Tổng thống Biden đã khôi phục hình ảnh mạnh mẽ và đoàn kết của Hoa Kỳ với tư cách là một nhà lãnh đạo toàn cầu trong việc ủng hộ Ukraine chống lại Nga, sau cuộc rút quân thảm khốc khỏi Afghanistan vào năm 2021.
Cho đến nay, chỉ mới qua hai năm, Hoa Kỳ đã tránh được suy thoái và các dự báo kinh tế đang có vẻ khả quan hơn, với tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp nhất lịch sử. Nhưng lạm phát chưa giảm nhiều và nhiều người Mỹ vẫn đang bị tổn thương hậu đại dịch. Hai năm cầm quyền đầu tiên của Tổng thống Joe Biden là một sự tương phản rõ rệt với nhiều thăng trầm, thành công và bi kịch, ổn định và hỗn loạn trái ngược hoàn toàn với một Tòa Bạch Ốc đầy biến động của cựu Tổng thống thứ 45, Donald Trump trong suốt cả bốn năm với đấu đá, thưa kiện, tham nhũng, luận tội, điều trần và tấn công.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Nhưng vấn đề rắc rối mới nhất là vụ khinh khí cầu do thám của Trung Quốc đã bay ngang qua toàn bộ nước Mỹ trước khi bị bắn hạ đã khiến mối quan hệ ngày càng thù địch với Trung Quốc có thể xấu đi nhanh chóng.
Và trong chiến thắng chính trị có lẽ là lớn nhất của ông Biden, đó là ngoài việc đánh bại ông Trump vào năm 2020, đảng Dân chủ của ông Biden đã làm nên lịch sử trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11, giành thêm thế đa số tại Thượng viện và chỉ mất quyền kiểm soát Hạ viện và tỷ lệ mỏng nhất. Trong khi sự trở lại của chính phủ bị chia rẽ báo trước tình trạng bế tắc lập pháp và hàng loạt cuộc điều tra, điều trần bao gồm cả cuộc điều tra về Hunter, con trai của ông Biden.
Có một lý do khiến các tổng thống nhiệm kỳ đầu tiên trong lịch sử bầu cử Mỹ của cả hai đảng đã tiếp tục giành được chiến thắng trong cuộc tái tranh cử sau khi thất bại trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, ý tôi muốn nói đến việc đảng của Tổng thống đương nhiệm để mất Hạ Viện.
Tuy nhiên, ông Biden – theo tất cả các dấu hiệu cho thấy khá rõ nét là ông đang lên kế hoạch tái tranh cử – và nếu sự thật là như vậy, ông sẽ phải đối mặt với một con đường chính trị nhiều khó khăn phía trước.
Có thể cho rằng, bất lợi chính trị lớn nhất của ông tập trung vào một yếu tố duy nhất mà ông không thể tự kiểm soát hay làm cho nó trở nên tốt hơn được, đó là: tuổi tác. Khi vị tổng thống 80 tuổi đầu tiên của quốc gia đọc diễn văn Thông điệp Liên bang vào tối thứ Ba ngày 7 tháng 2, không chỉ là mọi người có mặt trong Quốc Hội và người Mỹ theo dõi qua truyền hình, mà nhất là hệ thống truyền thông báo chí Mỹ đã săm soi từng động tác, cử chỉ, lời nói, xem ông có bị nói vấp hay lẫn lộn không, nhưng không ai tìm ra được chi tiết nào để chê bai hay tấn công ông cả. Nói chung mọi người đã chú ý nhiều đến phong thái điềm tĩnh và tự tin của ông và nhìn ra sự rõ ràng, minh mẫn và nghị lực qua cách diễn thuyết mạch lạc của ông.
David Barker, là Professor of Government at American University có một câu hỏi: “Trong thời điểm hiện tại, tôi tự tin cho rằng ông ấy đủ sức để đi tiếp một nhiệm kỳ nữa. Ông ấy cần phải tiếp tục thể hiện càng nhiều sinh lực, sức mạnh và sự sôi nổi càng tốt, và hy vọng không nói lắp, không vấp váp và rõ ràng trong lời nói của mình theo bất kỳ cách nào.”
Điều cần phải thừa nhận rằng, ông Biden luôn có xu hướng hớ hênh và mắc chứng nói lắp từ khi còn nhỏ. Hơn nữa, vấn đề lão hóa mang tính cá nhân cao nhưng vẫn có rất nhiều người Mỹ làm việc vào những năm 80 tuổi của họ. Nhưng tranh cử tổng thống – và trở thành tổng thống – lại là một vấn đề khác, đặc biệt là với sự trở lại của các sự kiện trực tiếp và việc phải di chuyển, đi đây đó liên tục. Ngay cả đối với các ứng cử viên trẻ tuổi, tốc độ đó vẫn có thể khiến họ cảm thấy mệt mỏi chứ nói chi đến một người lớn tuổi, nên phải nhìn nhận sức lực và sự chịu đựng của ông vẫn còn khá tốt. Các tổng thống đang tranh cử nhiệm kỳ thứ hai có thể vận động tranh cử bằng nhiều cách, nhưng với ông Biden, cách thức tranh cử quan trọng nhất mà ông cần phải giữ vững, đó là không để phạm bất cứ một sai lầm nào từ bây giờ đến tháng 11 năm 2024.
Tại cuộc họp tuần trước tại Philadelphia của Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ, tuổi của ông Biden là chủ đề được bàn tán sôi nổi. Ngay cả một số thành viên trung thành của đảng này cũng bày tỏ lo ngại, nhưng nhìn chung, hầu hết đều nghiêng về phía ủng hộ việc tái tranh cử. Những tiếng hô “four more years, four more years” đã liên tục vang lên trong khán phòng của hội nghị.
Nhưng, cử tri đảng Dân chủ thì có vẻ hoài nghi hơn nhiều. Theo một cuộc thăm dò mới của AP News, hiện chỉ có 37% cử tri của đảng muốn ông Biden tái tranh cử, giảm so với tỷ lệ 52% ngay trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Khi đối mặt với những lo ngại về tuổi tác của mình, ông Biden thường đưa ra lời đáp trả đầy thách thức: “Hãy quan sát tôi”. Nhưng vào tối thứ Ba ngày 7 tháng 2, phát biểu trong giờ vàng trước phiên họp chung của Quốc hội bằng một Thông điệp liên bang thực sự thành công được nhiều người coi là cú khởi động tuyệt vời cho chiến dịch tranh cử năm 2024 của ông Biden.
Dĩ nhiên, ông Biden không đến Quốc Hội với tay không, ông đem đến cho người dân Mỹ thấy rằng, ngoài thị trường lao động mạnh mẽ: tiến bộ trong việc chống lại COVID-19; các dự án cơ sở hạ tầng trên khắp đất nước do lưỡng đảng tài trợ, dự luật trị giá 1,2 nghìn tỷ đô la được thông qua vào năm 2021; và Đạo luật Giảm lạm phát, giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và chi phí thuốc theo toa, cùng nhiều chính sách thành công khác.
Tổng thống Biden cũng rất vui khi đã thông qua được một dự luật lưỡng đảng về quyền kết hôn cho người trong cộng đồng LGBTQ và các cặp vợ chồng khác chủng tộc; an toàn súng đạn; sản xuất chất bán dẫn; và lợi ích cho các cựu chiến binh tiếp xúc với hóa chất trong chiến tranh.
Đặc biệt, sự hỗ trợ của Hoa Kỳ dành cho Ukraine sẽ được thể hiện nổi bật, giống như trong bài phát biểu về Thông điệp Liên bang đầu tiên của ông Biden vào tháng 3 năm ngoái, chỉ vài ngày sau cuộc xâm lược của Nga. Khoản tài trợ của Hoa Kỳ đã được thông qua với sự ủng hộ của lưỡng đảng, nhưng khi cuộc chiến kéo dài không có hồi kết, tổng thống có thể thấy việc duy trì sự viện trợ tài chính và vũ khí đã trở thành một nhiệm vụ nặng nề hơn.
Nhiều cuộc thăm dò cho thấy sự ủng hộ của công chúng Mỹ đối với viện trợ cho Ukraine đang giảm sút, đặc biệt là giữa các đảng viên Cộng hòa.
Một vấn đề mà ông Biden đã mất đi thế thượng phong trước Donald Trump, đó là vụ các tài liệu mật được tìm thấy tại nhà riêng của ông ở Wilmington, Delaware và văn phòng cũ của ông ở Washington, đã dẫn đến việc DOJ phải bổ nhiệm một cố vấn đặc biệt để điều tra. Phát hiện này đã khiến ông Biden mất quyền chỉ trích chống lại Trump – người cũng bị phát hiện có tài liệu mật trong nhà của ông ta và cũng đang bị điều tra bởi một cố vấn đặc biệt khác– nếu họ đối mặt nhau vào năm 2024.
Hậu quả chính trị khó khăn nhất chính là những vấn đề ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Việc củng cố nền kinh tế cho đến nay vẫn là ưu tiên chính sách số 1 của người Mỹ, như đã thấy trong cuộc thăm dò mới nhất của Pew, với 75% người Mỹ cho rằng nền kinh tế quốc gia là điều họ quan tâm nhất, còn đại dịch Covid-19 chỉ được xem là thứ yếu với 26%.
Tuy nhiên, ông Biden sẽ phải cân nhắc giữa việc ca ngợi thành công về những khía cạnh khác cùng với sự quan tâm đến những người đang gặp khó khăn sau đại dịch cũng như những người mất người thân trong đại dịch, mất việc làm, gặp khó khăn trong cuộc sống vì Covid-19. Nhưng tôi tin rằng, với kỹ năng khéo léo thể hiện sự đồng cảm của tổng thống Biden chắc chắn sẽ phát huy tác dụng và mọi người sẽ đồng cảm với ông.
Xếp hạng chấp thuận của công chúng dành cho ông Biden đã ở mức dưới 50% kể từ mùa hè năm 2021, thực sự là một điểm gây thất vọng cho các đồng minh của tổng thống.
Celinda Lake, một nhà thăm dò dư luận đảng Dân chủ về chiến dịch tranh cử năm 2020 của ông Biden, cho biết: “Ông ấy vẫn bị đánh giá quá thấp về những gì ông ấy đã đạt được khi bà trích dẫn các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng được cử tri ưa chuộng và hoan nghênh các chuyến đi gần đây của tổng thống khắp đất nước và thế giới với bài phát biểu được cho là thành công nhất tại Ba lan ngày 21 tháng 2.”
Bà Celinda Lake nói rằng: “Thật là không công bằng, khi các đảng viên Đảng Dân chủ đánh giá cao ông ấy, nhưng những cử tri ủng hộ đảng Dân chủ và cử tri độc lập, dao động vẫn không chú ý nhiều đến những gì ông ấy đã làm được. Những đối tượng này thường tập trung vào những gì mà Tổng thống sẽ làm được cho họ tiếp theo và bỏ qua những gì ông ấy đã làm được”.
Đối đầu hay hòa giải, bài toán khó với Tổng thống Biden
Tổng thống Biden và tân Chủ tịch Hạ viện của Đảng Cộng hòa, dân biểu Kevin McCarthy của California. Hai người đã gặp nhau vào tuần trước, khởi đầu cho cuộc tranh luận kéo dài hàng tháng về việc Tòa bạch Ốc yêu cầu Quốc hội cần phải nâng giới hạn vay nợ của chính phủ để tránh một vụ vỡ nợ thảm khốc. Đảng Cộng hòa thì yêu cầu cắt giảm chi tiêu để đáp lại.
Henry Olsen, một thành viên cao cấp tại Trung tâm chính sách công và đạo đức bảo thủ ở Washington, nói rằng: “Tổng thống Biden cần phải đạt được sự cân bằng giữa đối đầu và hòa giải. Ông ấy cần thể hiện sự đối đầu để tạo ra sự tương phản mạnh mẽ trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới và khiến những người cấp tiến cánh tả hài lòng với ông ấy. Nhưng ông ấy đồng thời cũng cần thể hiện sự hòa giải đảng phái cũng là điều có thể mang lại lợi thế cho cuộc tổng tuyển cử”.
Nhưng thưa quý vị, câu hỏi duy nhất là “Sự cân bằng là gì? Nếu đó là 80% đối đầu và 20% hòa giải, điều đó sẽ làm giảm cơ hội hoàn thành công việc. “Nếu tỷ lệ 60-40 nghiêng về hòa giải, điều đó sẽ làm gia tăng sự bất hòa ở bên trái.”
Đàm phán về trần nợ là một trong nhiều lĩnh vực mà người Mỹ cho biết họ muốn hai bên cùng hợp tác vì lợi ích chung.
Trong bài phát biểu trước Đảng Dân chủ Hạ viện, Tổng thống Biden đã thẳng thắn chỉ trích các đảng viên Cộng hòa như nữ dân biểu cực đoan Marjorie Taylor Greene, Thượng nghị sĩ Rick Scott và Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy.
Tổng thống Biden đã thách thức Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy của California tiết lộ ngân sách của Đảng Cộng hòa về mục đích thực sự của họ cho việc cắt giảm chi tiêu, chế giễu việc Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Rick Scott đảo ngược việc nhắm mục tiêu vào An sinh xã hội và Medicare, đồng thời hạ gục “những đảng viên Cộng hòa MAGA cực đoan” như Marjorie Taylor Greene khi kêu gọi “ly hôn quốc gia” giữa các tiểu bang đỏ và xanh.
Tổng thống Biden cũng tuyên dương công lao của nhà sản xuất thuốc Eli Lilly công bố hôm thứ Tư rằng họ sẽ giới hạn chi phí insulin ở mức 35 đô la một tháng cho tất cả mọi người — chứ không chỉ người cao tuổi.
Đảng Dân chủ đã mất thế đa số tại Hạ viện vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, nhưng thành tích tốt hơn mong đợi của họ hiện nay chắc chắn sẽ đưa họ trở về vị trí cũ với một Chủ tịch Hạ viện mới, Jakeem Jeffries vào năm tới.
Lời kết:
Dù sao, tôi vẫn tin rằng, Tổng thống Biden sẽ dựa vào kinh nghiệm hàng thập niên ở Washington của mình khi cố gắng giải quyết vấn đề trần nợ quốc gia, ông sẽ không chịu thua những tên thảo khấu chuyên chặn đường trấn lột.
Tổng thống Biden đang làm việc chăm chỉ để tiếp tục bảo đảm rằng thông điệp của ông sẽ được người dân Mỹ lắng nghe và ông sẽ buộc các đảng viên Cộng hòa phải chịu trách nhiệm về chương trình nghị sự cực đoan của họ.
Người Mỹ sẽ thấy những gì các đảng Cộng hòa làm trong hai năm tới, người Mỹ sẽ biết cách sử dụng lá phiếu đúng đắn hơn thay cho câu trả lời đến với những tên thảo khấu Cộng hòa.
Việt Linh 02.03.2023