Ngày 3/7 (Reuters) – Dự luật cắt giảm thuế của Tổng thống Donald Trump đã vượt qua rào cản cuối cùng tại Quốc hội Mỹ vào thứ Năm, khi Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua gói chi tiêu khổng lồ nhằm tài trợ cho chương trình nghị sự trong nước của ông – đồng thời đẩy hàng triệu người Mỹ ra khỏi diện được bảo hiểm y tế.
Với tỷ lệ sít sao 218 phiếu thuận và 214 phiếu chống, đây là một chiến thắng quan trọng cho vị tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa. Dự luật sẽ tài trợ cho các biện pháp trấn áp nhập cư, khiến luật cắt giảm thuế năm 2017 trở thành vĩnh viễn, và mang lại những khoản giảm thuế mới như ông từng hứa trong chiến dịch tranh cử 2024.
Ngoài ra, đạo luật còn cắt giảm các chương trình an sinh xã hội về y tế và thực phẩm, đồng thời loại bỏ hàng chục ưu đãi cho năng lượng xanh. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) – một cơ quan phi đảng phái – dự luật sẽ làm tăng thêm 3.4 nghìn tỷ USD vào khoản nợ quốc gia vốn đã lên đến 36.2 nghìn tỷ USD.
Bất chấp những lo ngại trong nội bộ Đảng Cộng hòa về độ dài 869 trang và chi phí của dự luật cũng như tác động tiêu cực đến hệ thống chăm sóc sức khỏe, cuối cùng chỉ có hai trong số 220 dân biểu Cộng hoà bỏ phiếu chống sau một đêm giằng co căng thẳng. Trước đó, dự luật đã được Thượng viện thông qua với tỷ lệ sít sao nhất có thể.
Tòa Bạch Ốc cho biết Tổng thống Trump sẽ ký ban hành thành luật vào lúc 5 giờ chiều thứ Sáu (giờ miền Đông), trùng với dịp Lễ Độc Lập 4/7.
Phía Cộng hoà tuyên bố đạo luật sẽ giúp giảm thuế cho người dân ở mọi tầng lớp thu nhập và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
“Đây là nhiên liệu phản lực cho nền kinh tế – và tất cả các con thuyền sẽ cùng nổi lên,” Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson tuyên bố.
Toàn bộ các nghị sĩ Dân chủ đều bỏ phiếu chống, lên án dự luật là một “món quà” cho giới siêu giàu, đồng thời khiến hàng triệu người mất bảo hiểm.
“Trọng tâm của dự luật này – và cũng là lý do biện minh cho hàng loạt cắt giảm gây tổn hại đến người dân – chính là nhằm mang lại ưu đãi thuế khổng lồ cho các tỷ phú,” Lãnh đạo Dân chủ Hạ viện Hakeem Jeffries phát biểu trong một bài diễn văn kéo dài 8 giờ 46 phút – lập kỷ lục dài nhất trong lịch sử Hạ viện.
Trong suốt quá trình, ông Trump liên tục gây áp lực, vừa dụ dỗ vừa đe dọa các nhà lập pháp để buộc họ phải hoàn tất công việc.
“ĐỐI VỚI CỘNG HOÀ, ĐÂY LÀ CUỘC BỎ PHIẾU RẤT DỄ. THẬT LỐ BỊCH!!!” – ông viết trên mạng xã hội.
Dù từng có khoảng hơn chục dân biểu Cộng hoà dọa sẽ bỏ phiếu chống, cuối cùng chỉ có hai người làm vậy: Brian Fitzpatrick (trung lập, bang Pennsylvania) và Thomas Massie (bảo thủ, bang Kentucky), người cho rằng dự luật này “chưa cắt giảm đủ chi tiêu.”
CUỐI TUẦN MARATHON
Đảng Cộng hoà đã chạy đua để kịp thời hạn ngày 4/7 của Tổng thống Trump, làm việc suốt cuối tuần và tổ chức các phiên tranh luận thâu đêm tại Hạ viện và Thượng viện. Dự luật được Thượng viện thông qua hôm thứ Ba với tỷ lệ 51-50, trong đó Phó Tổng thống JD Vance là người bỏ lá phiếu quyết định.
Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), dự luật sẽ làm giảm nguồn thu thuế liên bang khoảng 4.5 nghìn tỷ USD trong 10 năm tới và cắt giảm chi tiêu 1.1 nghìn tỷ USD.
Phần lớn các khoản cắt giảm chi tiêu đến từ chương trình Medicaid – chương trình y tế hỗ trợ 71 triệu người Mỹ có thu nhập thấp. Dự luật sẽ siết chặt tiêu chuẩn ghi danh, áp đặt yêu cầu đi làm và kiểm soát một cơ chế tài trợ mà các bang đang sử dụng để tăng khoản chi liên bang – những thay đổi mà CBO ước tính sẽ khiến gần 12 triệu người mất bảo hiểm.
Để xoa dịu lo ngại rằng các khoản cắt giảm này có thể khiến các cơ sở y tế vùng nông thôn phá sản, Cộng hoà đã bổ sung 50 tỷ USD hỗ trợ cho nhóm này.
Các nhà phân tích phi đảng phái phát hiện rằng người Mỹ giàu nhất sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ dự luật, trong khi người thu nhập thấp thực chất sẽ bị giảm thu nhập do các cắt giảm an sinh lớn hơn số tiền được giảm thuế.
Theo các nhà phân tích, việc tăng nợ do dự luật gây ra sẽ khiến nguồn lực tài chính bị chuyển dịch từ thế hệ trẻ sang thế hệ lớn tuổi. Hãng xếp hạng tín dụng Moody’s đã hạ điểm tín nhiệm của Mỹ hồi tháng 5, viện dẫn mức nợ tăng vọt, và một số nhà đầu tư nước ngoài cho biết dự luật khiến trái phiếu Bộ Tài chính Mỹ trở nên kém hấp dẫn hơn.
Dự luật nâng trần nợ công của Mỹ thêm 5 nghìn tỷ USD, giúp tránh được nguy cơ vỡ nợ trong ngắn hạn. Tuy nhiên, một số nhà đầu tư lo ngại rằng gánh nặng nợ công có thể làm suy yếu hiệu quả kích thích kinh tế mà dự luật mang lại và làm tăng nguy cơ lãi suất vay mượn cao hơn trong dài hạn.
Ở chiều ngược lại, dự luật ngăn chặn việc tăng thuế vốn được lên kế hoạch áp dụng cho hầu hết người dân Mỹ vào cuối năm nay – thời điểm các khoản cắt giảm thuế cá nhân và doanh nghiệp từ năm 2017 dưới thời Trump dự kiến sẽ hết hạn. Giờ đây, các khoản giảm thuế đó được làm cho vĩnh viễn, trong khi các ưu đãi thuế dành cho phụ huynh và doanh nghiệp được mở rộng.
Dự luật cũng thiết lập các ưu đãi thuế mới đối với thu nhập từ tiền tip, lương làm thêm giờ, người cao tuổi và khoản vay mua xe – qua đó thực hiện các lời hứa tranh cử của Trump.
Phiên bản cuối cùng của dự luật bao gồm các khoản giảm thuế sâu hơn và cắt giảm y tế quyết liệt hơn so với bản đầu tiên được Hạ viện thông qua hồi tháng 5.
Trong quá trình tranh luận tại Thượng viện, các nghị sĩ Cộng hoà cũng loại bỏ một điều khoản cấm các bang ban hành quy định riêng về trí tuệ nhân tạo, cùng với một loại “thuế trả đũa” nhắm vào đầu tư nước ngoài – điều từng khiến Phố Wall lo lắng.
Dự luật nhiều khả năng sẽ trở thành một vấn đề nổi bật trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026, khi Đảng Dân chủ hy vọng giành lại ít nhất một viện trong Quốc hội. Lãnh đạo Đảng Cộng hoà lập luận rằng các khoản giảm thuế sẽ thúc đẩy nền kinh tế trước thời điểm đó, và phần lớn các cắt giảm phúc lợi sẽ chưa có hiệu lực cho đến sau cuộc bầu cử. Các cuộc khảo sát dư luận cho thấy nhiều người Mỹ lo ngại về chi phí của dự luật và tác động của nó đến người thu nhập thấp.
