(CaliToday) – Cựu Tổng thống Donald Trump không hội đủ điều kiện để giữ chức vụ công một lần nữa, theo phán quyết được Tối cao Pháp viện Colorado đưa ra vào thứ Ba.
Quyết định bùng nổ của Toà Tối cao tiểu bang chấp nhận lập luận Tu chính Án thứ 14 tước quyền ông Trump có tên trên lá phiếu, và có thể ảnh hưởng đến bầu cử tổng thống 2024.
Trong phán quyết dài dòng yêu cầu Chánh Thư ký tiểu bang loại tên cựu Tổng thống ra khỏi lá phiếu sơ bộ Cộng hoà, các Thẩm phán đảo ngược phán quyết được toà liên bang tại Denver đưa ra vào tháng trước, trong đó cho Mục 3 Tu chính Án 14 – vốn được phê chuẩn năm 1868 nhằm ngăn cản các viên chức Liên minh miền Nam giữ chức vụ dân cử – không áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống.
Tối cao Pháp viện Colorado khẳng định các kết luận quan trọng khác của toà cấp dưới rằng, hành động của ông Trump trước và trong cuộc tấn công vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 đã cấu thành hành vi tham gia bạo loạn, và các toà có thẩm quyền thi hành Mục 3 đối với một người mà Quốc hội chưa chỉ định cụ thể.
“Đa số của Toà cho rằng Tổng thống Trump không đủ tư cách giữ chức vụ tổng thống theo Mục 3 Tu chính Án 14 trong Hiến pháp Hoa Kỳ,” phán quyết 4/3 ghi. “Vì ông không đủ tư cách nên việc Chánh Thư ký tiểu bang Colorado đưa ông vào danh sách ứng cử viên bầu cử vòng sơ bộ tổng thống sẽ là một hành động sai trái theo Luật bầu cử.”
“Chúng tôi không đưa ra những kết luận này bất cẩn,” đa số ghi trong phán quyết. “Chúng tôi lưu tâm đến tầm quan trọng và sức nặng của những câu hỏi đặt ra trước mắt. Chúng tôi cũng lưu tâm đến nghĩa vụ trang nghiêm của mình là áp dụng luật pháp mà không bị áp lực hay thiên vị, và không bị ảnh hưởng bởi phản ứng của công chúng đối với các quyết định mà luật pháp yêu cầu chúng tôi đưa ra.”
Phán quyết vào thứ Ba chỉ áp dụng cho Colorado, nhưng nếu Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ khẳng định quyết định này thì Trump sẽ bị tước quyền có tên trên phiếu bầu cử sơ bộ rộng lớn hơn. Tối cao Pháp viện tạm ngưng phán quyết có hiệu lực cho đến ngày 4 tháng 1 năm 2024, để cho phép cựu Tổng thống có thời gian kháng án lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ. Nếu Trump kháng án, án lệnh có thể được tạm ngưng lâu hơn trong thời gian thủ tục diễn ra.
Tối cao Pháp viện Colorado là toà đầu tiên trên quốc gia phát giác ra điều khoản tước tư cách tranh cử áp dụng cho ông Trump – lập luận được các đối thủ của ông đưa ra trên khắp quốc gia. Những vụ tương tự ở Minnesota và New Hampshire bị bãi bỏ vì lý do thủ tục. Toà ở Michigan vào tháng trước cho rằng, vấn đề này mang tính chính trị và Thẩm phán không có quyền quyết định. Tòa Phúc thẩm Michigan sau đó quyết định không tước tư cách của ông Trump. Hiện kháng án đang chờ Tối cao Pháp viện Michigan giải quyết.
Phán quyết vào thứ Ba “không chỉ mang tính lịch sử và chính đáng, mà còn cần thiết để bảo vệ tương lai của nền dân chủ quốc gia chúng ta,” Chủ tịch Tổ chức thiên tả Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức ở Washington (CREW) ghi trong tuyên bố. CREW đệ đơn vụ kiện nhân danh 4 cử tri Cộng hoà và 2 cử tri độc lập tại Colorado.
Chiến dịch vận động tranh cử của cựu Tổng thống lên án phán quyết này. “Không có gì đáng ngạc nhiên, Tối cao Pháp viện Colorado do toàn Dân chủ bổ nhiệm đã ra phán quyết chống lại Tổng thống Trump, ủng hộ kế hoạch của một tổ chức cánh tả được Soros bảo trợ, nhân danh Joe Biden không trung thực can thiệp bầu cử bằng cách xóa tên Tổng thống Trump trên phiếu, và loại bỏ quyền của cử tri Colorado được bỏ phiếu cho ứng cử viên họ lựa chọn,” phát ngôn nhân chiến dịch tranh cử, Steven Cheung, bày tỏ. “Chúng tôi hoàn toàn tin tưởng Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ sẽ nhanh chóng đưa ra phán quyết có lợi cho chúng tôi, và cuối cùng chấm dứt những vụ kiện không mang giá trị Mỹ này.”
Vụ việc xoay quanh một số câu hỏi: Có phải đây là một cuộc nổi loạn khi những người ủng hộ Trump xông vào Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, tìm cách ngăn chặn thủ tục chứng nhận kết quả bầu cử 2020? Nếu phải thì liệu ông Trump có tham gia vào bạo loạn hay không qua những thông điệp gởi cho người ủng hộ trước đó, bài phát biểu sáng ngày 6 tháng 1, và những ý kiến trên Twitter trong khi bạo loạn xảy ra hay không? Tòa án có thẩm quyền thi hành Mục 3 của Tu chính án thứ 14 mà không cần hành động của Quốc hội không? Và Mục 3 có áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống không?
Thẩm phán toà liên bang ở Colorado Sarah B. Wallace đồng tình với tất cả, ngoại trừ câu hỏi cuối.
Vì “vắng bóng tổng thống trong danh sách các chức vụ mà Tu chính Án 14 áp dụng được kết hợp với sự thật rằng Mục 3 ghi cụ thể, việc tước tư cách đối với tuyên thệ “ủng hộ” Hiến pháp, trong khi tuyên thệ tổng thống là “gìn giữ, bảo vệ và đấu tranh” cho Hiến pháp,” Wallace ghi trong phán quyết. “Có vẻ như đối với tòa, vì bất cứ lý do gì đó mà những người soạn Mục 3 không có ý định bao gồm một người mới tuyên thệ tổng thống.”
“Một phần quyết định của tòa án là sự miễn cưỡng ủng hộ diễn dịch có thể tước tư cách ứng cử viên tổng thống mặc dù không có dấu hiệu rõ ràng, không thể nhầm lẫn như ý định của Mục 3.” Thẩm phán cho biết thêm trong phần chú thích, “tòa này không có quyền quyết định” liệu việc bỏ sót chức vụ tổng thống do cố tình hay giám sát.
Tối cao Pháp viện Colorado không đồng tình với phán quyết này. “Chúng tôi không đặt nặng vấn đề như Toà cấp dưới về thực tế nhiệm kỳ tổng thống không được nhắc đến cụ thể trong Mục 3,“ các Thẩm phán ghi. “Rất có thể nhiệm kỳ tổng thống không được nhắc đến cụ thể vì đây rõ ràng là một ‘văn phòng.”’
Hương Giang (Theo New York Times)