(CaliToday) – 5 ứng cử viên vòng sơ bộ Cộng hoà vào tối thứ Tư đấu đá nhau trong vòng tranh luận thứ 3 kéo dài 2 tiếng đồng hồ diễn ra tại Miami, cãi vã về những vấn đề chính sách đối ngoại, phá thai, kinh tế, TikTok, … và cả giày cao gót.
Nikky Haley và Vivek Ramaswamy một vài lần đụng độ nảy lửa trên sân khấu, đến nỗi cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc gọi doanh nhân “đồ cặn bã” và hai bên không bắt tay nhau khi tranh luận kết thúc.
Ngoài ra, trên sân khấu còn có Thống đốc Florida Ron DeSantis, cựu Thống đốc Chris Christie, và Thượng nghị sĩ Tim Scott (South Carolina). Thống đốc North Dakota Doug Burgum không tham gia tranh luận sau khi không đáp ứng điều kiện thăm dò và gây quỹ do Uỷ ban Quốc gia Cộng hoà đặt ra. Cựu thống đốc bang Arkansas Asa Hutchinson cũng không đủ tiêu chuẩn. Cựu phó tổng thống Mike Pence rút khỏi cuộc tranh cử.
Sau cuộc tranh luận, ông Burgum chỉ trích cuộc tranh luận 2 tiếng đồng hồ “toàn những chỉ trích, đấu đá nhỏ nhặt.”
Ứng cử viên dẫn đầu Donald Trump không những tiếp tục không tham gia tranh luận, mà còn tổ chức một cuộc tập hợp vận động tranh cử gần đó. Có vấn cao cấp chiến dịch tranh cử của ông Trump, Chris LaCivita cho hay, cựu Tổng th6o1ng sẽ không tham dự vòng tranh luận kế tiếp sẽ diễn ra vào ngày 6 tháng 12 tại Alabama. “Khi thắng 50 điểm thì không nhất thiết phải đến đó,” LaCivita cho CBS News hay sau cuộc tập hợp của ông Trump ở Hialeah vào tối thứ Tư. Tuy nhiên, cố vấn cho biết, ông Trump sẽ tham gia những cuộc tranh luận với Tổng thống Joe Biden trong tổng tuyển cử 2024.
Haley chỉ cách trung tâm sân khấu tranh luận một bục, phản ánh vị trí của bà trong các cuộc thăm dò, nhưng cựu Đại sứ Mỹ vào tối thứ Tư thu hút sự chú ý.
Chỉ số thăm dò dành cho cựu Thống đốc South Carolina tăng ổn định kể từ sau những cuộc tranh luận vào tháng 8, ngang hàng và vượt qua Ron DeSantis trong một số thăm dò, trở thành ứng cử viên Cộng hoà được ưa chuộng thứ hai.
Các đối thủ khác đôi khi ăn miếng trả miếng với Haley. Ramaswamy chỉ trích gay gắt về việc Haley từng ủng hộ sự tham gia của quân đội Mỹ ở nước ngoài, nhưng màn tranh cãi nảy lửa nhất liên quan đến việc có nên cấm mạng xã hội TikTok, vốn bị FBI và các viên chức an ninh quốc gia cảnh báo có thể gởi thông tin cá nhân của người sử dụng cho Bắc Kinh.
“Lần trước cựu Đại sứ chỉ trích tôi sử dụng TikTok, nhưng chính con gái của bà ta trên thực tế cũng sử dụng ứng dụng này từ lâu, vì vậy bà có thể cần phải chăm lo gia đình mình trước,” Ramaswamy nói, khiến đám đông khán giả ở dưới la ó phản đối. “Đừng có nói về con gái tôi,” Haley đáp đầy giận dữ. Nhưng đối thủ cứ tiếp tục nói, xoa dịu khán giả, cuối cùng cựu Thống đốc South Carolina buông câu “anh là đồ cặn bã, xấu xa.”
Ramaswamy tham gia TikTok chỉ vài ngày sau khi gọi ứng dụng này là “thuốc gây nghiện kỹ thuật số từ Trung Quốc, tràn vào điện thoại của chúng ta thay vì biên giới phía Nam.” Doanh nhân bao biện việc tham gia TikTok là muốn tiếp xúc cử tri trẻ tuổi.
Bà cũng chống trả chỉ trích khác từ Ramaswamy, khi ông ta so sánh với cựu Phó Tổng thống Dick Cheney “trong đôi giày cao gót 3 inches.”
Khi điều hợp chương trình Lester Holt hỏi Ramaswamy về những gì ông sẽ nói với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong bối cảnh nước này đang có cuộc chiến với Hamas. Ramaswamy quay sang Haley nói, “Bà ta trở thành một nhà thầu quân sự. Bà ta tham gia hội đồng quản trị của Boeing… và hiện là triệu phú.”
“Tôi nghĩ rằng, điều đó sai khi Cộng hòa làm hoặc Dân chủ làm điều đó,” Ramaswamy nói. “Quý vị muốn có một nhà lãnh đạo từ thế hệ khác, người sẽ đặt đất nước này lên hàng đầu, hay quý vị muốn Dick Cheney đi giày cao gót 3 inch?” ứng cử viên nói tiếp. “Tối nay chúng tôi có hai người trong số họ trên sân khấu.” Ramaswamy ám chỉ Nikki Haley và Ron DeSantis – người mang đôi giày được cho có độn đế.
Trong khi Thống đốc Florida án binh bất động, cựu Đại sứ Mỹ phản pháo. “Trước hết, tôi muốn nói chúng là giày cao gót 5 inches, và tôi không mang chúng trừ phi có thể chạy được. Điều thứ hai tôi muốn nói, tôi đi giày cao gót không phải theo thời trang, mà chúng còn là vũ khí đạn dược,” Haley nói, thu hút tràng pháo tay từ khán giả. Haley và DeSantis cũng chỉ trích nhau những điểm yếu về Trung Quốc trong thời gian họ là thống đốc. Hai bên tố cáo nhau đã mở cửa tiểu bang cho đầu tư từ Trung Quốc, khi Bắc Kinh trở thành kẻ thù nước ngoài lớn nhất.
“Vâng, tôi mang công ty sợi thuỷ tinh vào South Carolina cách đây 10 năm, nhưng Ron à, anh là Chủ tịch cơ quan phát triển kinh tế của anh, mà mới vừa tuần trước tuyên bố, Florida là nơi lý tưởng cho các công ty Trung Quốc,” Haley đáp trả khi bị Thống đốc Florida tố cáo từng đưa công ty Trung Quốc vào tiểu bang của mình.
“Tôi đã xoá sổ cơ quan mà bà ấy đang nói đến. Chúng tôi xoá sổ nó, và tất nhiên, chúng tôi cấm mua trang mạng, cấm họ mua bán ở Florida,” DeSantis đáp.
Nikki Haley cũng nhận được những tràng pháo tay khi kêu gọi ‘sự đồng thuận’ và văn minh về vấn đề phá thai. Bà tuyên bố không phán xét những người ủng hộ phá thai, và cũng không muốn ai phán xét quan điểm chống phá thai của mình. Cựu thống đốc Nam Carolina cho biết bà sẽ không cam kết về hạn chế thời gian thai kỳ, và muốn để từng tiểu bang quyết định. Theo Haley, nếu một lệnh cấm liên bang được Cộng hòa theo đuổi thì đó phải là một lệnh ‘thực tế’ có thể được Quốc hội thông qua. ‘Tôi sẽ ủng hộ bất cứ điều gì được (Quốc hội) thông qua (Quốc hội) vì điều đó sẽ cứu được nhiều em bé hơn và hỗ trợ nhiều bà mẹ hơn, nhưng phải thành thật với người dân Mỹ.”
‘Điều tôi nói với nhân dân Mỹ là hãy kéo mọi người lại với nhau, và xem những gì chúng ta có thể đồng thuận,” Haley nói.
“Là Tổng thống, tôi sẽ ký bất cứ gì nhận được 60 phiếu ở Thượng viện, nhưng đừng làm cho nhân dân Mỹ nghĩ rằng, quý vị đang thúc đẩy điều gì cho họ trong khi không có phiếu ở Thượng viện,” cựu Đại sứ nói. “Đây là vấn đề cá nhân cho mọi phụ nữ, và mọi người đàn ông. Vì vậy, khi chúng ta nhìn vào vấn đề này, có một số tiểu bang nghiêng về chống phá thai nhiều hơn, tôi hoan nghênh điều đó.”
“Có một số tiểu bang nghiêng về phía bảo vệ phá thai nhiều hơn, tôi hy vọng không phải như vậy, nhưng người dân quyết định. Chúng ta không cần thiết chia rẽ nước Mỹ về vấn đề này nữa,” Haley nói tiếp.
Tranh luận về vấn đề phá thai diễn ra chỉ 1 ngày sau khi Cộng hoà mất quyền kiểm soát quốc hội tiểu bang Virginia, nơi xương sống chiến dịch tranh cử của Cộng hoà là đề nghị cấm phá thai sau 15 tuần. Bên cạnh đó, cử tri Ohio – tiểu bang thành trì của Cộng hoà đã bỏ phiếu cho Donald Trump vào năm 2020 – vào thứ Ba đã bỏ phiếu đưa quyền được phá thai vào hiến pháp tiểu bang, và phê chuẩn hạn chế phá thai sau 20 tuần.
Phát biểu sau tranh luận, Nikki Haley cho rằng, Cộng hoà không nên phán xét Dân chủ về đã ủng hộ phá thai.
Hương Giang