CaliToday News – Sau lần đầu tiên quyền lực bị thách thức trong suốt 23 năm cai trị nước Nga, Putin đọc bài diễn văn bày tỏ ý định sẽ đập tan những kẻ âm mưu phản loạn. Tổng thống nước Nga mô tả đoàn xe có lính vũ trang của hàng ngàn lính Nga do lãnh tụ nhóm Wagner Yevgeny Prigozhin cầm đầu là những kẻ “phản loạn” muốn gây rối loạn cho nước Nga, và những kẻ “tổ chức âm mưu phản loạn” là những “tên phản quốc”. Tuy nhiên, trong bài diễn văn đọc ngày 26 tháng Sáu, Putin không tiết lộ kế hoạch trừng phạt, hay trả thù bọn phản loạn này. Ông ta chỉ nói rằng Prigozhin và đồng bọn được tự do đi sống lưu vong ở Belarus, một nước láng giềng, chư hầu của Nga.
Theo ông Bill Browder, người biết rất rõ về Putin, thì cách hành sử của Putin lần này không giống như phương thức hành động trước đây của ông ta. Ông Browder là một nhà tài phiệt có trụ sở ở Luân Đôn thường xuyên viết về tệ nạn tham nhũng, và những vi phạm nhân quyền đang xảy ra ở Nga từ mười năm qua. Ông làm cho giới lãnh đạo ở điện Kremlin vô cùng tức giận. Năm 2005, họ tuyên bố ông là mối đe dọa nguy hiểm cho an ninh của nước Nga. Ông Browder từng chứng kiến bạn bè của ông bị chính quyền Nga bỏ tù, hay giết chết, vì hoạt động của họ. Một trong những người này là nhà báo Nga nổi tiếng về những bài viết chỉ trích Putin, ông Vladimir Kara-Mura. Ông này bị kết án 25 năm tù hồi tháng Tư vừa qua vì tội phản quốc. .
Ông Browder nói chuyện với báo TIME sau khi nghe Putin đọc diễn văn trước công chúng Nga. Ông Browder thảo luận về những gì xảy ra sau vụ nổi loạn của nhóm Wagner và về tương lai của Putin, người lãnh đạo nước Nga lâu hơn bất cứ người lãnh đạo nào khác kể từ sau Joseph Stalin.
Prigozhin đã có thể tiến đến gần Mạc Tư Khoa, chỉ cách thủ đô 124 dậm, sau đó mới đem lực lượng của y quay đầu đi. Nhiều quan sát viên cho rằng Putin là một nhà lãnh đạo độc tài chuyên chế, liệu điều này có đúng hay không?
Putin luôn luôn cố gắng tạo cho mình hình ảnh một nhà lãnh đạo cứng rắn, oai hùng- strong man- nắm trọn quyền kiểm soát, quyền lãnh đạo, và thực ra, nếu đứng ở ngoài nước Nga chúng ta không thể kiểm tra được điều này có đúng hay không, bởi vì mọi cuộc thăm dò dư luận ở Nga đều hoàn toàn vô nghĩa, láo khoét. Và bỗng dưng vào ngày 24 tháng Sáu vừa qua, chúng ta thấy một nhóm nhỏ những tên ăn cướp, loại thảo khấu có vũ trang, vượt biên giới đi vào lãnh thổ nước Nga một cách đường hoàng, không bị chống cự, chúng đi vào tỉnh Rostov-on Don và nắm quyền kiểm soát một căn cứ quân sự quan trọng nhất trong nước. Điều này cho thấy những hình ảnh Putin muốn tạo dựng y là một người lãnh đạo oai hùng, mạnh mẽ, chỉ là điều hoàn toàn giả dối, láo khoét. Khi Prigozhin đến được tỉnh Voronezh, tình hình vẫn như trước, không gặp sự kháng cự nào cả. Và sau đó, hắn ta tiếp tục đi trên xa lộ tiến thẳng đến Mạc Tư Khoa. Lý do duy nhất khiến hắn không làm cho xong cuộc tiến quân là vì hắn chỉ có 8,000 quân lính, nên không thể kiểm soát được một đất nước có 141 triệu dân trừ phi hắn có sự tiếp tay của những người có cùng âm mưu phản loạn, và tôi tin rằng có lẽ Prigozhin đã có thể làm điều này. Nhưng rồi có một số người cộng tác với y trong âm mưu phản loạn chợt cảm thấy run sợ khi tình hình trở nên gay go.
Đây là một thách thức vô cùng lớn lao cho Putin. Trừ phi ông ta có thể tái xác định hình ảnh về ông: Một con người cứng rắn, mạnh mẽ, và liều lĩnh. Nếu không, ông ta sẽ mất hết quyền lực và có thể mất luôn tính mạng.
Putin để cho Prigozhin ra đi dễ dàng, mặc dù tên phản nghịch này làm tội nặng hơn những người trước đây từng chỉ trích Putin. Ông có nghĩ tại sao Putin lại nhẹ tay cho Prigozhin như vậy?
Putin từng bỏ tù nhà báo Vladimir Kara-Mara 25 năm chỉ vì ông này chỉ trích Putin vi phạm nhân quyền. Để cho một kẻ phản loạn rõ ràng được phép ra đi, không phải là cung cách hành động của Putin. Tại sao ông ta lại nhẹ tay đối với Prigozhin như vậy?
Có hai lý do để giải thích hành động của Putin. Một là tên Prigozhin đang là một chiến binh đánh nhau giỏi nhất ở nước Nga. Hắn là loại người hiếu sát, liều lĩnh, và hắn cũng là loại người có thể đem lại khó khăn cực kỳ nguy hiểm cho Putin, và đám cận thần. Putin rất sợ Prigozhin giống như Prigozhin sợ Putin.
Lý do thứ hai là Prigozhin vẫn tiếp tục là một nhân vật chủ yếu ở nước Nga. Nước Nga có nhiều kẻ bất tài vô tích sự, có một nhân vật nổi bật là người có nhiều khả năng trong vai trò lãnh đạo các chiến dịch quân sự, người đó chính là Yevgeny Prigozhin. Trên chiến trường Ukraine, hắn là tên tướng được kính nể nhất. Hắn từng chỉ huy 17 chiến dịch hành quân ở Phi Châu. Và Prigozhin là một nhân vật vô cùng liều lĩnh nếu Putin ra tay bắt y. Hắn cũng là một nhân vật hết sức quan trọng trong chính sách ngoại giao của nước Nga.
Vụ nổi loạn mới đây đã làm hư hại hình ảnh của Putin, một nhà lãnh đạo oai hùng, cứng rắn của nước Nga ra sao?
Hình ảnh đẹp, oai hùng của Putin hoàn toàn bị hủy hoại. Nước Nga giống như một nhà tù rộng lớn. Putin đã có thể tạo được hình ảnh của một tay anh chị dữ dằn ở trong nhà tù bằng cách tỏ ra hết sức liều lĩnh từ ngày đầu lên làm tổng thống. Chính nhờ vào sự liều lĩnh và tàn bạo đã giúp cho Putin nắm vững được quyền lực ở nước Nga. Nước này rất khó có thể quy tụ quyền lực về một mối. Có tin đồn nói rằng Putin đã có sẵn một máy bay chuẩn bị đem y trốn ra khỏi Mạc Tư Khoa. Sự kiện Prigozhin có thể đem quân lính về đến gần Mạc Tư Khoa mà không gặp trở ngại nào, và sự kiện Putin đã thả lỏng cho Prigozhin ra đi dễ dàng. Tất cả những điều này khiến cho Putin trông như một người lãnh đạo yếu đuối, ở một nước sẵn sàng đào thải những người lãnh đạo yếu kém. Đương nhiên sự kiện nổi loạn vừa xảy ra sẽ còn dẫn đến nhiều thách thức mới cho Putin trong tương lai bởi vì sức mạnh của putin ngày nay đã bị suy giảm rất nhiều.
Với tất cả những sự kiện xảy ra như kể trên, ông nghĩ sao về tương lai của Putin?
Ngày nay cánh cửa đã mở ngỏ cho bất cứ ai muốn thách thức quyền lực với Putin. Nếu ai đó dám đứng ra thách thức Putin, người đó sẽ thu thập được rất nhiều lợi lạc, tài sản, tiền của, ngoài sức tưởng tượng. Vì thế có rất nhiều lý do, động lực thúc đẩy để người ta thách thức Putin. Làm được điều này, người đó sẽ thu hoạch được rất nhiều thắng lợi về tài sản, về vật chất. Nhưng muốn lật đổ được Putin, người ta cần phải làm một cuộc nổi dậy vô cùng to lớn, chưa từng xảy ra từ thời Stalin đến nay. Làm được hay không lại là một chuyện khác.
Prigozhin đồng ý lui quân không tiến vào Mạc Tư Khoa để đi sống lưu vong ở Belarus, đó là thỏa thuận y đạt được với Putin. Nhưng liệu y có được an toàn khi sống lưu vong hay không?
Mọi người đều nói rằng Prigozhin sẽ phải lo giữ mình. Riêng tôi thì lại nghĩ rằng Putin cũng cần phải lo giữ mình cho chính ông ta. Bởi vì Prigozhin là một tay sát nhân chuyên nghiệp, được huấn luyện có bài bản, và rất tàn bạo, máu lạnh. Putin lại là kẻ thường nằm trốn trong hầm tránh đạn.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 24/7/2023