Ngày 2 tháng 5 (Reuters) – Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đề xuất cắt giảm 163 tỷ USD trong ngân sách liên bang năm tới, trong một động thái nhằm siết chặt chi tiêu trong nước và tăng mạnh ngân sách quốc phòng cũng như an ninh biên giới.
Theo đề xuất, các khoản chi cho giáo dục, nhà ở, y tế và cơ quan thuế sẽ bị cắt giảm sâu, trong khi chi tiêu cho quốc phòng và kiểm soát biên giới sẽ được tăng lên đáng kể. Đây là một phần trong cam kết tranh cử của ông Trump nhằm thu gọn bộ máy chính phủ và ưu tiên “nước Mỹ trên hết”.
Cụ thể, chi tiêu an ninh nội địa được đề xuất tăng gần 65% so với mức đã ban hành năm 2025. Ngược lại, chi tiêu tùy ý ngoài quốc phòng – tức các khoản không bao gồm quốc phòng, an sinh xã hội và Medicare – sẽ bị cắt giảm 23%, xuống mức thấp nhất kể từ năm 2017.
Các khoản cắt giảm đáng chú ý:
- Bộ Giáo dục: Giảm khoảng 15% ngân sách, nằm trong kế hoạch lâu dài của ông Trump nhằm thu hẹp hoặc giải thể bộ này.
- Y tế công cộng: Ngân sách của Viện Y tế Quốc gia (NIH) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) bị cắt hơn 40%.
- Bộ Phát triển Nhà ở và Đô thị: Bị giảm gần một nửa ngân sách, ảnh hưởng tới các chương trình hỗ trợ nhà ở cho người thu nhập thấp.
- Sở Thuế vụ (IRS): Bị cắt 2,49 tỷ USD, nhằm đảo ngược các chính sách tăng cường thu thuế của chính quyền Biden.
Ngoài ra, ngân sách cũng đề xuất cắt giảm tại Bộ Ngoại giao, NASA, và một số cơ quan thực thi pháp luật liên bang, song các chi tiết này không được chú trọng bằng các lĩnh vực dân sinh.
Tăng mạnh cho quốc phòng và biên giới
Ngược lại với các khoản cắt giảm trong nước, chi tiêu quốc phòng được đề xuất tăng 13%. Chính phủ Trump cũng yêu cầu thêm 500 triệu USD cho an ninh biên giới, 766 triệu USD cho công nghệ kiểm soát biên giới và tài trợ để duy trì 22.000 nhân viên tuần tra biên giới cùng việc tuyển thêm nhân sự hải quan.
Chính quyền đang thúc đẩy kế hoạch trục xuất quy mô lớn, và khoản ngân sách mới là bước chuẩn bị nhằm mở rộng năng lực thực hiện chính sách nhập cư cứng rắn.
Phản ứng trái chiều từ Quốc hội
Đề xuất ngân sách của ông Trump gặp phải nhiều chỉ trích từ Đảng Dân chủ và cả một số thành viên Đảng Cộng hòa. Lãnh đạo phe Dân chủ Thượng viện Chuck Schumer gọi bản ngân sách là “cuộc tấn công toàn diện vào người lao động Mỹ”, cho rằng ông Trump đã từ bỏ hình ảnh “người bảo vệ dân thường” mà ông từng xây dựng.
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Susan Collins – người đứng đầu Ủy ban Chi tiêu Thượng viện – bày tỏ lo ngại về việc cắt giảm các chương trình hỗ trợ người thu nhập thấp và cho rằng chi tiêu quốc phòng vẫn chưa đủ, khi xét đến lạm phát.
Tác động và triển vọng chính trị
Một số chuyên gia tài chính cảnh báo rằng đề xuất này, cùng với việc gia hạn cắt giảm thuế từ năm 2017, có thể khiến khoản nợ quốc gia – hiện ở mức 36 nghìn tỷ USD – tiếp tục gia tăng.
Tuy Quốc hội có quyền điều chỉnh và phê duyệt ngân sách, nhưng với ảnh hưởng sâu rộng của ông Trump trong Đảng Cộng hòa, nhiều phần trong đề xuất có khả năng được thông qua. Đảng Cộng hòa đang lên kế hoạch thông qua dự luật cắt giảm thuế đi kèm ngân sách này trước ngày 4 tháng 7, sử dụng quy trình bỏ phiếu theo đảng phái để tránh bị chặn ở Thượng viện.
Chính quyền cũng đang chuẩn bị một gói luật riêng nhằm hợp pháp hóa các khoản cắt giảm ngân sách đã được thực hiện bởi Bộ Hiệu quả Chính phủ, đáp ứng yêu cầu pháp lý từ các thượng nghị sĩ Cộng hòa.
