Thủ lĩnh lính đánh thuê Yevgeny Prigozhin, người lãnh đạo một cuộc nổi dậy vũ trang ngắn chống lại quân đội Nga hồi đầu năm nay, đã có mặt trên một chiếc máy bay bị rơi ở phía bắc Moscow hôm thứ Tư, khiến toàn bộ 10 người trên máy bay thiệt mạng, theo cơ quan hàng không dân dụng Nga.
Vụ tai nạn ngay lập tức làm dấy lên nghi ngờ vì số phận của người sáng lập công ty quân sự tư nhân Wagner đã trở thành chủ đề được đồn đoán dữ dội kể từ khi ông ta tiến hành cuộc binh biến.
Khi đó, Tổng thống Vladimir Putin đã tố cáo cuộc nổi dậy là “phản quốc” và “đâm sau lưng” và thề sẽ trả thù. Nhưng cáo buộc chống lại Prigozhin nhanh chóng bị bãi bỏ. Người đứng đầu Wagner, người có quân đội là một trong những lực lượng chiến đấu tốt nhất của Nga ở Ukraine, được phép rút lui về Belarus, đồng thời được cho là thỉnh thoảng xuất hiện ở Nga.
Vụ tai nạn cũng xảy ra sau khi truyền thông Nga đưa tin một tướng hàng đầu có liên hệ với Prigozhin đã bị cách chức tư lệnh lực lượng không quân.
Một chiếc máy bay chở ba thành viên phi hành đoàn và bảy hành khách đang trên đường từ Moscow đến St. Petersburg đã rơi cách thủ đô gần 300 km (185 dặm) về phía bắc, theo các quan chức được hãng thông tấn nhà nước Nga Tass trích dẫn.
Cơ quan hàng không dân dụng Nga, Rosaviatsia, nhanh chóng báo cáo rằng anh ta có tên trong bảng kê khai và sau đó nói rằng, theo hãng hàng không, ông ta thực sự có mặt trên máy bay.
Trước đó, Vladimir Rogov, một quan chức do Nga bổ nhiệm tại vùng Zaporizhzhia bị chiếm đóng một phần ở Ukraine, cho biết ông đã nói chuyện với các chỉ huy của Wagner, người cũng xác nhận rằng Prigozhin đã ở trên tàu, cũng như Dmitry Utkin, người có ký hiệu Wagner đã trở thành tên công ty.
Tổng thống Mỹ Joe Biden nói: “Tôi không biết thực tế chuyện gì đã xảy ra nhưng tôi không ngạc nhiên”.
Keir Giles, một chuyên gia về Nga của tổ chức nghiên cứu các vấn đề quốc tế Chatham House, đã kêu gọi thận trọng trước các báo cáo về cái chết của Prigozhin. Anh ta cho biết “nhiều cá nhân đã đổi tên thành Yevgeniy Prigozhin, như một phần trong nỗ lực nhằm che giấu chuyến đi của anh ta.”
Dữ liệu theo dõi chuyến bay được hãng tin AP xem xét cho thấy một chiếc máy bay tư nhân mà Prigozhin sử dụng trước đó đã cất cánh từ Moscow vào tối thứ Tư và tín hiệu phát đáp của nó biến mất vài phút sau đó.
Tín hiệu dừng đột ngột khi máy bay đang ở độ cao và đang di chuyển với tốc độ nhanh. Trong một hình ảnh được đăng bởi một tài khoản mạng xã hội ủng hộ Wagner cho thấy mảnh vỡ đang bốc cháy, có thể thấy một phần số đuôi khớp với chiếc máy bay phản lực mà Prigozhin đã sử dụng trước đó.
Các video được chia sẻ bởi kênh Telegram ủng hộ Wagner, Gray Zone cho thấy một chiếc máy bay rơi xuống như một hòn đá từ một đám khói lớn, vặn vẹo dữ dội khi rơi xuống. Những cú rơi tự do như vậy có thể xảy ra khi một chiếc máy bay bị hư hại nghiêm trọng và phân tích của AP theo từng khung hình của hai video phù hợp với một số loại vụ nổ giữa chuyến bay. Những hình ảnh xuất hiện cho thấy chiếc máy bay bị mất một cánh.
Ủy ban Điều tra Nga đã mở một cuộc điều tra về vụ tai nạn với cáo buộc vi phạm các quy tắc an toàn hàng không, điển hình là khi họ mở các cuộc điều tra như vậy. Interfax dẫn lời các quan chức cấp cứu cho biết vào đầu ngày thứ Năm rằng tất cả 10 thi thể đã được tìm thấy tại hiện trường vụ tai nạn và hoạt động tìm kiếm đã kết thúc.
Ngay cả khi được xác nhận, cái chết của Prigozhin khó có thể ảnh hưởng đến cuộc chiến của Nga ở Ukraine, nơi lực lượng của ông đã tham gia một số trận chiến ác liệt nhất trong 18 tháng qua.
Quân của ông đã rút lui khỏi tiền tuyến sau khi chiếm được Bakhmut, một thành phố ở vùng phía đông Donetsk, vào cuối tháng 5. Bakhmut từng là mục tiêu của những trận chiến được cho là đẫm máu nhất trong toàn bộ cuộc chiến, với việc quân Nga phải vật lộn để chiếm lấy nó trong nhiều tháng.
Sau cuộc nổi dậy, các quan chức Nga cho biết các chiến binh của ông sẽ chỉ có thể trở về Ukraine với tư cách là một phần của quân đội chính quy.
Tuần này, Prigozhin đã đăng video tuyển dụng đầu tiên của mình kể từ cuộc binh biến , nói rằng Wagner đang tiến hành các hoạt động trinh sát và tìm kiếm, đồng thời “làm cho nước Nga trở nên vĩ đại hơn trên tất cả các châu lục và châu Phi thậm chí còn tự do hơn”.
Cũng trong tuần này, truyền thông Nga dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết Tướng Sergei Surovikin đã bị cách chức tư lệnh lực lượng không quân Nga. Surovikin, người từng chỉ huy chiến dịch của Nga ở Ukraine, đã không xuất hiện trước công chúng kể từ cuộc binh biến, khi ông ghi lại một đoạn video kêu gọi lực lượng của Prigozhin rút lui.
Khi tin tức về vụ tai nạn được loan ra, ông Putin đã phát biểu tại một sự kiện kỷ niệm Trận chiến Kursk, ca ngợi những anh hùng trong cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
Tatiana Stanovaya, thành viên cấp cao tại Trung tâm Á-Âu Carnegie Russia, nói trên Telegram rằng “bất kể nguyên nhân gây ra vụ tai nạn máy bay là gì, mọi người sẽ coi đó là một hành động báo thù và trừng phạt” của Điện Kremlin.
“Theo quan điểm của Putin, cũng như các lực lượng an ninh và quân đội – cái chết của Prigozhin phải là một bài học cho bất kỳ người đi theo tiềm năng nào,” Stanovaya nói trong một bài đăng trên Telegram. Theo bà, sau cuộc binh biến, Prigozhin “không còn là đối tác của chính quyền và không thể lấy lại địa vị đó trong bất kỳ trường hợp nào”.
“Ông ấy cũng không được tha thứ,” Stanovaya viết. “Prigozhin cần một thời gian sau cuộc binh biến để hoàn thành việc giải tán Wagner ở Nga một cách dễ dàng.” Nhưng nhìn chung, “Prigozhin còn sống, vui vẻ, tràn đầy sức mạnh và đầy ý tưởng chắc chắn là nguồn đe dọa thường trực đối với chính quyền, hiện thân của sự sỉ nhục chính trị của Putin”.
Stanovaya không mong đợi nhiều sự phản đối kịch liệt của công chúng về cái chết của Prigozhin, vì những người ủng hộ anh ta sẽ “sợ hãi hơn là có cảm hứng phản đối”, trong khi những người khác sẽ coi đó là “kết quả xứng đáng”.
Việt Linh (Theo CBS News)