(New York Times) – Bộ Tư pháp yêu cầu toà liên bang buộc ông Mike Pence ra lấy lời khai đầy đủ trước đại bồi thẩm đoàn điều tra nỗ lực của Donald Trump đảo ngược kết quả bầu cử 2020, tìm cách cắt ngắn bất cứ nỗ lực sử dụng đặc quyền hành pháp từ cựu Tổng thống nhằm ngăn chặn cựu Phó Tổng thống trả lời thẩm vấn.
Được xem là bước đi phủ đầu buộc ông Pence ra khai, yêu cầu được đưa ra trước khi cựu Phó Tổng thống xuất hiện trước đại bồi thẩm đoàn, và trước khi bất cứ tuyên bố đặc quyền được đệ lên toà.
Được đệ lên tòa liên bang tại Washington D.C trong những ngày gần đây, thỉnh nguyện bí mật là diễn biến mới nhất trong cuộc vận lộn lâu dài sau hậu trường, đầu tiên là từ Bộ Tư pháp và bây giờ đến Văn phòng Công tố viên Đặc biệt Jack Smith, nhằm vượt qua nhiều khẳng định đặc quyền hành pháp được các nhân chứng thân cận với Trump thường xuyên khẳng định nhằm tránh phiên điều trần trả lời thẩm vấn.
Tranh chấp đặc quyền được Thẩm phán Beryl A. Howell giải quyết. Bà là Chánh thẩm toà liên bang ở Washington D.C, giám sát tất cả các vấn đề đại bồi thẩm đoàn ở khu vực này, mà theo quy định được tiến hành bí mật. Chánh thẩm Howell sẽ rời toà vào tháng tới, và một chánh thẩm mới khác sẽ thay thế bà.
Thẩm phán Howell vào thứ 5 cũng phản đối thỉnh nguyện từ các ký giả tờ New York Times và Politico, trong đó yêu cầu công khai những phán quyết của bà và hồ sơ liên quan đến những cuộc chiến pháp lý lệ thuộc vào tài liệu được trình bày cho chính đại bồi thẩm đoàn điều tra 6/1, như câu hỏi về việc liệu các cựu phụ tá của Trump có từ chối hợp pháp trả lời câu hỏi dựa vào đặc quyền hành pháp hay không.
Vào tuần trước, các nguồn tin thân cận với Mike Pence cho biết, cựu Phó Tổng thống đang chuẩn bị thách thức trát đòi Jack Smith. Ông Pence sẽ chống lại trát đòi dựa vào Điều khoản Ngôn luận hay Tranh luận trong Hiến pháp. Điều khoản này nhằm bảo vệ sự phân chia quyền lực, thông thường bảo vệ thành viên Quốc hội khỏi bị thẩm vấn trước toà về những hành động lập pháp của họ. Trong hệ thống hiến pháp Hoa Kỳ, và Phó Tổng thống cũng là Chủ tịch Thượng viện.
Chiến lược của Mike Pence khác biệt, tách rời khỏi phương pháp thông thường được các cố vấn của ông Trump sử dụng, viện dẫn đặc quyền hành pháp làm căn cứ để chống lại trát đòi từ công tố viên hay các nhà điều tra Quốc hội.
Tuy nhiên, thỉnh nguyện của Công tố viên đặc biệt buộc Mike Pence ra khai không giải quyết lập luận của ông ta về Điều khoản “Ngôn luận hay Tranh luận.” Thay vào đó, thỉnh nguyện tập trung vào vấn đề đặc quyền hành pháp và thúc đẩy lập luận chủ động rằng, Pence không nên được phép tránh trả lời thẩm vấn bằng việc thay mặt Trump viện dẫn đặc quyền hành pháp.
Hai cựu phụ tá của cựu Phó Tổng thống, Marc Short và Greg Jacob vào mùa thu vừa qua khẳng định các tuyên bố về đặc quyền hành pháp và đặc quyền luật sư -thân chủ nhằm hạn chế lời khai trước đại bồi thẩm đoàn điều tra vai trò của ông Trump trong nỗ lực đảo ngược kết quả bầu cử. Bộ Tư pháp vào lúc đó đã đệ thỉnh nguyện bí mật yêu cầu toà bắt buộc lời khai của họ, và cuối cùng các phụ tá này đều quay trở lại trả lời thẩm vấn đầy đủ.
Không lâu sau, hai cựu luật sư hàng đầu của Toà Bạch Ốc Trump, Pat A. Cipollone và Patrick F. Philbin tìm cách thử nước cờ tương tự. Và Bộ Tư pháp lại một lần nữa sử dụng toà thắng thế, buộc được hai luật sư này ra trước đại bồi thẩm đoàn.
Một số nhân chứng thân cận với ông Trump cũng tuyên bố đặc quyền để tránh trả lời các câu hỏi trong đại bồi thẩm đoàn khác về việc cựu Tổng thống đem tài liệu Mật chính phủ về cất giữ riêng tại Mar-a-Lago.
Một trong những luật sư của ông Trump trong vụ này, M. Evan Corcoran trong tháng 2 viện dẫn đặc quyền luật sư- thân chủ sau khi bị tống trát đòi lời khai trước đại bồi thẩm đoàn. Văn phòng Công tố viên đặc biệt hồi đáp bằng thỉnh nguyện bí mật, yêu cầu lên Thẩm phán Howell gạt sang một bên tuyên bố đặc quyền, cho họ sử dụng ngoại lệ “phạm tội -gian lận” (crime-fraud), với cáo buộc cựu Tổng thống sử dụng luật sư của mình để thực hiện hành vi phạm tội hoặc gian lận.
Các luật sư đại diện ông Trump trong tuần này hồi đáp thỉnh nguyện này với tuyên bố ngoại lệ “phạm tội-gian lận” không áp dụng cho Corcoran.
Hương Giang (Theo New York Times)