Kristen Holmes, Joseph Nunn, Ian Millhiser
Năm ngoái, một tòa phúc thẩm liên bang do những người được Trump bổ nhiệm và những người ủng hộ MAGA thống trị đã ra phán quyết rằng hệ thống mà Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) sử dụng để bảo vệ các nhà đầu tư khỏi gian lận là vi hiến – và nó vi hiến theo ba cách khác nhau. Vụ án này, được gọi là SEC kiện Jarkesy , sẽ được Tòa án Tối cao xét xử vào ngày 29 tháng 11 tới đây.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Nói rõ hơn, chúng ta đang nói về một cơ quan liên bang đã tồn tại từ thời chính quyền Roosevelt và các quy chế quản lý của cơ quan này không thay đổi theo bất kỳ cách nào phù hợp trong mấy chục năm qua.
Tuy nhiên, điều tôi muốn nói đến hôm nay là việc một hội đồng đặc biệt cánh hữu của Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm đã cố gắng tìm ra ba sai sót hiến pháp hoàn toàn khác nhau mà trước đây chưa ai từng nhận thấy.
Quyết định của Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm ở Jarkesy không có gì đáng ngạc nhiên. Quả thực, đó là điển hình của một tòa án thường xuyên đưa ra các quyết định có lý do đáng ngờ nhằm cố gắng phá hoại các chức năng cốt lõi của chính phủ liên bang. Chúng ta chỉ còn chưa đầy hai tháng nữa là bắt đầu nhiệm kỳ hiện tại của Tòa án Tối cao và đã xét xử hai vụ án tương tự phát sinh từ Tòa án thứ Năm – một trong số đó đã tuyên bố rằng, một cơ quan khác, Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng, là vi hiến và một vụ khác cho rằng những kẻ lạm dụng gia đình có quyền hiến định để sở hữu súng – cả hai điều này dường như không được Tòa án tối cao xác nhận.
Tuy nhiên, Jarkesy có thể có kết thúc khác. Không có lý do nào trong số ba lý do mà Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm đưa ra để vô hiệu hóa Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) là đặc biệt thuyết phục, nhưng một trong số chúng dựa trên một dự án yêu thích của Hiệp hội Chủ nghĩa Liên bang bảo thủ được gọi là “cơ chế điều hành đơn giản” – một dự án mà các thẩm phán Đảng Cộng hòa của Tòa án Tối cao hiện tại đã thể hiện sự đồng cảm rất lớn.
Nói một cách khác, có nguy cơ rằng ít nhất một số nỗ lực của Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm nhằm vô hiệu hóa Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) có tuổi đời nhiều thập niên này có thể thành công, với những tác động vượt xa gian lận chứng khoán. Một quyết định sâu rộng khẳng định Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm có khả năng cho phép cựu Tổng thống Donald Trump sắp xếp cơ quan dân sự liên bang với những người trung thành với MAGA, nếu ông ta trở thành tổng thống một lần nữa.
Theo phiên bản mạnh mẽ nhất của “cơ chế điều hành đơn giản” là có rất ít giới hạn đối với quyền hạn của tổng thống trong việc sa thải những nhân viên chính phủ từ chối thề trung thành cá nhân với tổng thống đó.
Vậy các vấn đề pháp lý cụ thể ở Jarkesy là gì?
Vụ án Jarkesy là một cuộc tấn công vào thẩm quyền của chính phủ liên bang trong việc sử dụng các thẩm phán luật hành chính, một loại thẩm phán có chuyên môn cao, chuyên xét xử các vụ việc do một số cơ quan liên bang đưa ra. Thẩm phán luật hành chính là công chức được tuyển dụng theo quy trình tuyển chọn dựa trên thành tích . Họ thường làm việc tại cơ quan nơi họ xét xử các vụ việc nhưng họ được hưởng các biện pháp bảo vệ an ninh công việc mạnh mẽ để bảo đảm rằng các quyết định của họ là vô tư.
Tổng cộng, chính phủ liên bang tuyển dụng khoảng 2.000 thẩm phán trong số này – nhiều hơn gấp đôi so với các thẩm phán tòa án quận và khu vực liên bang phục vụ tại những tòa án được gọi là tòa án “Điều III”. Hầu hết các thẩm phán luật hành chính xét xử các vụ việc về việc liệu những người Mỹ nghèo khó có được hưởng trợ cấp liên bang hay không, nhưng một số lại xét xử các hành động cưỡng chế do các cơ quan như SEC đưa ra.
Các thẩm phán theo “Điều III” là những người được bổ nhiệm chính trị phải được tổng thống đề cử và được Thượng viện xác nhận, không giống như các thẩm phán luật hành chính là những công chức được bổ nhiệm thông qua quá trình tuyển chọn khen thưởng.
Vụ án Jarkesy liên quan đến George Jarkesy, một nhà quản lý quỹ phòng hộ, người đã vi phạm nhiều lần luật chứng khoán liên bang. Bản tóm tắt của DOJ nói rằng Jarkesy và công ty của ông ta đã nói với các nhà đầu tư rằng các quỹ phòng hộ đã được kiểm toán bởi một công ty kế toán nổi tiếng, “mặc dù công ty này chưa bao giờ kiểm toán các quỹ này”. Các quỹ này cũng bị cáo buộc trình bày sai về chiến lược đầu tư của họ. Và họ bị cáo buộc “tự ý thổi phồng giá trị của một số cổ phiếu nhất định từ 0,30 đô la một cổ phiếu lên 3,30 đô la một cổ phiếu – để họ có thể tính phí quản lý cao hơn”.
Cuối cùng, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) đã đưa ra hành động cưỡng chế trước một thẩm phán luật hành chính, người đã xác định rằng Jarkesy đã vi phạm luật chứng khoán liên bang. Cuối cùng, SEC đã ra lệnh cho Jarkesy và các quỹ phòng hộ của ông ta phải trả khoản tiền phạt dân sự 300.000 đô la và “rút gần 685.000 đô la tiền lãi bất chính”.
Jarkesy đưa ra ba phản đối hiến pháp riêng biệt đối với thủ tục tố tụng này tại Tòa án Tối cao, và kết quả bất ngờ xảy ra, rằng Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm chấp nhận phản đối của Jarkesy.
Tất cả đều đổ lỗi cho chính phủ vì đã đưa hành động cưỡng chế của mình ra trước một thẩm phán luật hành chính, thay vì nộp đơn kiện Jarkesy lên tòa án Điều III.
Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm sử dụng khái niệm cơ bản làm cơ sở cho lý thuyết “cơ chế điều hành đơn giản” là tổng thống Hoa Kỳ phải có quyền chỉ huy và kiểm soát toàn bộ nhánh hành pháp của chính phủ liên bang. Trên thực tế, điều này có nghĩa là tổng thống có quyền sa thải bất cứ nhân viên liên bang nào.
Lý thuyết “cơ chế điều hành đơn giản”này bắt nguồn từ một điều khoản của Hiến pháp quy định rằng “quyền hành pháp sẽ được trao cho Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”. Như Thẩm phán Antonin Scalia đã mô tả lý thuyết hành pháp thống nhất trong một ý kiến bất đồng năm 1988 mà ngày nay được nhiều thành viên của Hiệp hội Liên bang coi như một văn bản thiêng liêng, điều khoản hiến pháp này “không có nghĩa là một số quyền hành pháp, mà là tất cả các quyền lực hành pháp” phải được trao cho tổng thống.
Ở mức cực đoan hợp lý, lý thuyết này sẽ loại bỏ khả năng của chính phủ liên bang trong việc duy trì một nền công vụ chuyên nghiệp gồm các quan chức được bảo vệ khỏi bị sa thải vì lý do chính trị thuần túy. Theo phiên bản mạnh mẽ nhất của lý thuyết “cơ chế điều hành đơn giản”, tất cả nhân viên liên bang của bất cứ cơ quan liên bang nào đều phải chịu trách nhiệm trước tổng thống.
Nếu Tòa án Tối cao đứng về phía lập luận của Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm, cho phép áp dụng một phiên bản mạnh mẽ của lý thuyết này, thì đó rõ ràng sẽ là một lợi ích to lớn đối với Donald Trump, người đã công bố kế hoạch thay thế hàng ngàn công chức phi đảng phái bằng những người trung thành với MAGA nếu ông ta trở thành tổng thống một lần nữa.
Trở lại với vụ Jakersy, có điều gì đó không mạch lạc khi Jarkesy lập luận rằng phiên tòa xét xử ông ta trước một thẩm phán luật hành chính là trái pháp luật vì thẩm phán đó không đủ trách nhiệm trước tổng thống. Nhưng xét cho cùng, giải pháp thay thế cho thủ tục tố tụng trước thẩm phán luật hành chính là xét xử trước thẩm phán Điều III. Và các thẩm phán Điều III phục vụ suốt đời và hoàn toàn không chịu trách nhiệm trước tổng thống.
Tuy nhiên, đa số hiện tại do Đảng Cộng hòa bổ nhiệm tại Tòa án Tối cao liên bang đã thể hiện đủ sự đồng cảm với lý thuyết “cơ chế điều hành đơn giản” và theo nhiều chuyên gia pháp lý dự đoán rằng sẽ có ít nhất là năm thẩm phán Taliban sẽ đứng về phía Jakersy, đồng ý với lập luận của Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực thứ Năm.
Lời kết:
Vụ án này có khả năng là một khoảnh khắc độc hại mới nhất đến từ Tòa án Tối cao bảo thủ.
Người Mỹ đã thấy rõ ràng những tên thẩm phán Cộng hòa cấp thấp, từ Tòa sơ thẩm đến Tòa phúc thẩm, Tòa án Tối cao, chúng đã cùng nhau đặt đá lót đường, trải thảm sẵn sàng chờ tên giáo chủ vùng lên cướp chính quyền trong năm 2024.
Và, tất nhiên, nổi lên trên tất cả những điều này là Donald Trump, với kế hoạch thay thế phần lớn nền công vụ bằng những người MAGA trung thành với cá nhân ông ta. Trong trường hợp xấu nhất đối với nền dân chủ tự do, Tòa án Tối cao có thể sử dụng vụ Jarkesy để bật đèn xanh cho nhiều nguyện vọng độc tài nhất của Donald Trump khi ông ta có cơ may thực sự “chó nhảy bàn độc” thành công lần nữa.
Translated & Summarized
Việt Linh
https://www.nytimes.com/article/trump-2025-second-term.html
https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html