(AP) — Tổng thống Donald Trump đã ký lệnh ân xá cho cựu luật sư riêng Rudy Giuliani, cựu Chánh văn phòng Mark Meadows cùng nhiều người từng ủng hộ nỗ lực của ông nhằm đảo ngược kết quả bầu cử năm 2020.
Lệnh ân xá “toàn phần, trọn vẹn và vô điều kiện” dành cho hàng chục đồng minh của Trump mang ý nghĩa chủ yếu mang tính biểu tượng, bởi nó chỉ áp dụng cho các tội danh liên bang. Không ai trong số họ từng bị truy tố ở cấp liên bang liên quan đến nỗ lực lật ngược chiến thắng của ứng viên Dân chủ Joe Biden, và lệnh này không ảnh hưởng đến các cáo buộc cấp tiểu bang, vốn phần lớn đã bị đình trệ hoặc rơi vào bế tắc.
Động thái này cho thấy Trump vẫn kiên trì khẳng định bầu cử 2020 bị “đánh cắp”, dù các tòa án trên khắp nước Mỹ và chính Bộ trưởng Tư pháp dưới thời ông đều xác nhận không có bằng chứng gian lận đủ để thay đổi kết quả. Các cuộc kiểm phiếu lại và rà soát tại những bang chiến trường cũng đều khẳng định chiến thắng của Biden.
Danh sách ân xá và thông điệp chính trị
Trong số những người được ân xá có Sidney Powell — luật sư cổ súy các thuyết âm mưu vô căn cứ về “bầu cử bị đánh cắp”; John Eastman — người soạn bản ghi nhớ đề xuất cách để Phó Tổng thống Mike Pence ngăn Quốc hội chứng nhận kết quả bầu cử; và Jeffrey Clark, cựu quan chức Bộ Tư pháp từng ủng hộ nỗ lực của Trump thách thức kết quả bầu cử.
Các đảng viên Cộng hòa đóng vai “đại cử tri giả” trong các bang Biden thắng cử — bị truy tố vì gửi chứng nhận bầu cử sai sự thật — cũng được nêu trong sắc lệnh.
Tuyên bố ân xá gọi việc truy tố các đồng minh Trump là “một bất công nghiêm trọng đối với người dân Mỹ” và mô tả hành động này như bước đi nhằm “hàn gắn quốc gia”. Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho rằng:
“Những người Mỹ vĩ đại này đã bị chính quyền Biden đàn áp chỉ vì dám thách thức một cuộc bầu cử — nền tảng của nền dân chủ.”
Tuy nhiên, trên thực tế, các vụ truy tố này do công tố viên tiểu bang tiến hành, không phải chính quyền liên bang.
Giới hạn pháp lý và phản ứng
Việc ân xá chỉ có hiệu lực với tội phạm liên bang, nên không giúp Giuliani thoát khỏi các rắc rối pháp lý khác: ông đã bị tước giấy phép hành nghề luật sư ở Washington D.C. và New York vì truyền bá thông tin sai lệch, và vừa thua vụ kiện phỉ báng trị giá 148 triệu USD do hai nhân viên bầu cử Georgia khởi kiện.
Người phát ngôn Ted Goodman nói Giuliani “chưa bao giờ xin ân xá nhưng vô cùng biết ơn quyết định của Tổng thống Trump”, đồng thời khẳng định ông “đã làm việc để phản hồi những lo ngại chính đáng của hàng nghìn công dân Mỹ.”
Giới chuyên gia cảnh báo lệnh ân xá này gửi đi thông điệp nguy hiểm cho các cuộc bầu cử tương lai.
Giáo sư luật Rick Hasen (Đại học UCLA) nhận định:
“Đây là sự thoái thác hoàn toàn trách nhiệm của chính phủ liên bang trong việc ngăn chặn những âm mưu đảo ngược kết quả bầu cử. Thông điệp rõ ràng là: ‘Chúng tôi sẽ lo cho các anh sau.’”
Bối cảnh pháp lý của các nhân vật chính
Trump hiện vẫn là bị cáo trong vụ án liên bang cáo buộc ông tìm cách đảo ngược kết quả bầu cử 2020, nhưng vụ án do Công tố viên đặc biệt Jack Smith khởi tố đã bị hủy vào tháng 11 năm nay sau khi Trump tái đắc cử — vì Bộ Tư pháp có chính sách không truy tố tổng thống đương nhiệm.
Các đồng minh như Giuliani, Meadows, Powell, Eastman và Clark — được nêu là “đồng mưu chưa bị truy tố” trong vụ án đó — đều đã đối mặt với cáo buộc cấp bang tại Georgia, Arizona, Michigan, Nevada và Wisconsin. Tuy nhiên, hầu hết các vụ đã bị bác bỏ hoặc đình chỉ. Gần đây nhất, thẩm phán Michigan đã hủy vụ kiện 15 đảng viên Cộng hòa bị buộc tội giả mạo chứng nhận bầu cử cho Trump.
Eastman — cựu khoa trưởng Trường Luật Đại học Chapman — là cố vấn thân cận của Trump sau bầu cử 2020, trong khi Clark đang đối mặt nguy cơ bị tước bằng luật sư vì đã soạn thư sai sự thật cho biết Bộ Tư pháp đang điều tra “các bất thường nghiêm trọng” tại Georgia. Clark tuyên bố trên mạng xã hội rằng ông “không làm gì sai” và “đáng lẽ không phải chịu đựng cuộc săn phù thủy này suốt hơn 4 năm qua.”
Tác động chính trị
Dù hiệu lực pháp lý của lệnh ân xá hạn chế, hành động này đánh dấu bước đi chính trị mạnh mẽ: củng cố niềm tin của phong trào MAGA rằng Trump là “nạn nhân” của hệ thống tư pháp.
Việc Trump ký ân xá hàng loạt cho những người từng góp phần trong nỗ lực lật ngược bầu cử 2020 — bao gồm cả những người đang bị kết án hoặc điều tra ở cấp tiểu bang — được xem là nỗ lực củng cố quyền lực và tái định hình lịch sử theo cách có lợi cho ông trước thềm nhiệm kỳ mới.
