Satish Kumar ngồi trước cánh đồng lúa ngập nước của mình ở bang Haryana, Ấn Độ, nhìn cánh đồng lúa bị phá hủy một cách tuyệt vọng.
Người nông dân thế hệ thứ ba, người chỉ dựa vào việc trồng ngũ cốc để nuôi sống gia đình trẻ của mình, cho biết: “Tôi đã phải chịu một mất mát to lớn. Tôi sẽ không thể trồng bất cứ thứ gì cho đến tháng 11.”
Những cây non mới trồng đã chìm dưới nước kể từ tháng 7 sau khi mưa xối xả tấn công miền bắc Ấn Độ, kèm theo lở đất và lũ quét quét qua khu vực.
Kumar cho biết anh đã không chứng kiến lũ lụt quy mô này trong nhiều năm và buộc phải vay vốn để trồng lại các cánh đồng của mình. Nhưng đó không phải là vấn đề duy nhất anh phải đối mặt.
Tháng trước, Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã công bố lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati nhằm xoa dịu giá gạo trong nước đang tăng cao và bảo đảm an ninh lương thực. Ấn Độ sau đó áp dụng nhiều hạn chế hơn đối với xuất khẩu gạo, bao gồm thuế 20% đối với xuất khẩu gạo đồ.
Quyết định này làm dấy lên lo ngại về lạm phát lương thực toàn cầu, ảnh hưởng đến sinh kế của một số nông dân và khiến một số quốc gia phụ thuộc vào lúa gạo phải tìm kiếm sự miễn trừ khẩn cấp khỏi lệnh cấm.
Hơn ba tỷ người trên toàn thế giới dựa vào gạo như một loại lương thực chính và Ấn Độ đóng góp vào khoảng 40% xuất khẩu gạo toàn cầu.
Các nhà kinh tế cho rằng lệnh cấm này chỉ là hành động mới nhất nhằm làm gián đoạn nguồn cung cấp thực phẩm toàn cầu, vốn đang phải hứng chịu hậu quả từ việc Nga xâm chiếm Ukraine cũng như các hiện tượng thời tiết như El Niño.
Họ cảnh báo quyết định của chính phủ Ấn Độ có thể gây ra tiếng vang đáng kể trên thị trường, đặc biệt là người nghèo ở các quốc gia Nam bán cầu phải gánh chịu gánh nặng.
Và những người nông dân như Kumar cho biết giá thị trường tăng do thu hoạch kém cũng không mang lại cơ hội may mắn cho họ.
“Lệnh cấm sẽ có ảnh hưởng xấu đến tất cả chúng ta. Chúng tôi sẽ không nhận được mức giá cao hơn nếu gạo không được xuất khẩu”, Kumar nói. “Lũ lụt là đòn chí mạng đối với người nông dân chúng tôi. Lệnh cấm này sẽ kết liễu chúng ta.”
Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc, thông báo đột ngột về lệnh cấm xuất khẩu đã gây ra làn sóng mua sắm hoảng loạn ở Mỹ, sau đó giá gạo tăng vọt lên mức cao nhất gần 12 năm.
Quy định này không áp dụng cho gạo basmati, loại gạo có chất lượng cao nhất và nổi tiếng nhất của Ấn Độ. Tuy nhiên, gạo trắng non-basmati chiếm khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Ấn Độ không phải là quốc gia đầu tiên cấm xuất khẩu thực phẩm để đảm bảo đủ nguồn cung cho tiêu dùng trong nước. Nhưng hành động của họ, diễn ra chỉ một tuần sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen – một hiệp ước quan trọng cho phép xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine – đã góp phần gây ra mối lo ngại toàn cầu về sự sẵn có của các mặt hàng ngũ cốc và liệu hàng triệu người có bị đói hay không.
Arif Husain, nhà kinh tế trưởng tại Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc (WFP) nói với CNN: “Điều quan trọng ở đây là lúa mì và ngô chiếm phần lớn lương thực mà người nghèo trên thế giới tiêu thụ.”
Theo các phương tiện truyền thông địa phương, Nepal đã chứng kiến giá gạo tăng vọt kể từ khi Ấn Độ công bố lệnh cấm và giá gạo ở Việt Nam đang ở mức cao nhất trong hơn một thập niên, theo dữ liệu hải quan.
Theo dữ liệu từ Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới sau Ấn Độ, cũng chứng kiến giá gạo trong nước tăng vọt trong những tuần gần đây.
Theo truyền thông địa phương Ấn Độ, các quốc gia bao gồm Singapore, Indonesia và Philippines đã kêu gọi New Delhi tiếp tục xuất khẩu gạo sang quốc gia của họ.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã khuyến khích Ấn Độ dỡ bỏ các hạn chế, và nhà kinh tế trưởng của tổ chức, Pierre-Olivier Gourinchas, nói với các phóng viên vào tháng trước rằng điều đó “có khả năng làm trầm trọng thêm” tình trạng không chắc chắn về lạm phát lương thực.
Ông nói: “Chúng tôi khuyến khích việc loại bỏ các loại hạn chế xuất khẩu này vì chúng có thể gây hại trên toàn cầu”.
Các nhà kinh tế cảnh báo rằng giờ đây, có lo ngại rằng lệnh cấm khiến thị trường thế giới phải chuẩn bị cho những hành động tương tự của các nhà cung cấp đối thủ.
Husain từ WFP cho biết: “Lệnh cấm xuất khẩu diễn ra vào thời điểm các nước đang phải vất vả với nợ cao, lạm phát lương thực và đồng tiền mất giá. Thật là rắc rối cho mọi người.”
Nông dân Ấn Độ chiếm gần một nửa lực lượng lao động của đất nước, theo dữ liệu của chính phủ, với lúa gạo chủ yếu được trồng ở miền Trung, miền Nam và một số bang miền Bắc.
Việc trồng trọt vụ hè thường bắt đầu vào tháng 6, khi dự kiến sẽ bắt đầu có mưa gió mùa vì việc tưới tiêu là rất quan trọng để tăng năng suất. Vụ hè chiếm hơn 80% tổng sản lượng gạo của Ấn Độ.
Tuy nhiên, năm nay gió mùa đến muộn đã dẫn đến tình trạng thiếu nước lớn cho đến giữa tháng Sáu. Và khi những cơn mưa cuối cùng cũng đến, nó làm ướt sũng nhiều vùng đất nước, gây ra lũ lụt gây thiệt hại đáng kể cho mùa màng.
Tổ chức Khí tượng Thế giới tháng trước đã cảnh báo rằng các chính phủ phải chuẩn bị cho các hiện tượng thời tiết cực đoan hơn và nhiệt độ kỷ lục, khi tổ chức này tuyên bố bắt đầu hiện tượng nóng lên El Niño.
El Niño là một kiểu khí hậu tự nhiên ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương, khiến nhiệt độ mặt nước biển ấm hơn mức trung bình và có ảnh hưởng lớn đến thời tiết trên toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng tỷ người.
Hàng ngàn nông dân ở Ấn Độ đã cảm nhận được tác động này, một số người trong số họ cho biết giờ đây họ sẽ trồng các loại cây trồng khác ngoài lúa gạo. Và nó không chỉ dừng lại ở đó.
Tại một trong những trung tâm giao dịch gạo lớn nhất New Delhi, các thương nhân lo ngại rằng lệnh cấm xuất khẩu sẽ gây ra hậu quả thảm khốc.
Nhà kinh doanh gạo Roopkaran Singh cho biết: “Lệnh cấm xuất khẩu đã khiến các thương nhân phải tồn kho một lượng lớn”. “Bây giờ chúng tôi phải tìm người mua mới ở thị trường nội địa.”
Nhưng các chuyên gia cảnh báo những tác động sẽ được cảm nhận vượt xa biên giới Ấn Độ.
Việt Linh (Theo Common Dreams)