600 đơn đăng ký và con số này ít hơn 1.100 vào năm 2021.
Các chuyên gia cho rằng sự gia tăng số đơn xin tị nạn là do làn sóng di cư toàn cầu ngày càng tăng, cũng như những thay đổi mà đất nước đã thực hiện để giúp giải quyết tình trạng tồn đọng các trường hợp cấp thị thực thời hậu Covid đang làm gián đoạn thương mại và du lịch.
Theo Fernando Torres, một luật sư nhập cư có trụ sở tại Vancouver, Canada, chính phủ Canada gần đây đã miễn một số yêu cầu về thị thực, đặc biệt là yêu cầu bảo đảm một người rời đi khi kết thúc thời gian lưu trú được ủy quyền.
Cũng kể từ tháng 3, sau một thỏa thuận giữa Canada và Mỹ, một người vào Canada thông qua cửa khẩu nhập cảnh không chính thức từ Mỹ sẽ mất quyền yêu cầu tị nạn.
Kể từ đó, trong khi số lượng người vượt biên trái phép sang Quebec đã giảm xuống còn hai con số, số người xin tị nạn đến các sân bay hợp pháp trên khắp đất nước đã tăng hơn gấp ba lần, từ 1.595 người trong tháng 3 lên 5.435 người trong tháng 9.
“Việc đi vào giữa các cảng nhập cảnh là bất hợp pháp và không an toàn. Chúng tôi khuyến khích những người xin tị nạn băng qua biên giới tại các cảng nhập cảnh được chỉ định.” Karine Martel, người phát ngôn của Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada, cho biết trong một tuyên bố với Noticias Telemundo rằng Thỏa thuận Quốc gia Thứ ba An toàn áp dụng cho toàn bộ biên giới đất liền.
Đưa người di cư trái phép gia tăng
Một cuộc điều tra của Times Union đã xem xét hàng chục hồ sơ tòa án cho thấy sự bùng nổ ở các cửa khẩu biên giới phía Bắc đã trở thành cơ hội béo bở cho các đường dây buôn lậu kiếm được hàng chục nghìn đô la cho mỗi nhóm chúng vận chuyển qua biên giới.
Các vụ án tiết lộ rằng New York đã nhanh chóng phát triển như một hành lang nhập cư và một đầu mối buôn người. Những người di cư đáp chuyến bay từ Mexico để đến Toronto hoặc Montreal. Một số ở đó vài tháng để làm việc, nhưng sau đó thường liên hệ với một kẻ buôn lậu và đồng ý trả tiền cho dịch vụ của họ để vượt biên giới Hoa Kỳ.
Bất chấp điều kiện thời tiết khắc nghiệt, đối với nhiều người, biên giới phía Bắc vẫn hấp dẫn hơn vì họ không phải đối mặt với các băng nhóm bắt cóc và bóc lột người di cư đến khu vực phía Nam. Ngoài ra, người Mexico không cần thị thực để vào Canada, điều mà nhiều chuyên gia cho rằng có thể khuyến khích sự gia tăng di cư hiện nay.
Noticias Telemundo đã tiến hành tìm kiếm trên các mạng xã hội như TikTok với các từ ngữ chính như “vượt biên từ Canada sang Mỹ”, “vượt qua Hoa Kỳ từ Canada” và đếm được hơn 40 video mọi người giải thích trải nghiệm của họ khi vượt biên như thế nào thậm chí còn cung cấp dịch vụ của họ dưới dạng “hướng dẫn viên” bằng tin nhắn trực tiếp.
“Bọn chó sói (những kẻ buôn lậu) bây giờ còn tệ hơn.” Torres, luật sư di trú ở Vancouver, cho biết: “Bây giờ có những kẻ sói đồng cỏ trực tuyến có các kênh YouTube, tài khoản Instagram và TikTok quảng bá kiểu nhập cư hoàn toàn bất hợp pháp này”.
Diana Cruz, một người di cư Mexico, đã chia sẻ trải nghiệm của mình trên TikTok và cho biết những kẻ buôn lậu đã buộc cô và các thành viên khác trong gia đình phải trả hơn 5.000 USD để vượt biên giới Hoa Kỳ từ Canada.
Việt Linh (Theo CBS News)