Vào tháng 3 năm 2021, Merrick Garland đã cam kết vào ngày đầu tiên làm Bộ trưởng Tư pháp rằng ông sẽ lèo lái Bộ Tư pháp quay trở lại với cái mà ông gọi là “chuẩn mực” của Bộ Tư pháp từ bao lâu nay.
Ông Garland đã hứa ông sẽ làm việc để loại bỏ nhận thức về sự can thiệp chính trị. Có lẽ, với nhiệt ban đầu còn tràn đầy và nhìn sự việc chung quanh bằng cái nhìn của một cựu thẩm phán liên bang trông ra thực sự khác rất nhiều khi trong cương vị là người đứng đầu cơ quan Tư pháp của đất nước.
Trong hai năm kể từ khi nhậm chức, cựu thẩm phán liên bang đã thấy mình ở giữa một cơn bão lửa chính trị có quy mô lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.
Vụ kiện chống lại Donald Trump – cựu tổng thống đầu tiên phải đối mặt với cáo buộc hình sự liên bang – đã thu hút rất nhiều người biểu tình đến tòa án Miami vào tuần trước, cũng như một loạt các phương tiện truyền thông xã hội cánh hữu ủng hộ Trump và sự chỉ trích dữ dội từ đảng Cộng hòa.
Có thể nhìn nhận rằng, với quyết định buộc tội Trump, người đang tranh cử tổng thống một lần nữa, có lẽ là quyết định quan trọng nhất trong lịch sử của Bộ Tư pháp. Quyết định này đến từ Bộ trưởng Tư pháp, Merrick Garland, người có thái độ thiên về sự ôn hòa.
Ngày mà các công tố viên thông báo cho Trump về các cáo buộc, bên trong Bộ Tư pháp, tình hình vẫn yên lặng, mọi người vẫn đi lại, làm việc bình thường nhưng dường như không khí có vẻ như chùng xuống, nặng nề hơn, ít tiếng nói cười hơn thường ngày.
Sự tĩnh lặng đó kéo dài suốt đêm trong bối cảnh làn sóng phẫn nộ nổ ra khi cựu tổng thống công bố tin tức trên nền tảng mạng xã hội Truth Social của mình.
Đây không phải là lần đầu tiên Garland giữ bộ mặt lạnh lùng, không nói không cười khi đưa ra một quyết định thực sự quan trọng, hay nói chính xác hơn là quyết định quan trọng nhất trong sự nghiệp chính trị của ông. Merrick Garland đã thường giữ yên lặng như vậy kể cả khi đề cử của ông cho ghế trong Tòa án Tối cao của Tổng thống Barack Obama vào năm 2016 bị Mitch McConnell quyết tâm cản trở.
Garland đã trải qua hai thập niên làm thẩm phán, và kinh nghiệm đó dường như thể hiện qua đôi tay khoanh lại và vẻ mặt nghiêm nghị khi ông đưa ra những bình luận công khai vào thứ Tư về các cáo buộc chống lại Trump đã đưa ra trong ngày thứ Ba, 13 tháng 6. Bộ trưởng Tư pháp Garland nhấn mạnh rằng ông đã tuân theo các quy tắc và quy định dành cho công tố viên đặc biệt và ông đã nhấn mạnh từng từ ngữ một khi bào chữa cho cố vấn đặc biệt Jack Smith với tư cách là một “công tố viên kỳ cựu trong sự nghiệp.”
Garland đã dành khoảng ba phút để trả lời câu hỏi của hai trong số các phóng viên có mặt khi bắt đầu cuộc họp với các luật sư Hoa Kỳ về tội phạm bạo lực và nói rằng: “Chúng ta đang sống trong một nền dân chủ. Những loại vấn đề này đã được xét xử thông qua hệ thống tư pháp một cách đúng đắn và công bằng. Không có thiên vị, đảng phái hay chính trị ở đây. Tất cả những ai phạm tội đều bình đẳng như nhau khi đối diện với luật pháp. Và ông Trump không là ngoại lệ”.
Câu thần chú lặp đi lặp lại về cam kết đối với pháp quyền của Merrick Garland đã không xoa dịu được các đảng viên Cộng hòa đang đứng về phía cựu tổng thống bị truy tố và coi các cáo buộc là một cuộc đàn áp chính trị không công bằng.
Đối với Merrick Garland, từ lâu luôn là một người chu đáo, cẩn thận, hơi chậm và chỉ nói hay làm những gì cần thiết, ít khi thể hiện biểu cảm vui, buồn, giận trên khuôn mặt.
Tuy nhiên, thời điểm này có thể không dễ dàng chút nào, người bạn Robert Post, giáo sư tại Trường Luật Yale, người lần đầu tiên biết Merrick Garland khi họ làm thư ký cùng nhau vào cuối những năm 1970, cho biết rằng: “Tôi chắc rằng ông ấy rất buồn trước cảnh tượng một cựu tổng thống bị truy tố vì những tội mà cố vấn đặc biệt Jack Smith đưa ra. Ông ấy là người ít nói về quan điểm đảng phái nhất mà tôi biết. Ông ấy chỉ quan tâm đến luật pháp trước hết.”
Anthony Coley, người trước đây từng là phát ngôn viên trưởng của Merrick Garland tại Bộ Tư pháp, cho biết việc bổ nhiệm Jack Smith làm cố vấn đặc biệt sau khi Trump tuyên bố chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 là một nỗ lực khác nhằm duy trì các tiêu chuẩn và nguyên tắc của Bộ Tư pháp rằng cơ quan tuân theo sự thật và luật pháp, chứ không phải chính trị. Coley nói rằng: “Đối với Bộ trưởng Tư pháp, pháp quyền không chỉ là cách diễn đạt của một số luật sư. Đối với ông ấy, pháp quyền là yếu tố nền tảng của nền dân chủ của chúng ta”.
Chính Jack Smith, một cựu công tố viên tội phạm chiến tranh, đã phát biểu một ngày sau khi các cáo buộc của Trump được công khai và tuyên bố rằng: “Chúng tôi có một bộ luật ở đất nước này và chúng áp dụng cho tất cả mọi người.”
Sự xuất hiện đó cũng mang đến những tín hiệu trực quan về sự xa cách giữa Merrick Garland và Jack Smith.
Cố vấn đặc biệt Jack Smith đã không phát biểu từ trụ sở Bộ Tư pháp nơi ông Garland làm việc, mà tổ chức cuộc họp báo của mình trong tòa nhà nơi ông ấy đang làm việc. Cố vấn đặc biệt đã tham dự phiên tòa buộc tội Trump và Trump đã không nhận tội tích trữ bất hợp pháp các tài liệu mật.
Jack Smith được trao quyền quyết định xem có nên đưa ra bất kỳ cáo buộc nào hay không, mặc dù Merrick Garland vẫn giữ quyền giám sát cuối cùng đối với công việc của Jack Smith.
Merrick Garland đã được Thượng viện xác nhận vào tháng 3 năm 2021 trong một cuộc bỏ phiếu lưỡng đảng, với cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều nói rằng ông có thành tích và tính khí phù hợp vào thời điểm này. Ông là thẩm phán tòa phúc thẩm liên bang trong hơn hai thập niên sau một thời gian làm việc tại Bộ Tư pháp, nơi ông nổi tiếng về sự chuẩn bị tỉ mỉ trong việc truy tố vụ đánh bom Thành phố Oklahoma năm 1995 khiến 168 người thiệt mạng.
Việc Merrick Garland giải quyết việc công bố một cuộc điều tra khác của luật sư đặc biệt cũng tương tự như vậy. Việc xem xét nguồn gốc cuộc điều tra của FBI về chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016 của Trump, do cố vấn đặc biệt John Durham thực hiện, ban đầu bắt đầu dưới thời Trump. Khi nó được hoàn thành dưới thời Garland, báo cáo đã được phát hành với một vài chỉnh sửa.
Bộ trưởng Tư pháp cuối cùng của Trump, Bill Barr, đã có một cách tiếp cận khác xa với việc công bố cuộc điều tra của cố vấn đặc biệt Robert Mueller về can thiệp bầu cử Nga và chiến dịch tranh cử của Trump. Bill Barr đã phát hành bản ghi nhớ của riêng mình về báo cáo và sau đó tổ chức một cuộc họp báo phần lớn có lợi cho Trump trước khi công khai báo cáo.
Tình tiết xảy ra trong những năm đầy biến động khi Trump khăng khăng rằng Bộ trưởng Tư pháp và toàn bộ nhân viên Bộ Tư pháp phải trung thành với cá nhân ông ta, tuyên bố này đã làm suy yếu danh tiếng về sự độc lập chính trị của bộ này.
Garland đã chỉ định một cố vấn đặc biệt để điều tra các tài liệu mật được tìm thấy tại nhà của Biden ở Delaware và văn phòng cũ ở Washington từ thời ông còn làm phó tổng thống.
Merrick Garland vẫn sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn thực sự trước mắt. Jack Smith đang điều tra vai trò của Trump liên quan đến cuộc bạo động ở Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021 và những nỗ lực nhằm hủy bỏ cuộc bầu cử năm 2020 mà ông ta đã thua Biden.
Lời kết:
Khi đưa ra những quyết định quan trọng về mọi tình huống liên quan đến những nhân vật của công chúng, từ vụ tài liệu mật của cả hai người Joe Biden và Donald Trump cho đến vụ đảo chính hụt, cuộc nổi loạn và dàn dựng đại cử tri già đến lừa đảo người ủng hộ để gom tiền với chủ thuyết gian lận bầu cử. Tôi tin rằng, ông Merrick Garland đang làm đúng chức trách, không quan tâm đến những lời đe dọa của tên trùm xã hội đen và đám tay chân. Câu nhận xét ngắn gọn của ông đã nói lên đầy đủ sự vô cảm của ông trước những tên tội phạm, đó là những cáo trạng liên bang chính là kết quả của những công việc đúng đắn, từ những người độc lập để đi đến những trách nhiệm giải trình của những người sai phạm, bất kể là ai. Và Donald Trump không phải là ngoại lệ.Việt Linh, 21.06.2023