Matt Ford
Nếu có một điều mà cựu Tổng thống 45, Donald Trump thích làm nhất thì đó là tuyên bố rằng, những người khác không thể bắt ông ta phải chịu trách nhiệm vì bất cứ việc gì vì ông ta là một cựu Tổng thống, ông ta miễn nhiễm với tất cả sự trừng phạt. Ông ta đã tranh luận về một số hình thức miễn trừ của tổng thống khi còn đương chức, nhưng không đạt được thành công. Tuần này, ông ta thậm chí còn đi xa hơn khi lập luận rằng Hiến pháp đã cấp cho ông ta một tấm thẻ ra tù miễn phí vì những hành động của ông ta dẫn đến ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Đúng là cái lưỡi không xương nhiều đường lắc léo, khi còn là Tổng thống trong nhiệm kỳ 4 năm ngắn ngủi, Trump đã tự cho mình là người bất khả xâm phạm, không thể bị truy tố hay trừng phạt, giờ đã mãn nhiệm mấy năm rồi, nhưng vẫn cứ tưởng còn đang là Tổng thống dù chỉ là một cựu Tổng thống của Mar-a-Lago, lại tiếp tục cho mình là người bất khả xâm phạm, tự cho mình quyền không phải chịu sự trừng phạt. Ông ta và nhóm pháp lý của mình tuyên bố rằng Hiến pháp miễn cho ông ta mọi trách nhiệm về ngày 6 tháng 1. Thực tế không phải vậy.
Nói bậy, hiến pháp nào? Mục số mấy, trong Tu chính án nào? Điều nào cho phép một tổng thống làm đảo chính, kích động người ủng hộ làm loạn tại Quốc hội lại có thể được miễn trách nhiệm, được đạp trên luật pháp mà đi?
Các luật sư của Trump đã đệ đơn kiến nghị bác bỏ các cáo buộc trong phiên tòa liên bang của ông ta ở Washington, DC, hôm thứ Năm, lập luận rằng Trump được hưởng “quyền miễn trừ tuyệt đối” với tư cách là tổng thống vì vai trò bị cáo buộc của ông ta trong việc cố gắng lật ngược kết quả bầu cử năm 2020. Họ cho rằng những bình luận và hành động của Trump thực sự là một phần trong nhiệm vụ chính thức của ông ta với tư cách là tổng thống và do đó ông ta không thể chịu trách nhiệm về chúng.
Các luật sư của Trump viết trong đơn kiến nghị bác bỏ như sau: “Như Hiến pháp, Tòa án Tối cao, hàng trăm năm lịch sử và truyền thống đều nói rõ rằng, những hành động của tổng thống không phải do cơ quan công tố hay tòa án trên đất nước này có thể phán xét hay quyết định. Thay vào đó, các hành động của tổng thống nằm trong phạm vi văn phòng của ông ấy, ông ấy hoàn toàn không thể bị truy tố.”
Đây là một lập luận hết sức ngây ngô, thiếu sót, nhưng cũng đáng để nói ra và mổ xẻ vấn đề, liệt kê ra nhiều khía cạnh mà lập luận này còn rất nhiều thiếu sót. Để đưa ra tuyên bố này, các luật sư của Trump không chỉ đã hiểu sai Hiến pháp, các Văn bản Liên bang và các cuộc tranh luận đương thời về việc phê chuẩn mà còn trình bày sai các lập luận của chính thẩm phán Tòa án Tối cao bảo thủ trong suốt tiến trình đòi hỏi.
Hiến pháp không nói rằng các tổng thống được miễn trừ khỏi các cáo buộc hình sự dưới bất kỳ hình thức nào. Cũng không có lý do gì để nghĩ rằng quyền miễn trừ của tổng thống là sẽ luôn bảo vệ Tổng thống từ khi bắt đầu nhậm chức đến lúc xuôi tay nhắm mắt. Một đòi hỏi trơ tráo của một thằng bé to con nhưng não chim sẽ, cứ tưởng đã từng bay trong bầu trời thì những gì dưới mặt đất đều nhỏ và nó được quyền đứng trên tất cả.
Các nhà soạn thảo Hiến pháp chỉ ra hai trường hợp trong đó các quan chức chính phủ có thể được miễn trừ khỏi quá trình tố tụng hình sự. Điều I nói rằng các thành viên Quốc hội “có đặc quyền không bị bắt giữ khi họ tham dự phiên họp tại viện của họ cũng như khi đi và về từ viện đó,” ngoại trừ các trường hợp “phản quốc, trọng tội và vi phạm hòa bình”. Nói một cách đơn giản khác, cảnh sát giao thông không thể ngăn cản các nhà lập pháp trên đường đến Điện Capitol để bỏ phiếu bằng một giấy phạt vi phạm tốc độ.
Điều khoản tương tự quy định rằng các thành viên Quốc hội “sẽ không bị thẩm vấn ở bất kỳ nơi nào khác” vì “bất kỳ bài phát biểu hoặc tranh luận nào ở cả hai viện”. Các tòa án đã hiểu điều này theo nghĩa rộng là các công tố viên không thể buộc tội các nhà lập pháp về bất cứ điều gì họ nói tại Hạ viện hoặc Thượng viện. Thượng nghị sĩ Alaska Mike Gravel đã nổi tiếng khi sử dụng điều khoản này để đưa Hồ sơ Ngũ Giác Đài vào Hồ sơ Quốc hội vào năm 1971, và Thượng nghị sĩ South Carolina, Lindsey Graham đã viện dẫn điều khoản này để tránh bị các công tố viên địa phương thẩm vấn trong một vụ án liên quan đến Trump ở Georgia.
Về mặt logic, sẽ không hợp lý nếu các nhà soạn thảo Hiến pháp công khai bảo vệ các thành viên Quốc hội tại Điều I và chỉ ngầm bảo vệ tổng thống tại Điều II. Kết luận hợp lý hơn là các tổng thống không được hưởng quyền miễn trừ đặc biệt đối với các thủ tục tố tụng hình sự. Cách hiểu này phù hợp với thực tế là Hiến pháp quy định sự đối xử đặc biệt đối với các tổng thống trong các bối cảnh khác: Ví dụ: khi một người bị luận tội, Điều I nói rằng phiên tòa xét xử tại Thượng viện của ông ta do chánh án Hoa Kỳ chủ trì, chứ không phải bởi thượng nghị sĩ.
Nhưng không nản lòng, các luật sư của Trump đã cố gắng bào chữa cho quyền miễn trừ của tổng thống bằng cách hiểu sai ngôn ngữ của Hiến pháp về luận tội. Hiến pháp mô tả quyền luận tội của Quốc hội một cách ngắn gọn rằng: “Phán quyết trong các trường hợp luận tội sẽ không được mở rộng hơn việc loại bỏ khỏi chức vụ, và không đủ tư cách để nắm giữ và hưởng bất kỳ chức vụ danh dự, ủy thác hoặc lợi nhuận nào ở Hoa Kỳ, nhưng bên bị kết án sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý và bị truy tố, xét xử, phán xét và trừng phạt theo quy định của pháp luật.”
Nửa đầu của điều khoản đó giới hạn quyền của Thượng viện trong việc trừng phạt một quan chức bị luận tội khi kết tội họ. Tại nghị viện Anh Quốc, Hạ viện có thể áp đặt bất kỳ hình phạt hình sự nào mà luật pháp cho phép khi kết án một người đã bị Hạ viện luận tội. Những người soạn thảo Hiến pháp Hoa Kỳ đã tìm cách thu hẹp quyền lực đó bằng cách chỉ cho phép cách chức và loại bỏ tư cách khỏi chức vụ trong tương lai. Nửa sau của điều khoản nói rằng bất cứ ai bị Thượng viện kết án vẫn có thể phải đối mặt với thủ tục tố tụng hình sự, có nghĩa là quy tắc thông luật về nguy cơ kép không áp dụng cho các phiên tòa xét xử tại Thượng viện.
Các luật sư của Trump đã bóp méo nửa sau của điều khoản ngoài sự công nhận để tranh luận về quyền miễn trừ của Trump. Họ cho rằng điều đó có nghĩa là một quan chức nhà nước không thể đối mặt với thủ tục tố tụng hình sự nếu Thượng viện đã tuyên trắng án cho họ. Đám luật sư xôi thịt của Trump cố gắng chống chế rằng: “Một tổng thống đã được tuyên trắng án, vô tội bởi một vụ luận tội sẽ không thể không bị truy tố hình sự,”, đúng là họ chỉ muốn cãi chày cãi cối cho bằng được.
Nhưng Hiến pháp không có quy định đó. Việc Thượng viện kết tội không phải là điều kiện tiên quyết để truy tố hình sự một cựu tổng thống hoặc bất kỳ ai khác về vấn đề đó. Các cuộc luận tội của nghị viện Anh Quốc có thể dẫn đến việc bỏ tù đối với người bị kết tội; Nhưng Hiến pháp Hoa Kỳ quy định rõ rằng chỉ có thủ tục tư pháp hình sự chứ không phải Thượng viện mới có thể áp dụng những hình phạt tù đó.
Các luật sư của Trump đã cố gắng trích dẫn một số lập luận ấu trỉ và giải thích lòng vòng để chứng minh cho cách hiểu sai lầm của họ, nhưng không lập luận nào trong số đó có sức thuyết phục trước các thẩm phán. Nhưng các luật sư của Trump vẫn khăng khăng cho rằng một cựu tổng thống chỉ có thể phải đối mặt với cáo buộc hình sự nếu Thượng viện lần đầu tiên kết án ông ta về những cáo buộc đó, còn nếu đã tuyên trắng án thì sau đó, không có tòa án nào trên đất nước này có quyền kết án ông ta. Ông ta phải được “kim bài miễn tử” cho đến lúc lìa đời, hay hiểu đơn giản hơn ý của Trump và của những luật sư xôi thịt của ông ta là, Donald Trump, một cựu Tổng thống Mỹ, là người bất khả xâm phạm, không thể bị kết án kể cả khi ông ta làm đảo chính, khi dựng âm mưu đại cử tri giả, khi xem thường sự nguy hiểm của Covid-19 để gần nửa triệu người Mỹ phải mất mạng oan uổng, khi ăn cắp tài liệu mật của chính phủ, khi để lộ các bí mật quân sự hay thậm chí đứng giữa đại lộ số 5 với cây AR-15 trong tay và bắn hàng trăm người vẫn không thể bị gì.
Trích dẫn nghiêm trọng nhất của các luật sư Trump là về một ý kiến bất đồng được viết bởi Thẩm phán Samuel Alito trong vụ Trump kiện Vance vào năm 2020. Trong vụ kiện đó tại Tòa án Tối cao, Tổng thống Trump khi đó đã tìm cách ngăn chặn văn phòng luật sư quận Manhattan ban hành trát đòi hầu tòa hình sự cho Mazars LLC, công ty kế toán cá nhân của ông ta vào thời điểm đó. Tòa án bác bỏ tuyên bố của Trump về quyền miễn trừ tổng thống trong trường hợp đó trong phán quyết 7–2.
Chánh án John Roberts viết cho tòa án rất rõ rằng: “Hai trăm năm trước, một luật gia vĩ đại của tòa án của chúng ta đã xác định rằng không có công dân nào, kể cả tổng thống, hoàn toàn vượt quá nghĩa vụ chung là đưa ra bằng chứng khi được yêu cầu trong một thủ tục tố tụng hình sự. Hôm nay chúng tôi tái khẳng định nguyên tắc đó và khẳng định rằng tổng thống không hoàn toàn tránh khỏi các trát đòi hình sự của tiểu bang, đòi giấy tờ riêng tư của ông ấy cũng như không được hưởng tiêu chuẩn đặc biệt nào khác.”
Các luật sư của Trump trong vụ này trích dẫn một phần quan điểm bất đồng chính kiến của Samuel Alito trong vụ đó để củng cố tuyên bố của họ về quyền miễn trừ của tổng thống khi nói rằng: “Như Thẩm phán Samuel Alito gần đây đã lưu ý rằng việc truy tố hình sự là một hậu quả chỉ có thể xảy ra sau phán quyết kết tội của Thượng viện.”
Nhưng rõ ràng Samuel Alito không đưa ra lập luận như vậy. Ý kiến của Alito tập trung vào những gì ông coi là nguy cơ hiến pháp khi thực hiện một cuộc điều tra hình sự đối với một tổng thống đương nhiệm nói riêng, chứ không phải bất kỳ ai từng giữ chức vụ này. Alito viết rằng: “Luật pháp áp dụng bình đẳng đối với tất cả mọi người, kể cả những người đã đảm nhiệm chức vụ Tổng thống trong một thời gian. Nhưng chắc chắn rằng trong một số trường hợp, tính chất của chức vụ đòi hỏi việc áp dụng luật phải được điều chỉnh ít nhất cho đến khi nhiệm kỳ của người đó kết thúc.”
Nói cách khác, Alito nói rằng một tổng thống đương nhiệm không thể phải đối mặt với các thủ tục tố tụng hình sự trừ khi Thượng viện kết án ông ta lần đầu tiên và cách chức ông ta khỏi chức vụ. Cách hiểu đó không liên quan đến việc liệu một cựu tổng thống có thể phải đối mặt với thủ tục tố tụng hình sự hay không và Alito cũng không đưa ra lập luận nào về vấn đề này.
Cần lưu ý rằng, Tòa án Tối cao chưa bao giờ cho biết liệu một tổng thống có thể bị truy tố khi còn đương chức hay không và họ đã cố tình tránh đề xuất câu trả lời cho câu hỏi đó bất cứ khi nào có thể. Vì chính sách của Bộ Tư pháp cấm điều đó nên một tổng thống đương nhiệm có thể sẽ không bao giờ phải đối mặt với các cáo buộc liên bang theo luật hiện hành.
Nhưng không có lý do gì để nghĩ rằng các cựu tổng thống được hưởng bất kỳ hình thức miễn trừ hình sự nào. Chưa có tổng thống nào trước Trump từng tuyên bố bất cứ điều gì tương tự. Và mặc dù Trump là tổng thống đầu tiên bị truy tố sau khi rời Tòa bạch Ốc, nhưng ông ta không phải là người đầu tiên bị như vậy. Richard Nixon đã suýt phải đối mặt với cáo buộc về vai trò của mình trong cuộc khủng hoảng Watergate sau khi ông từ chức năm 1974. Nhưng việc Gerald Ford ân xá cho Nixon đã loại bỏ mối đe dọa đó.
Tổng thống Gerald Ford thừa nhận vào thời điểm đó rằng ông đưa ra lệnh ân xá không phải vì Nixon không thể bị truy tố mà vì ông nghĩ Nixon có thể bị truy tố và ông không muốn điều đó xảy ra sau nhiều năm tranh cãi gay gắt và tranh luận gây chia rẽ quốc gia. Gerald Ford lo ngại rằng một phiên tòa kéo dài sẽ phản tác dụng đối với thể diện quốc gia. Gerald Ford đã phải đối mặt với sự phản đối chính trị to lớn vì ân xá cho Nixon, và quyết định này đã khiến ông mất chức tổng thống khi tranh cử nhiệm kỳ vào năm 1976.
Lời kết:
Thực tiễn lịch sử đó, cùng với sự im lặng của Hiến pháp đối với đề xuất “quyền miễn trừ tuyệt đối muôn đời của tổng thống” do chính Trump thông qua các luật sư đề xuất sẽ được quăng vào thùng rác.
Hoa kỳ không phải là một chế độ quân chủ như Anh Quốc, Donald Trump không phải là một ông Vua, sau 4 năm “chó nhảy bàn độc” thành công, ông ta giờ đây chỉ là một công dân Mỹ sống tại Mar-a-Lago, một tên tội phạm đang chờ các phiên tòa xét xử và kết án, không thể khác được. Tấm “thẻ ra tù miễn phí” chỉ là một giấc mơ trong câu chuyện ngàn lẻ một đêm của Donald Trump, kẻ nguy hiểm nhất nước Mỹ.
Translated & Summarized
Việt Linh
https://www.politico.com/news/2023/10/05/trump-election-case-immunity-motion-00120225 ******************