Đối với phần lớn thế giới, khu vực Tân Cương của Trung Quốc nổi tiếng là nơi mà người dân tộc Duy Ngô Nhĩ phải đối mặt với nạn cưỡng bức lao động và giam giữ tùy tiện. Nhưng một nhóm nhà báo nước ngoài đến thăm lại để lại ấn tượng hoàn toàn khác.
Trong chuyến tham quan vào cuối tháng 9 do Bắc Kinh tài trợ, 22 nhà báo từ 17 quốc gia đã đến thăm các khu chợ và trò chuyện với người dân về chà là và những lát dưa hấu. Sau đó, họ nói với truyền thông nhà nước rằng họ rất ấn tượng với nền kinh tế nhộn nhịp, mô tả khu vực này là “đầy sự đa dạng về văn hóa, tôn giáo và sắc tộc” và tố cáo những gì họ cho là dối trá của truyền thông phương Tây.
Chuyến đi là một ví dụ về những gì Washington coi là nỗ lực ngày càng tăng của Bắc Kinh nhằm định hình lại câu chuyện toàn cầu về Trung Quốc. Họ chi hàng tỷ đô la hàng năm để làm như vậy.
Trong một báo cáo đầu tiên, Bộ Ngoại giao tuần trước đã đưa ra các chiến thuật và kỹ thuật của Bắc Kinh nhằm thu hút dư luận, chẳng hạn như mua nội dung, tạo ra các nhân vật giả để truyền bá thông điệp của mình và sử dụng biện pháp đàn áp để xóa các tài khoản bất lợi.
Trung tâm Gắn kết Toàn cầu, một cơ quan của Bộ Ngoại giao được giao nhiệm vụ chống tuyên truyền và thông tin sai lệch của nước ngoài đã công bố báo cáo dài 58 trang, cảnh báo rằng chiến dịch thông tin của Bắc Kinh cuối cùng có thể ảnh hưởng đến cách đưa ra các quyết định trên toàn thế giới và làm suy yếu lợi ích của Hoa Kỳ.
Jamie Rubin, người đứng đầu trung tâm, cho biết: “Nếu không được kiểm soát, việc thao túng thông tin của chính phủ Trung Quốc có thể làm giảm quyền tự do bày tỏ quan điểm chỉ trích Bắc Kinh ở nhiều nơi trên thế giới”. Ông cho biết những nỗ lực của Bắc Kinh có thể “thay đổi bối cảnh thông tin toàn cầu và gây tổn hại đến an ninh và ổn định của Hoa Kỳ, bạn bè và đối tác của nước này”.
Ông nói: “Chúng tôi không muốn thấy sự pha trộn giữa thực tế và hư cấu kiểu Orwellian trong thế giới của chúng tôi. Điều đó sẽ phá hủy thế giới an toàn của các quy tắc và quyền lợi mà Hoa Kỳ và phần lớn thế giới dựa vào.”
Cuối tuần qua, Trung Quốc đã chỉ trích báo cáo này, gọi đó là “thông tin sai lệch vì nó xuyên tạc sự thật”.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết: “Trên thực tế, chính Mỹ đã phát minh ra việc vũ khí hóa không gian thông tin toàn cầu”.
Trong một tuyên bố bằng văn bản, Liu Pengyu, phát ngôn viên của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, cho biết báo cáo này “chỉ là một công cụ khác để kiềm chế Trung Quốc và củng cố quyền bá chủ của Mỹ”.
Bắc Kinh lập luận rằng truyền thông phương Tây từ lâu đã có thành kiến chống lại Trung Quốc và đôi khi coi nước này là quỷ dữ. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã yêu cầu Trung Quốc kể câu chuyện của mình với thế giới để Bắc Kinh được tin cậy và tôn trọng.
Tuy nhiên, các quan chức chính phủ Mỹ cho rằng Bắc Kinh đang thúc đẩy chương trình nghị sự của mình bằng cách ép buộc và dối trá. Trong một trường hợp được báo cáo nêu ra, chính phủ Trung Quốc đã tạo ra một nhà bình luận giả tên là Yi Fan, người có các bài viết ủng hộ Bắc Kinh đã xuất hiện trên các ấn phẩm ở Châu Á, Châu Phi và Châu Mỹ Latinh.
Báo cáo cho biết, trên phương tiện truyền thông xã hội, Bắc Kinh khai triển đội quân bot, troll và các chiến dịch phối hợp để ngăn chặn nội dung quan trọng và thúc đẩy các thông điệp ủng hộ Bắc Kinh. Điện thoại do Trung Quốc sản xuất bán ra nước ngoài bị phát hiện có khả năng kiểm duyệt.
Theo báo cáo, luật an ninh quốc gia ở Hồng Kông đã cho phép chính quyền truy tố những người sống ở nước ngoài nhưng chỉ trích chính sách của Bắc Kinh đối với lãnh thổ này. Về vấn đề Ukraine, Bắc Kinh đã hợp tác với Moscow để khuếch đại những tuyên bố sai lầm của Điện Kremlin.
Ở Tân Cương, Bắc Kinh đã đưa các nhà ngoại giao và nhà báo nước ngoài vào các chuyến đi được sắp xếp chặt chẽ với những người hướng dẫn đi theo.
Mục đích là để chống lại những cáo buộc rằng Bắc Kinh đã ngược đãi 11 triệu người dân tộc Duy Ngô Nhĩ của đất nước thông qua các chương trình giam giữ và lao động tùy tiện buộc người Duy Ngô Nhĩ phải làm việc trong các nhà máy xa nhà của họ.
Một báo cáo của Liên Hợp Quốc năm ngoái cho biết các hành động của Bắc Kinh ở Tân Cương có thể cấu thành tội ác chống lại loài người. Chính phủ Hoa Kỳ còn đi xa hơn, cho rằng các hành động này cấu thành tội diệt chủng đối với người Duy Ngô Nhĩ, hầu hết trong số họ là người Hồi giáo.
Trong chuyến đi mới nhất tới Tân Cương, các nhà báo đã ca ngợi những nỗ lực của Bắc Kinh trong việc bảo tồn văn hóa truyền thống của khu vực, tạo ra một cuộc sống hài hòa và thịnh vượng cho người dân thuộc mọi sắc tộc và tôn giáo, theo tờ Global Times do đảng cộng sản Trung Quốc điều hành đưa tin.
Theo China News, một hãng thông tấn nhà nước khác, một nhà báo Iran đã mô tả khu vực Tây Bắc như một tấm thảm Ba Tư tuyệt đẹp với nhiều màu sắc và hoa văn khác nhau đan xen vào nhau.
Trong khi đó, Bắc Kinh đã cấm các nhà báo phương Tây đưa tin độc lập ở Tân Cương và tìm cách bịt miệng những lời chỉ trích của người Duy Ngô Nhĩ ở nước ngoài bằng cách đe dọa trừng phạt các thành viên gia đình của họ ở quê nhà và không cho họ nhập cảnh vào Trung Quốc.
Mặc dù báo cáo của Bộ Ngoại giao tập trung vào các nỗ lực gây ảnh hưởng toàn cầu của Bắc Kinh bên ngoài Hoa Kỳ, nhưng những phát hiện của nó cũng tương tự với những phát hiện được ghi nhận ở Hoa Kỳ bởi các tổ chức tư vấn và các nhóm vận động.
Làm chứng trước Ủy ban Tình báo Thượng viện vào tuần trước, Sarah Cook, cố vấn cấp cao về Trung Quốc, Hồng Kông và Đài Loan tại Freedom House, cho biết chiến dịch thông tin sai lệch của Bắc Kinh nhắm vào Mỹ có thể gây bất hòa và có thể ảnh hưởng đến kết quả bầu cử ở cấp địa phương, đặc biệt là ở các quận có lượng lớn cử tri người Mỹ gốc Hoa. Cô cho biết nhiều khả năng họ sẽ sử dụng WeChat, một ứng dụng nhắn tin phổ biến bằng tiếng Trung Quốc do Bắc Kinh kiểm soát chặt chẽ.
Glenn Tiffert, người đồng chủ trì một dự án về các chiến dịch gây ảnh hưởng của Trung Quốc tại Viện Hoover, nói với ủy ban rằng việc sử dụng công nghệ mới, như trí tuệ nhân tạo, có thể cho phép Bắc Kinh can thiệp tốt hơn vào cuộc bầu cử Mỹ.
Việt Linh (Theo ABC News)