Iran đang tiến hành ngăn chặn tình trạng bất ổn có thể lặp lại trước lễ kỷ niệm một năm ngày mất của Mahsa Amini, bắt giữ các nhà hoạt động vì quyền phụ nữ và thành viên gia đình của những người thiệt mạng trong các cuộc biểu tình trên toàn quốc năm ngoái , các nhóm nhân quyền địa phương và quốc tế cho biết hôm thứ Tư.
Amini, một phụ nữ người Kurd gốc Iran 22 tuổi, đã chết vào tháng 9 năm ngoái sau khi bị cảnh sát đạo đức khét tiếng của chế độ bắt giữ và đưa đến một “trung tâm cải tạo”, bị cáo buộc vì không tuân thủ quy định về trang phục bảo thủ của đất nước.
Các cuộc biểu tình nổ ra sau cái chết của Amini, cuộc biểu tình lớn nhất mà Iran từng chứng kiến trong nhiều năm, đã vấp phải sự đàn áp tàn bạo của lực lượng an ninh Iran.
Liên Hợp Quốc cho biết vào tháng 11 năm ngoái, hơn 300 người đã thiệt mạng trong các cuộc biểu tình, trong đó có hơn 40 trẻ em. Hãng thông tấn Nhà hoạt động Nhân quyền (HRANA) có trụ sở tại Hoa Kỳ vào tháng 1 đã đưa ra con số hơn 500, trong đó có 70 trẻ em.
Hàng ngàn người đã bị bắt trong nhiều tháng biểu tình trên khắp đất nước, Liên Hợp Quốc cho biết trong một báo cáo vào tháng 6, trích dẫn nghiên cứu được Ủy ban Nhân quyền của họ công bố năm ngoái.
Theo Văn phòng Cao ủy Nhân quyền của Liên hợp quốc, Iran đã xử tử 7 người biểu tình vì liên quan đến tình trạng bất ổn.
Một nhóm luật sư tình nguyện bảo vệ các nhà hoạt động nhân quyền đã cáo buộc trong một bài đăng trên X, nền tảng truyền thông xã hội trước đây gọi là Twitter, rằng Iran đã bắt giữ cha của một trong những người biểu tình bị hành quyết và cố vấn pháp lý của gia đình hôm thứ Ba.
Trong một trường hợp riêng biệt, Shermin Habibi, vợ của Fereydoon Mahmoodi, một người biểu tình bị lực lượng an ninh giết chết trong các cuộc biểu tình, đã bị bắt và vận chuyển đến một địa điểm không được tiết lộ vào thứ Ba, theo báo cáo từ HRANA.
Trên khắp 10 tỉnh, gia đình của 33 người thiệt mạng trong các cuộc biểu tình đã bị “vi phạm nhân quyền” trong những tháng gần đây và gia đình của hai người bị hành quyết liên quan đến các cuộc biểu tình đã bị quấy rối và đe dọa, Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết trong một báo cáo tuần này.
Trong khi đó, Bidarzani, một nhóm độc lập vì quyền phụ nữ, cáo buộc trên các bài đăng trên mạng xã hội rằng 11 nhà hoạt động vì quyền phụ nữ và một người đàn ông đã bị bắt ở tỉnh Gilan trong tuần qua.
Truyền thông nhà nước cho biết 12 người đã bị bắt vì “chuẩn bị tình trạng bất ổn và mất an ninh” tại tỉnh nằm phía tây bắc Tehran trên Biển Caspian. Theo Bidarzani, các công tố viên ở Gilan từ chối cung cấp thông tin chi tiết về tổ chức an ninh nào đứng sau vụ bắt giữ.
Tara Sepehri Far, nhà nghiên cứu cấp cao của Iran tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, cho biết trong một thông cáo báo chí: “Chính quyền Iran đang sử dụng chiêu trò quen thuộc của họ để gây áp lực tối đa lên những người bất đồng chính kiến ôn hòa trước ngày giỗ của Mahsa Amini”.
“Việc bắt giữ tùy tiện hàng chục nhà hoạt động nhằm mục đích trấn áp sự bất mãn của người dân bằng việc không bị trừng phạt và vi phạm nhân quyền.”
Không rõ liệu có thêm cuộc biểu tình nào được lên kế hoạch trùng với ngày giỗ của Mahsa Amini, người đã bị cảnh sát đạo đức Iran bắt giữ vì không đội khăn trùm đầu đúng cách hay không.
Mười tháng sau cái chết của cô, lực lượng cảnh sát đạo đức Iran tiếp tục các cuộc tuần tra với khăn trùm đầu và hiện chính quyền Iran đang xem xét một dự luật mới hà khắc về việc đội khăn trùm đầu mà các chuyên gia cho rằng sẽ đưa các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt chưa từng có vào luật.
Dự thảo luật gồm 70 điều đưa ra một loạt đề xuất, bao gồm thời hạn tù dài hơn đối với những phụ nữ từ chối đeo mạng che mặt, các hình phạt mới cứng rắn đối với những người nổi tiếng và doanh nghiệp vi phạm các quy tắc và sử dụng trí tuệ nhân tạo để xác định những phụ nữ vi phạm quy định về trang phục.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)