Các nhà lãnh đạo của Serbia và Kosovo đã từ chối thỏa hiệp trong một vòng gặp mới nhằm cải thiện mối quan hệ cay đắng của họ và họ tiếp tục gây nguy hiểm cho cơ hội gia nhập Liên minh châu Âu, nhà ngoại giao hàng đầu của khối cho biết hôm thứ Năm.
Người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell, người đang giám sát quá trình “Đối thoại Belgrade-Pristina”, nói rằng các nhà đàm phán đã đưa ra “một đề xuất nghiêm túc và cân bằng” nhằm vượt qua một trong những trở ngại chính để biến kế hoạch bình thường hóa quan hệ của họ thành hiện thực.
“Thật không may, các bên chưa sẵn sàng đồng ý về điều đó mà không có điều kiện tiên quyết,” Borrell nói, và những điều kiện tiên quyết của mỗi bên “là không thể chấp nhận được (đối với) bên kia.”
Ông nhấn mạnh rằng việc tôn trọng các cam kết của họ trong cuộc đối thoại “là cách duy nhất để họ tiến lên con đường châu Âu” hướng tới tư cách thành viên. Cả hai nước đều cho biết họ muốn gia nhập khối 27 quốc gia.
Bất chấp các nhà lãnh đạo của Pháp, Đức và Ý cân nhắc, Thủ tướng Kosovo Albin Kurti và Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic bắt đầu đổ lỗi cho nhau về việc không đạt được tiến bộ ngay sau cuộc đàm phán ở Brussels, giống như họ đã làm trong nhiều tháng.
Các cuộc đàm phán hôm thứ Năm chủ yếu nhằm mục đích thực hiện một thỏa thuận mà Vucic và Kurti đã đạt được vào tháng 2 , mặc dù cả hai kể từ đó đã nêu ra các vấn đề với nó. Ý tưởng là thực hiện những “đề xuất và ý tưởng” mới được đưa ra trong các cuộc thảo luận mang tính thăm dò vào cuối tuần trước.
Nhưng Vucic và Kurti hoàn toàn không tin tưởng lẫn nhau và họ đang tỏ ra khó đối phó với EU.
Kurti nói rằng trong các cuộc họp, Vucic đã từ chối ký thỏa thuận tháng 2 cũng như kế hoạch hành động để thỏa thuận đó có hiệu quả.
“Sự chấp nhận đòi hỏi một chữ ký; chỉ có một chữ ký mới đòi hỏi sự chấp nhận và bảo đảm việc thực hiện”, Kurti nói trong một tuyên bố.
Vucic bác bỏ tuyên bố đó là “thủ đoạn”, nói rằng “không có vấn đề gì về việc ký hay không ký.”
Ông nói: “Ai đó đang chơi trò để đổ lỗi cho phía bên kia.”
Các cuộc họp tại Brussels diễn ra bên lề hội nghị thượng đỉnh EU . Người ta lo ngại rất nhiều về việc tái diễn bạo lực đã đánh dấu mối quan hệ của họ kể từ khi Kosovo đơn phương tách khỏi Serbia vào năm 2008. Belgrade vẫn coi Kosovo là một tỉnh của Serbia và chưa bao giờ công nhận nền độc lập của họ.
Vucic nhấn mạnh hôm thứ Năm “rằng Serbia không thể chấp nhận tư cách thành viên Liên Hợp Quốc hoặc độc lập cho Kosovo.”
Nỗ lực mới của châu Âu nhằm thổi sức sống vào các cuộc đàm phán được đưa ra sau một cuộc đấu súng lớn vào ngày 24 tháng 9, khi khoảng 30 tay súng người Serb tiến vào miền bắc Kosovo, giết chết một sĩ quan cảnh sát và dựng rào chắn. Ba tay súng đã thiệt mạng trong cuộc đọ súng với cảnh sát Kosovo.
Kurti nói rằng những kẻ thực hiện vụ tấn công, đặc biệt là thủ lĩnh Milan Radoicic của họ , đã trốn về Serbia và nên bị dẫn độ về Kosovo để xét xử. Ông cho biết phiên tòa sẽ diễn ra công bằng vì phái đoàn pháp quyền của EU tại Kosovo có thể giám sát phiên tòa.
Radoicic đã bị giam giữ, thẩm vấn một thời gian ngắn và được thả ở Serbia hồi đầu tháng này.
Vấn đề lớn là cả Vucic và Kurti đều không muốn là người đầu tiên nhượng bộ mà không có sự bảo đảm rằng đối phương sẽ đáp lại.
EU và Mỹ đang thúc ép Kosovo cho phép thành lập Hiệp hội các đô thị có người Serb đa số để điều phối công việc về giáo dục, chăm sóc sức khỏe, quy hoạch đất đai và phát triển kinh tế trong các cộng đồng phía bắc Kosovo, nơi có hầu hết người dân tộc Serb sinh sống.
Kurti lo ngại một hiệp hội như vậy sẽ là một bước tiến tới việc tạo ra một nhà nước nhỏ của người Serb với quyền tự chủ rộng rãi.
Người châu Âu đưa ra một đề xuất để giải quyết vấn đề này, mà Borrell cho rằng sẽ là “một bước tiến vượt bậc trong quá trình bình thường hóa” và giúp “tránh những vòng xoáy bạo lực mới” nếu họ nắm bắt được nó.
Vucic đổ lỗi cho Kurti vì đã từ chối lời đề nghị, nói rằng “hoàn toàn rõ ràng ai không muốn thành lập Hiệp hội các đô thị có đa số người Serb.”
Điều cuối cùng mà người châu Âu muốn là không có thêm xung đột ở sân sau của họ. Cuộc chiến giữa Serbia và Kosovo năm 1998-99 khiến hơn 10.000 người thiệt mạng, chủ yếu là người Albania ở Kosovo.
Ngay cả khi hy vọng trở thành thành viên của cả hai nước bị nghi ngờ vì bế tắc, Kurti nói rằng Kosovo xứng đáng được chính thức cấp tư cách ứng cử viên để gia nhập EU do “tiến bộ dân chủ và kinh tế”.
Việt Linh (Theo Euro News)