Julian Zelizer
Vào thứ Tư, Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell đã gây ra một sự sợ hãi khá lớn cho đảng Cộng hòa khi ông rơi vào tình trạng vô thức (hay còn gọi là đóng băng) trong một cuộc họp báo và được một phụ tá dẫn đi. Mặc dù ông ấy quay lại vài phút sau đó, nói với các phóng viên rằng ông ấy “ổn định”, nhưng vụ việc – cùng với nhiều cú ngã của Mitch McConnell trước đây trong năm nay – đã đặt ra những câu hỏi mới về sức khỏe của nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa 81 tuổi này.
Nhưng McConnell chỉ là một ví dụ về một thượng nghị sĩ mà sức khỏe thể chất hoặc tinh thần đã bị giám sát chặt chẽ trong những tháng gần đây.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Dianne Feinstein của California đã vắng mặt kéo dài tại Thượng viện sau khi bà được chẩn đoán mắc bệnh zona vào đầu năm nay. Sự ra đi tạm thời của bà đã cản trở khả năng tiến tới các đề cử tư pháp quan trọng của các đảng viên Đảng Dân chủ Thượng viện trong vài tháng. Ngay cả khi bà Feinstein trở lại, vẫn có những nghi ngờ về việc liệu bà ấy đã hồi phục hoàn toàn hay chưa – gần đây nhất là vào thứ Năm, khi bà ấy tỏ ra bối rối và phải được thúc giục bỏ phiếu trong phiên điều trần của Ủy ban Thẩm định Thượng viện.
Và sau đó là Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ John Fetterman của Pennsylvania, người đã bị đột quỵ trong chiến dịch tranh cử của mình và được đưa vào bệnh viện vì chứng trầm cảm lâm sàng vào tháng Hai. Người phát ngôn của ông ấy vào thời điểm đó cho biết Fetterman đã phải vất vả với chứng trầm cảm “trong suốt cuộc đời của mình, mặc dù nó chỉ trở nên nghiêm trọng trong những tuần gần đây.”
Và sau cùng là tổng thống Biden, sức khỏe cũng là một mối quan tâm lớn, đặc biệt là với độ tuổi của các ứng cử viên tổng thống hàng đầu năm 2024 – Tổng thống Joe Biden, 80 tuổi và cựu Tổng thống Donald Trump, 77 tuổi. Và trong khi độ tuổi của các chính trị gia thì không được xem là một yếu tố quyết định đối với cử tri – vì nhiều quan chức lớn tuổi đã chứng minh được rằng họ vẫn hoàn thành công việc tốt, ví dụ như ông Mitch McConnell, bà Nancy Pelosi.
Các chính trị gia nên tiết lộ cho cử tri bất kỳ vấn đề y tế lớn nào có thể cản trở khả năng thực hiện nhiệm vụ của họ tại văn phòng, để cử tri có thể có được sự thỏa mãn về giải thích những vấn đề đó khi bỏ phiếu.
Nhưng đôi khi, một số cử tri đánh giá các ứng cử viên và những người đương nhiệm dựa trên nhiều điều kiện như trí thông minh, uy tín, đạo đức, năng lực chính trị, kinh nghiệm nhưng tại sao sức khỏe của họ, đặc biệt là khi nó liên quan đến khả năng thực hiện công việc của họ, lại không được đưa vào danh sách đó? Hơn nữa, nếu các chính trị gia minh bạch hơn về sức khỏe của họ, công chúng có thể ít quan tâm hơn đến câu hỏi về tuổi tác và sự nhanh nhẹn của họ.
Các cử tri cũng xứng đáng được biết toàn bộ các vấn đề sức khỏe liên quan của những người đã phục vụ, ngay cả khi họ không tái tranh cử, vì các biến chứng y tế phát sinh khi đương chức có thể ảnh hưởng đến khả năng thực hiện vai trò của họ trong chính phủ.
Tất nhiên, nếu các chính trị gia bắt đầu tiết lộ nhiều hơn về tình trạng sức khỏe của họ, thì đó sẽ là một sự khác biệt so với các chuẩn mực trong lịch sử.
Nổi tiếng nhất là Tổng thống lúc bấy giờ Woodrow Wilson bị đột quỵ nghiêm trọng vào năm 1919 khi ông đang đàm phán Hiệp ước Versailles và lập kế hoạch cho Hội Quốc Liên. Vợ ông, Edith Bolling Galt Wilson, nắm quyền điều hành phần lớn chính quyền khi ông vắng mặt. Mãi đến năm 1920, công chúng mới bắt đầu biết chi tiết về tình trạng khuyết tật của ông, và thậm chí sau đó, họ không biết mức độ các vấn đề sức khỏe của ông cũng như vai trò quan trọng mà vợ ông đã đảm nhận để duy trì hoạt động của cánh điều hành.
Mặc dù phần lớn ký ức lịch sử của chúng ta tập trung vào mức độ mà công chúng biết về việc cựu Tổng thống Franklin D. Roosevelt sử dụng xe lăn – hậu quả của cuộc chiến chống lại bệnh bại liệt – liên quan nhiều hơn đến khả năng điều hành đất nước của ông là cuộc đấu tranh của ông với bệnh cao huyết áp và bệnh tim, đặc biệt là khi ông tranh cử nhiệm kỳ thứ tư vào năm 1944. Đáng chú ý là ông đã qua đời khi tại chức vì xuất huyết não, chỉ vài tháng sau nhiệm kỳ thứ tư.
Các quan chức Tòa Bạch Ốc đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng của cơn đau tim của Tổng thống lúc bấy giờ là Dwight Eisenhower vào năm 1955 và tương tự như vậy với cựu Tổng thống John F. Kennedy, người đã phải vất vả với một số vấn đề y tế, bao gồm đau lưng và bệnh Addison. Đối với tất cả các căn bệnh của mình, ông ấy đã uống rất nhiều loại thuốc, bao gồm thuốc giảm đau, thuốc chống lo âu, chất kích thích.
Bệnh tâm thần thậm chí còn ít được quan tâm hơn. Một nghiên cứu của Trung tâm Y tế Đại học Duke đã chỉ ra rằng nhiều tổng thống có khả năng bị trầm cảm, lo lắng và thậm chí nghiện rượu, tất cả những điều này có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng phục vụ của họ và hầu như không bao giờ được công khai. Ví dụ, các nhà sử học đã phát hiện ra rằng Tổng thống lúc bấy giờ là Richard Nixon đã uống bao nhiêu rượu vào năm 1973, đôi khi khiến ông mất khả năng lao động trong những thời điểm quan trọng, chẳng hạn như trong Chiến tranh Yom Kippur – khi Israel tham chiến với nhiều quốc gia Ả Rập và cần sự trợ giúp của Hoa Kỳ.
Giữ kín các vấn đề sức khỏe quan trọng với công chúng cũng không phục vụ tốt cho nền dân chủ của chúng ta. Tất nhiên, quyền riêng tư về y tế là quan trọng, nhưng cử tri cũng có quyền được biết những hạn chế về thể chất và tinh thần của các nhà lãnh đạo đang tranh cử.
Kể từ những năm 1970, các nhà báo điều tra đã kiên trì hơn trong việc đưa tin về vấn đề này. Một bước ngoặt là khi báo chí đưa tin rằng Thượng nghị sĩ Thomas Eagleton của Missouri, người bạn tranh cử năm 1972 của ứng cử viên đảng Dân chủ George McGovern, đã phải nhập viện vì chứng trầm cảm và được điều trị bằng sốc điện – một tiết lộ buộc Eagleton phải bỏ cuộc tranh cử.
Sự thay đổi bằng văn bản quan trọng nhất diễn ra với Tu chính án thứ 25, được thông qua vào năm 1967, cho phép phó tổng thống và đa số Nội các hoặc Quốc hội tuyên bố rằng tổng thống “không thể thực hiện các quyền hạn và nhiệm vụ của văn phòng của mình,” theo đó cho phép phó tổng thống nắm quyền thay quyền tổng thống. Tuy nhiên, bản sửa đổi không chỉ rõ những khuyết tật đó là gì.
Các tiêu chuẩn thay đổi đã cải thiện khả năng cử tri tiếp cận hồ sơ y tế của các ứng cử viên tổng thống và tổng thống đương nhiệm. Các tổng thống đương nhiệm đã đồng ý chia sẻ hồ sơ y tế, mặc dù đôi khi miễn cưỡng và không có đầy đủ thông tin chi tiết.
Bằng cách coi các mối quan tâm về sức khỏe – thể chất và tâm lý – như một điều gì đó cần được che giấu, các chính trị gia cũng góp phần vào việc kéo dài sự kỳ thị xung quanh nhiều vấn đề sức khỏe mà hàng triệu người Mỹ phải đối mặt hàng ngày. Nếu các nhà lãnh đạo của chúng ta thẳng thắn hơn, chúng ta có thể phản ứng với những căn bệnh của chính mình theo cách khác – lựa chọn điều trị thay vì che giấu chúng và nhận ra rằng không phải tất cả chúng đều ngăn cản chúng ta sống một cuộc sống trọn vẹn hoặc làm việc toàn thời gian.
Đã đến lúc cần thoát khỏi những điều cấm kỵ cũ xung quanh vấn đề này. Các chính trị gia trong Quốc hội lưỡng viện, các ứng cử viên tổng thống của cả hai đảng bao gồm cả Tổng thống đương nhiệm Biden cần thẳng thắn trước công chúng, nếu cảm thấy không còn đủ sức khỏe để phục vụ và điều hành việc nước, hãy can đảm nhìn nhận thể trạng và nhường chỗ cho những người đến sau.
Lời kết:
Trong hầu hết các chính trường trên thế giới, và đặc biệt là tại Hoa Kỳ, rất hiếm khi các chính trị gia dám thừa nhận sự thật về tình trạng sức khỏe của họ. Điển hình là hai nhân vật lớn tuổi của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, Dianne Feinstein và Mitch McConnell, bệnh hoạn và một vài biểu hiện vô thức, lẫn nhưng hầu như không ai muốn thừa nhận mình yếu và cần dũng cảm bước xuống để lớp người trẻ hơn lên thay thế.
Ma lực của những ghế chính trị gia béo bở trong chính trường nước Mỹ đã giữ chặt lấy họ, không buông và bản thân họ cũng vậy, không sẵn sàng từ bỏ bất kể sức khỏe không cho phép. Chỉ đến khi họ ngã quỵ xuống, họa may, lúc đó công chúng Mỹ mới biết được sự thật.
Julian Zelizer
Translated & Summarized: Việt Linh