Ngày 4/9 (Reuters) – Hai mươi sáu quốc gia đã cam kết cung cấp các bảo đảm an ninh cho Ukraine sau chiến tranh, bao gồm lực lượng quốc tế trên bộ, trên biển và trên không, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết sau hội nghị thượng đỉnh các đồng minh của Kyiv hôm thứ Năm.
Macron cho hay, ông cùng các lãnh đạo châu Âu và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump sau hội nghị, và phần đóng góp của Mỹ cho các bảo đảm này sẽ được hoàn tất trong vài ngày tới.
Khi được hỏi liệu có kế hoạch nói chuyện với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong tương lai gần hay không, Trump trả lời: “Có, tôi sẽ làm. Chúng tôi đang có một đối thoại rất tốt đẹp.”
Hội nghị quy tụ 35 nhà lãnh đạo từ “liên minh tự nguyện” – chủ yếu là các nước châu Âu – nhằm hoàn tất các bảo đảm an ninh và kêu gọi sự hậu thuẫn từ Trump, điều mà các lãnh đạo châu Âu coi là then chốt để bảo đảm này khả thi.
Các bảo đảm an ninh được thiết kế nhằm trấn an Ukraine và răn đe Nga, quốc gia đã phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine năm 2022, không tái diễn hành động quân sự.
“Ngày nào xung đột chấm dứt, các bảo đảm an ninh sẽ được triển khai,” Macron nói tại cuộc họp báo ở Điện Élysée, bên cạnh Zelenskiy.
Giới chức châu Âu thừa nhận hòa bình hiện vẫn còn xa vời, nhưng họ muốn sẵn sàng khi chiến tranh kết thúc. Đồng thời, việc lên kế hoạch bảo đảm an ninh cũng nhằm khẳng định sự ủng hộ đối với Kyiv, cũng như kỳ vọng Trump sẽ tham gia nỗ lực này.
Ban đầu, Macron cho biết 26 quốc gia – mà ông không nêu tên – sẽ triển khai lực lượng tại Ukraine. Tuy nhiên, sau đó ông nói rằng một số nước sẽ cung cấp bảo đảm nhưng không hiện diện trực tiếp, chẳng hạn thông qua huấn luyện và trang bị cho quân đội Kyiv. Ông không cho biết số lượng binh sĩ cụ thể.
Cam kết cụ thể nhưng khác biệt
Đức và một số nước khác khẳng định sẽ tham gia, song Berlin nhấn mạnh chỉ quyết định cam kết quân sự khi các điều kiện rõ ràng, đặc biệt là mức độ can dự của Mỹ.
Thủ tướng Ý Giorgia Meloni tuyên bố sẽ không đưa quân tới Ukraine, nhưng Ý sẵn sàng giám sát lệnh ngừng bắn và huấn luyện quân đội Ukraine bên ngoài lãnh thổ.
Pháp và Anh – đồng chủ trì liên minh tự nguyện – tỏ tín hiệu sẵn sàng triển khai quân tại Ukraine sau khi chiến tranh kết thúc.
“Chúng tôi đang xác định quốc gia nào sẽ tham gia vào từng cấu phần an ninh,” Zelenskiy cho hay.
“Hai mươi sáu quốc gia đã đồng ý cung cấp bảo đảm an ninh. Đây là lần đầu tiên sau nhiều năm, chúng ta có một cam kết nghiêm túc và rất cụ thể như vậy.”
Trong cuộc gọi với các lãnh đạo liên minh, Trump yêu cầu châu Âu chấm dứt mua dầu Nga, nguồn tài chính quan trọng cho chiến tranh của Moscow, theo một quan chức Tòa Bạch Ốc. Ông cũng nhấn mạnh các nhà lãnh đạo châu Âu phải gia tăng sức ép kinh tế với Trung Quốc, quốc gia mà ông cho là đang hỗ trợ Nga.
Macron cho biết liên minh và Mỹ đã nhất trí tăng cường phối hợp về các biện pháp trừng phạt trong tương lai, đặc biệt nhắm vào ngành dầu khí Nga và cả Trung Quốc.
Thủ tướng Bulgaria Rosen Zhelyazkov khẳng định nước ông không có kế hoạch đưa quân sang Ukraine, nhưng sẵn sàng đóng góp cho các hoạt động hải quân tại Biển Đen như rà phá thủy lôi. Ông cũng cho biết Bulgaria muốn hình thành liên minh an ninh khu vực với Romania và Thổ Nhĩ Kỳ.
Tháng ngày thương thảo và những nghi ngại
Các chính phủ châu Âu khẳng định lực lượng châu Âu tại Ukraine sẽ cần những bảo đảm an ninh riêng từ Mỹ như một “tấm lưới an toàn”. Tuy nhiên, Trump chưa đưa ra cam kết rõ ràng. Đặc phái viên Steve Witkoff của ông đã gặp các quan chức ngoại giao cấp cao của Pháp, Anh, Đức, Ý và Ukraine trước hội nghị, và có mặt ngắn gọn tại phiên khai mạc.
Quan chức châu Âu cũng muốn nhấn mạnh tình trạng bế tắc trong đối thoại trực tiếp giữa Putin và Zelenskiy kể từ khi Trump tiếp Putin hồi tháng 8, đồng thời thúc ép Trump gia tăng áp lực lên Moscow.
Sau khi trải thảm đỏ tại Alaska, Trump hôm thứ Tư cáo buộc Putin cấu kết với Trung Quốc và Triều Tiên, sau khi ba nhà lãnh đạo này thể hiện tình đoàn kết tại Bắc Kinh trong lễ kỷ niệm hoành tráng đánh dấu kết thúc Thế chiến II.
Putin hôm thứ Tư nói với Kyiv rằng có cơ hội chấm dứt chiến tranh thông qua đàm phán “nếu lương tri chiếm ưu thế,” và đây là lựa chọn ông ưu tiên, nhưng ông cũng sẵn sàng kết thúc bằng vũ lực nếu cần. Ông loại trừ khả năng NATO đưa quân vào Ukraine trong một thỏa thuận hòa bình.
Tuy nhiên, Tổng thư ký NATO Mark Rutte đã bác bỏ lập luận của Putin:
“Tại sao chúng ta lại phải quan tâm đến quan điểm của Nga về việc triển khai quân tại Ukraine? Đó là một quốc gia có chủ quyền,” ông phát biểu tại hội nghị ở Prague trước khi tham gia thượng đỉnh Paris qua cầu truyền hình.
“Nga không có quyền gì trong chuyện này cả. Tôi cho rằng chúng ta phải ngừng việc thổi phồng sức mạnh của Putin.”
