(CaliToday Tổng Hợp) – Chiến dịch vận động tranh cử của ông Donald Trump đang chuẩn bị một cuộc chiến pháp lý tại từng tiểu bang một, liên quan đến điều khoản thời Nội chiến trong Hiến pháp Hoa Kỳ ngăn cấm cựu Tổng thống có tên trên lá phiếu vòng sơ bộ Cộng hoà năm 2024, do đóng vai trò trong vụ bạo động Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Hai tổ chức bất vụ lợi Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức Citizens for Responsibility and Ethics (CREW) ở Washington, và Tự do Ngôn luận vì Dân – Free Speech for People – đã chuẩn bị các chiến lược pháp lý theo nhiều chiều hướng nhằm thách thức ông Trump trên khắp quốc gia theo Mục 3 trong Tu chính Án 14. Hai tổ chức này đã gởi thư cho viên chức các tiểu bang, kêu gọi họ ngăn chặn Trump trên lá phiếu sơ bộ, trong khi chuẩn bị các vụ kiện và khiếu nại lên Uỷ ban bầu cử tiểu bang.
Được phê chuẩn vào năm 1868 nhằm trừng phạt các viên chức Liên minh Miền Nam sau Nội chiến, Mục 3 ngăn cấm bất cứ “viên chức Hoa Kỳ nào” sau khi tuyên thệ ủng hộ Hiến pháp Hoa Kỳ lại “tham gia vào bạo loạn hoặc nổi loạn” chống lại quốc gia nắm giữ các chức vụ công. Luật sư từ 2 tổ chức này cho rằng, vai trò của ông Trump trước và trong thời gian bạo động Điện Capitol ngày 6 tháng 1 diễn ra là bằng chứng “tham gia vào bạo loạn.” Đây cũng là tuyên bố được Uỷ ban Đặc biệt Hạ viện điều tra vụ tấn công đặc biệt hậu thuẫn.
“Đây là chiến lược được đưa ra nhằm thực thi Hiến pháp để cấm Trump không được giữ ghế tổng thống,” Chánh luật sư của CREW Donald Sherman nói về nỗ lưc pháp lý. “Chúng ta có hai vụ bạo loạn lớn trong lịch sử quốc gia. Một là Nội chiến đã dẫn đến Mục 3. Và một là ngày 6 tháng 1.”
Nhưng có rất ít tiền lệ gần đây để hướng dẫn toà áp dụng Mục 3 như thế nào. Phe phản đối có thể tranh cãi rằng, các viên chức bầu cử tiểu bang có vai trò quốc vụ khanh không cho phép họ cấm ứng cử viên theo Hiến pháp, theo các luật sư thông thạo những vấn đề này.
Họ chắc chắn cũng sẽ lập luận, Trump không tham gia vào “bạo loạn,” và Mục 3 không được áp dụng đối với một ứng cử viên trước một cuộc bầu cử, và cần phải có hành động của Quốc hội thực thi Mục 3. Giới học giả pháp lý cũng đặt những câu hỏi về việc liệu một cựu tổng thống chưa từng phục vụ văn phòng khác có được tính là “viên chức” theo Mục 3 hay không.
Phe phản đối cũng cảnh báo thiệt hại mà toà hay các viên chức bầu cử có thể sẽ gây ra đối với thủ tục bầu cử, nếu họ can thiệp bác bỏ chọn lựa của cử tri Cộng hoà dành cho Trump sau khi phần lớn mùa tranh cử đã trôi qua. Những thách thức dựa vào Mục 3 không thể đệ lên toà cho đến khi Trump nộp đơn hoặc được phép có tên trên lá phiếu vào cuối năm nay, và như vậy chỉ cho toà vài tháng quyết định giá trị khiếu nại trước khi cử tri bỏ phiếu quyết định ứng cử viên tổng thống Cộng hoà.
Trong khi đó, những tác động chính trị của cuộc chiến sắp tới rất khó dự đoán. Một số đối thủ Cộng hòa của Trump tỏ dấu hiệu rằng họ sẽ biến khả năng đắc cử của Trump trong cuộc tổng tuyển cử thành vấn đề quan trọng – lập luận có thể được hỗ trợ bởi những thách thức tại toà về vai trò của ông ta vào ngày 6 tháng 1. Luật sư hai bên đều cho rằng, nếu toà phán quyết Mục 3 được áp dụng ở bất cứ tiểu bang nào thì vụ kiện có thể được kháng án lên toà liên bang, và có thể lên Tối cao Pháp viện.
Những nỗ lực “bứng” Trump khỏi lá phiếu sơ bộ cũng có thể củng cố thêm sự ủng hộ của Cộng hòa dành cho cựu tổng thống, lặp lại việc Trump tăng điểm tín nhiệm trong các cuộc thăm dò gần đây, cũng như gây quỹ mạnh mẽ sau cáo trạng hình sự 34 tội danh giả mạo hồ sơ kinh doanh trong vụ chi trả tiền bịt miệng $130.000 Mỹ kim cho cô đào phim khiêu dâm Stormy Daniels.
Các cố vấn của Trump cho rằng, các đối thủ Cộng hòa của cựu Tổng thống cũng sẽ bị áp lực phải đệ thư làm bạn của toà ủng hộ Trump trong cuộc chiến pháp lý.
Toán vận động tranh cử của ông Trump dự báo thách thức pháp lý sẽ diễn ra tại các tiểu bang màu xanh như California, New York, Connecticut, Oregon, Maryland, Massachusetts, Washington và Michigan. Nhưng họ cũng không loại trừ một chiến lược rộng lớn hơn nhiều. Một số luật sư nghiên cứu vấn đề này chỉ ra, North Carolina và Georgia cũng là những mục tiêu chín muồi cho thách thức Mục 3.
Cả CREW và Free Speech for People là những tổ chức bất vụ lợi không bị luật pháp ràng buộc phải công bố danh tánh các nhà đóng góp, nhưng họ có lịch sử lâu năm làm việc phù hợp với những ưu tiên chính sách của Dân chủ. Nhà sáng lập LinkedIn Reid Hoffman – nhà đóng góp lớn cho Dân chủ vốn phản đối Trump tái tranh cử – đã đóng góp ủng hộ Free Speech for People về vấn đề này.
Hương Giang (Theo Washington Post)