- Từ năm 2021 đến năm 2022, giá trung bình một số thực phẩm như bánh mì, trứng, bơ, sữa, thịt bò, cà phê và khoai chiên đều tăng giá rất nhiều.
Chị Bridgette Moore, 40 tuổi, một bà mẹ năm con, sống ở tỉnh Lake Park, tiểu bang Georgia nhận thấy tiền chợ mua thức ăn cho gia đình của chị tăng lên nhiều quá trong những ngày gần đây. Thông thường chị chỉ chi tiêu cho tiền chợ khoảng $200 một tuần, bây giờ chị phải chi ra rất nhiều. Để giảm bớt chi phí, chị phải giảm bớt số hàng mua, và phải suy tính, đắn đo khi mua thức ăn cho gia đình có 5 đứa con. Chị tâm sự: “Tôi không đi làm từ năm 2009, và bây giờ với năm đứa con còn nhỏ, tôi cảm thấy bị áp lực nặng nề trong việc chi tiêu, chỉ dám mua những gì rất cần cho gia đình. Chưa bao giờ tôi lâm vào hoàn cảnh khó khăn đến như vậy.”.
Mặc dầu tình hình lạm phát nói chung đã lắng dịu đôi chút, nhưng những người đi mua hàng, mua thực phẩm hàng ngày ở siêu thị đều cảm thấy đau nhói giống như chị Moore, và không thấy tình hình lạm phát bớt đi chút nào. Hồi tháng 12, giá thực phẩm- groceries- tăng khoảng 11.8% so với cùng thời kỳ năm ngoái. Mức lạm phát về groceries giảm trong tháng 11 đến tháng 12, nhưng giá cả lại tăng rất cao từ hồi đầu năm 2021. Theo thống kê mới nhất của Bộ Lao Động Hoa Kỳ: Hầu như tất cả các loại thực phẩm đều tăng giá so với cùng thời kỳ vào năm ngoái. Trứng loại A tăng 138%, dầu chiên margarine tăng 43.85%, bơ loại “butter stick” tăng 38.5%, bột để làm bánh tăng 34.5%. , spaghetti và macaroni tăng 31.3%.
Nhiều người đi chợ mua thực phẩm nói với báo TIME rằng họ vất vả trong việc xoay sở chi tiêu cho gia đình, và họ thắc mắc không biết đến khi nào tình trạng giá thực phẩm mới chấm dứt không tăng nữa.Những câu chuyện họ kể cho báo TIME có đủ mọi thể loại, xảy ra ở khắp nơi trên toàn quốc, chẳng hạn như phải bỏ món này không mua, mà mua món rẻ hơn, hay phải nhịn ăn, bớt đi một chút. Đối với nhiều gia đình tình trạng dè xẻn, tằn tiện lên đến mức không chịu nổi được nữa. Chị Moore nói: “Tôi hài lòng với tình trạng kinh tế của Hoa Kỳ hiện nay, nhưng tôi lo lắng không biết phải xoay trở ra sao để mang lại bữa ăn cho gia đình. Tôi thấy khó tìm được lối thoát cho hoàn cảnh khó khăn hiện nay. Ở tuổi này, lẽ ra tôi không còn phải vất vả tranh đấu trong cuộc sống. Điều mà trước đây tôi chưa bao giờ phải lo.”.
Giá tăng rõ ràng nhất, mà mọi người đều nhận thấy là giá của TRỨNG. Hồi tháng 12, giá trung bình của một tá trứng loại A là $4.25, đây là mức tăng giá kỷ lục từ trước đến nay. Loại trứng “cage-free” hay “organic” còn đắt hơn nhiều. Lý do của hiện tượng giá trứng đắt một phần vì bệnh dịch cúm gia cầm- avian flu- Tính đến ngày 6 tháng Giêng có khoảng 58 triệu con gà bị nhiễm bệnh cúm. Đây là trận cúm gia cầm gây ra số gà chết toi nhiều nhất trong lịch sử. Giá của thịt gà cũng tăng gần 11% so với năm ngoái vì củng lý do dịch cúm gia cầm. Theo giáo sư Gino Lorenzoni, chuyên gia về ngành nuôi gia cầm để lấy thịt, và tình trạng bệnh cúm gia cầm, ở trường đại học Penn State University: “Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ phải đối phó với tình trạng khẩn cấp lớn nhất về gia súc. Và hình như khó khăn đó sẽ không sớm chấm dứt, mà còn kéo dài một thời gian.”.
Giá của bơ – butter- cũng tăng cao khủng khiếp trong năm ngoái. Trung bình một pound bơ loại “stick butter” giá khoảng $4.81. Theo các nông gia trong ngày sản xuất sữa ba lý do khiến giá bơ tăng là: Khí hậu quá nóng, đàn bò sữa ngày càng nhỏ hơn trước, và hậu quả về tài chính khó khăn do bệnh dịch COVID-19 gây ra. Giá nhiên liệu, phân bón tăng cũng là yếu tố khiến cho sản phẩm về sữa tăng giá.
Rau quả tươi cũng tăng giá đáng kể, mọi người đều thấy rõ điều này. Giá rau xà lách -lettuce- tăng nhiều nhất, 25% trong vòng 12 tháng qua. Lý do của tình trạng xả lách tăng giá là thời tiết quá khô, thiếu nước, và các loại vi rút phá hại mùa rau xảy ra ở vùng thung lũng Salinas, California, nơi trồng nhiều lettuce nhất ở trong nước vào những tháng mùa đông.
Cách chuyện gia phân tích tình trạng tăng giá của groceries nói rằng không có câu trả lời khi nào thì giá thực phẩm mối ổn định. Lý do là vì hiện tượng tăng giá groceries bao gồm nhiều yếu tố phức tạp. Trong đó phải kể là hậu quả của bệnh dịch khiến cho chuỗi cung ứng hàng hóa bị trở ngại. Tình hình địa dư chính trị trên thế giới như cuộc chiến tranh ở Ukraine, và khí hậu bất ổn ở nhiều nơi.
Tuy nhiên cũng có một vài yếu tố giúp chúng ta lạc quan đôi chút, mặc dù chúng ta sẽ khó có thể tìm được giá thực phẩm thấp như thời trước khi có bệnh dịch. Đó là chi phí vận chuyển hàng hải đang có chiều đi xuống, và người Mỹ tiêu thụ bớt so với trước vì họ bị nạn lạm phát làm đau bụng. Ông Tom Bailey, chuyên gia phân tích thực phẩm tiêu thụ, làm việc tại Rabobank tiên đoán rằng giá cả sẽ hạ giảm chút đỉnh vào đầu năm nay. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng: “Nếu những gì đã xảy ra trong 24 tháng vừa qua dạy cho chúng ta điều gì, hãy nhớ lấy nó, và đừng có hy vọng tình hình sẽ thay đổi, và nạn tăng giá thực phẩm sẽ tha cho chúng ta.”.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 13/2/2023