Sau ba tháng băng qua sa mạc và chứng kiến những người di cư khác chết trên biển trong nỗ lực đến châu Âu không thành công, Sahr John Yambasu từ bỏ việc vượt Địa Trung Hải và quyết định trở về nhà.
Người đàn ông 29 tuổi đến từ Sierra Leone đã đến Niger vào tháng 6 trên hành trình trở về, nhưng các quan chức Liên Hợp Quốc cho biết anh phải đợi các trung tâm dành cho người di cư đông đúc vắng người trước khi có thể được hồi hương.
Sau đó, binh lính nổi loạn đã lật đổ tổng thống Niger vài tuần sau đó, gây căng thẳng trong khu vực và đóng cửa biên giới. Yambasu đã bị mắc kẹt.
Anh là một trong gần 7.000 người di cư chán nản đang cố gắng về nhà ở những nơi khác ở châu Phi mà Liên Hợp Quốc ước tính đã bị mắc kẹt ở Niger kể từ cuối tháng 7 khi các thành viên của đội cận vệ tổng thống lật đổ tổng thống được bầu cử dân chủ của đất nước, Mohamad Bazoum. Chính quyền Niger đã đóng cửa không phận và các nước trong khu vực đóng cửa các cửa khẩu biên giới như một phần của các biện pháp trừng phạt kinh tế và du lịch, khiến người dân khó rời đi.
Niger là một tuyến đường quan trọng đối với cả những người châu Phi đang cố gắng đến Libya như một điểm xuất phát để vượt Địa Trung Hải đến châu Âu và những người đang trở về nhà với sự giúp đỡ từ Liên hợp quốc.
Yambasu và những người khác giống anh ấy không chắc khi nào họ có thể rời đi.
“Tôi cảm thấy buồn vì đây là đất nước mà tôi không thuộc về. Điều đó không hề dễ dàng”, Yambasu nói.
Kể lại câu chuyện của mình, anh cho biết anh rời Sierra Leone vào tháng 6 vì bất ổn chính trị và hy vọng đến được Đức. Anh ta đã đi khắp khu vực cho đến khi đến Libya, nơi anh ta lên thuyền cùng với khoảng 200 người di cư khác. Con tàu đã trải qua nhiều ngày trên biển, với một số người chết trên tàu trước khi bị lực lượng bảo vệ bờ biển Libya chặn lại và đưa về Libya.
Thế là đủ với anh và anh đi về nhà. Được các nhóm viện trợ giúp đỡ, anh đã đến được Niger nhưng không thể đi xa hơn.
Các quan chức LHQ ước tính khoảng 1.800 người trong tình trạng khó khăn của Yambasu đang sống trên đường phố Niger vì các trung tâm do Tổ chức Di cư Quốc tế điều hành quá đông đúc để tiếp nhận thêm. Các trung tâm chứa khoảng 5.000 người đang cố gắng về nhà.
Cơ quan Liên Hợp Quốc đã hỗ trợ khoảng 1.250 người mỗi tháng trở về đất nước của họ trong năm nay. Paola Pace, quyền trưởng phái đoàn tạm thời của cơ quan ở Niger cho biết, việc đóng cửa biên giới và không phận đã buộc họ phải tạm thời đình chỉ các chuyến bay trở lại và các trung tâm của họ hiện bị kẹt ở mức 14% so với công suất.
Bà nói: “Tình trạng này đặt ra những thách thức cho người di cư vì những người di cư ở trong các trung tâm này có thể gặp căng thẳng và bất ổn ngày càng cao với khả năng quay trở lại tự nguyện hạn chế và các cơ sở vốn đã đông đúc”.
Pace lo lắng việc cản trở quá trình di cư của những người châu Phi tìm cách về nhà có thể làm tăng sự bóc lột những người dễ bị tổn thương bởi những kẻ buôn người và buôn lậu, những kẻ thường tập trung vào những cá nhân đang cố gắng di cư sang châu Âu.
Theo Bộ Nội vụ Ý, các nơi trú ẩn đang giúp đỡ những người đang trên đường về nhà, thay vì những người có ý định di cư đến châu Âu – một làn sóng phía bắc đã chứng kiến hơn 100.000 người băng qua trung tâm Địa Trung Hải đến Ý trong năm nay.
COOPI, một nhóm viện trợ của Ý cung cấp nơi trú ẩn cho người di cư ở thị trấn Assamakka phía bắc Niger, gần biên giới với Algeria, cho biết kể từ cuộc đảo chính, đã có thêm 1.300 người vào trung tâm của họ để cố gắng trở về nhà.
COOPI hỗ trợ Liên Hợp Quốc tiếp đón người dân nhưng cảnh báo rằng tổ chức này sẽ hết lương thực và nước uống nếu biên giới không sớm mở cửa.
Không chỉ những người di cư không thể rời đi mà các nhóm viện trợ cũng không thể mang thực phẩm và vật tư y tế đến.
Morena Zucchelli, người đứng đầu phái đoàn COOPI ở Niger, cho biết họ chỉ có đủ lương thực dự trữ cho đến cuối tháng 8 và nguồn tài trợ sẽ cạn kiệt vào cuối tháng 9.
“Nếu tình hình không thay đổi… chúng tôi không thể đảm bảo mọi thứ sẽ tiếp tục diễn ra,” cô nói.
Trước cuộc đảo chính, Niger đã làm việc với Liên minh châu Âu để cố gắng làm chậm dòng người di cư về phía bắc tới Libya và Algeria. EU đã lên kế hoạch cung cấp hơn 200 triệu USD cho Niger để giúp nước này giải quyết các thách thức về an ninh, kinh tế xã hội và di cư.
Không rõ các nhà lãnh đạo quân sự mới sẽ hợp tác như thế nào với EU, quốc gia hiện đã ngừng hỗ trợ cho Niger. Anitta Hipper, phát ngôn viên của Ủy ban Châu Âu, hôm thứ Ba không thể cho biết liệu hợp tác về di cư có bị đình chỉ hay không mà chỉ nói rằng EU sẽ tiếp tục “theo dõi và đánh giá tình hình”.
Momo Kmulbah là một trong số những người đang cố gắng trở về nhà ở Liberia. Ông nói rằng nhiều người trong số họ không có nơi nào để tìm kiếm sự giúp đỡ. Ông nói các quan chức Liên Hợp Quốc đã khuyên ông hãy kiên nhẫn.
Người đàn ông 36 tuổi này đã ngủ trên vỉa hè ở thủ đô Niamey của Niger cùng với hai con gái và vợ từ tháng 6 và họ xin ăn.
“Con cái chúng tôi không có thức ăn để ăn. Tôi cảm thấy bối rối khi thức dậy vào buổi sáng”, Kmulbah nói.
Việt Linh (Theo Yahoo News)