Con tàu mới nhất bị Hoa Kỳ nhắm tới trong chiến dịch gia tăng sức ép đối với Venezuela đã phát tín hiệu cầu cứu khi rời vùng biển Caribe, hướng đông bắc ra Đại Tây Dương.
Ngày thứ Bảy, Lực lượng Tuần duyên Hoa Kỳ đã tìm cách chặn bắt một tàu chở dầu có liên quan đến Venezuela đang tháo chạy khỏi biển Caribe, theo lời ba quan chức Mỹ giấu tên do tính chất nhạy cảm của chiến dịch. Động thái này diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ mạnh tay trấn áp các tàu bị trừng phạt tham gia vào hoạt động buôn bán dầu mỏ của Venezuela.
Con tàu mang tên Bella 1 đang trên đường tới Venezuela để nhận dầu và không chở hàng hóa, theo lời một quan chức cùng dữ liệu theo dõi hành trình tàu. Khi bị tiếp cận, tàu đã quay mũi chạy về phía đông bắc, ra Đại Tây Dương. Bella 1 đã bị Hoa Kỳ áp đặt trừng phạt từ năm ngoái vì từng vận chuyển dầu của Iran — nguồn thu mà giới chức liên bang Mỹ cho rằng được sử dụng để tài trợ cho khủng bố.
Theo các quan chức, khi lực lượng Mỹ áp sát vào cuối ngày thứ Bảy, Bella 1 không treo cờ quốc gia hợp lệ, khiến con tàu bị xem là “vô quốc tịch” và có thể bị kiểm tra, khám xét trên biển theo luật pháp quốc tế.
Giới chức Mỹ cho biết họ đã xin được lệnh thu giữ từ một thẩm phán liên bang, cho phép tiếp quản con tàu. Lệnh này được ban hành không phải vì mối liên hệ của Bella 1 với Venezuela, mà do quá khứ dính líu đến hoạt động vận chuyển dầu của Iran.
Tuy nhiên, Bella 1 đã không tuân thủ yêu cầu để bị kiểm tra và tiếp tục hành trình. Một quan chức khác mô tả tình hình là “một cuộc truy đuổi đang diễn ra”.
Sáng Chủ nhật, con tàu bắt đầu phát đi các tín hiệu cầu cứu tới các tàu xung quanh, theo các thông điệp vô tuyến được báo chí Mỹ xem xét và trước đó đã được một blogger hàng hải đăng tải. Những tín hiệu này cho thấy Bella 1 đang ở cách Antigua và Barbuda hơn 300 dặm, tiếp tục hướng ra Đại Tây Dương. Đến tối Chủ nhật, tàu đã phát đi hơn 75 cảnh báo.
Trước đó cùng ngày thứ Bảy, Tuần duyên Mỹ đã thành công trong việc kiểm tra một tàu chở dầu khác. Ngoài ra, vào ngày 10/12, Hoa Kỳ cũng đã tiếp quản một tàu thứ ba, hiện đang neo đậu tại một cảng ở bang Texas.
Những hành động này đánh dấu bước leo thang đáng kể trong chiến dịch gây sức ép của ông Trump đối với Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro. Diễn biến xảy ra trong bối cảnh ông Maduro đã ra lệnh cho hải quân Venezuela hộ tống một số tàu chở dầu rời cảng, làm dấy lên nguy cơ đối đầu vũ trang trên biển. Theo dữ liệu theo dõi, Bella 1 chưa vào vùng biển Venezuela và không có tàu hộ tống.
Ông Trump nhiều lần cáo buộc chính quyền Maduro tuồn fentanyl vào Hoa Kỳ và “đánh cắp” dầu từ các công ty Mỹ, nhưng không đưa ra bằng chứng. Kinh tế Venezuela phụ thuộc nặng nề vào xuất khẩu dầu mỏ, và các vụ thu giữ tàu được xem là nỗ lực bóp nghẹt nguồn sống này.
Trước đó vào sáng thứ Bảy, Tuần duyên Mỹ cũng đã chặn và kiểm tra một tàu khác mang tên Centuries, vừa nhận dầu từ Venezuela và đang hướng về phía đông. Hai nguồn tin trong ngành dầu mỏ Venezuela cho biết lô hàng thuộc về một thương nhân dầu có trụ sở tại Trung Quốc.
Khác với trường hợp Bella 1, lực lượng Mỹ không có lệnh thu giữ đối với Centuries. Hiện chưa rõ Hoa Kỳ sẽ giữ tàu này trong bao lâu. Một quan chức Mỹ cho biết Tuần duyên đang xác minh tính hợp lệ của đăng ký treo cờ Panama của con tàu.
Hôm thứ Ba, ông Trump phát tín hiệu rằng sẽ còn nhiều vụ thu giữ nữa, khi tuyên bố áp đặt “phong tỏa hoàn toàn” đối với các tàu chở dầu bị trừng phạt đi và đến Venezuela. Tuy nhiên, Centuries không nằm trong danh sách trừng phạt công khai của Bộ Tài chính Hoa Kỳ.
Những diễn biến này làm gia tăng sự mơ hồ về ý đồ cuối cùng của chính quyền Trump. Nếu Hoa Kỳ vẫn để phần lớn tàu thuyền tự do ra vào các cảng Venezuela, thì đó không phải là một cuộc phong tỏa thực sự — vốn sẽ bị xem là hành động chiến tranh — mà giống một chiến dịch thực thi pháp luật hơn.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem viết trên mạng xã hội chiều thứ Bảy rằng Tuần duyên Mỹ đã “bắt giữ” một tàu chở dầu từng neo tại Venezuela, dường như ám chỉ tàu Centuries. “Hoa Kỳ sẽ tiếp tục truy đuổi hoạt động vận chuyển trái phép dầu mỏ bị trừng phạt, vốn được sử dụng để tài trợ cho khủng bố ma túy trong khu vực,” bà viết. “Chúng tôi sẽ tìm ra các anh, và chúng tôi sẽ chặn đứng.”
Bà Noem cũng đăng tải một đoạn video cho thấy lực lượng Mỹ đu dây từ trực thăng xuống boong tàu.
Tòa Bạch Ốc từ chối bình luận về việc kiểm tra Centuries và không trả lời ngay các câu hỏi liên quan đến việc truy đuổi Bella 1.
Phản ứng trước vụ kiểm tra Centuries, chính phủ Venezuela tuyên bố “lên án và bác bỏ mạnh mẽ hành vi đánh cắp và cướp đoạt một tàu tư nhân khác đang vận chuyển dầu của Venezuela, cũng như việc cưỡng bức làm mất tích thủy thủ đoàn”.
Các tàu bị nhắm tới nằm trong “đội tàu ma” chuyên vận chuyển dầu từ Iran, Venezuela và Nga, bất chấp các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ và các quốc gia khác. Các chuyên gia ước tính đội tàu này có thể chiếm tới 20% tổng số tàu chở dầu toàn cầu. Những con tàu này thường che giấu hành trình và nộp hồ sơ giả mạo.
Trong chuyến đi trước, Bella 1 đã giả mạo tín hiệu định vị — một kỹ thuật gọi là “spoofing” — bằng cách phát dữ liệu sai lệch qua thiết bị phát sóng vị trí, theo phân tích của báo chí Mỹ dựa trên ảnh vệ tinh và dữ liệu theo dõi tàu. Tháng 8, Bella 1 đã nhận dầu tại đảo Kharg, cảng xuất khẩu dầu chính của Iran, sau đó sang mạn hàng ngoài khơi Oman trước khi tiến vào Caribe, nơi nó bị chặn lại.
Theo dữ liệu nội bộ của công ty dầu khí quốc doanh Venezuela, Bella 1 từng được lên lịch nhận dầu thô Venezuela vào tháng 11 với hợp đồng một triệu thùng. Lô dầu được mua bởi một công ty có liên hệ với Ramón Carretero, doanh nhân người Panama vừa bị Hoa Kỳ trừng phạt trong tháng này vì các giao dịch tài chính với gia đình ông Maduro.
Các quan chức chính quyền Trump cho biết các chiến dịch kiểm tra, truy đuổi tàu nhằm làm suy yếu nguồn tài chính của chính quyền Maduro. Phần lớn dầu Venezuela được xuất sang Trung Quốc, một phần qua mạng lưới bán lại phức tạp có liên quan đến Cuba; một lượng khác được cấp phép đặc biệt để xuất sang Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ từ lâu đã phản đối ông Maduro; cả các chính quyền Dân chủ lẫn Cộng hòa đều coi ông là nhà độc tài và cáo buộc tham nhũng, vi phạm nhân quyền.
Ông Trump từng tuyên bố trên mạng xã hội rằng chính quyền Maduro dùng dầu mỏ để tài trợ cho “khủng bố ma túy, buôn người, giết người và bắt cóc”, nhưng chưa đưa ra bằng chứng công khai.
Trong nhiều tháng qua, Hoa Kỳ đã gia tăng mạnh sự hiện diện quân sự ở Caribe. Kể từ tháng 9, lực lượng Mỹ đã tiến hành các cuộc tấn công khiến ít nhất 104 người thiệt mạng trên những con thuyền mà chính quyền cáo buộc vận chuyển ma túy. Tuy nhiên, phần lớn cocaine đi qua Venezuela thường hướng sang châu Âu, và nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng các cuộc tấn công này là trái luật.
Chính phủ Venezuela cáo buộc Hoa Kỳ có ý đồ chiếm đoạt trữ lượng dầu mỏ của nước này — một trong những trữ lượng lớn nhất thế giới — và ông Trump cùng các cố vấn hàng đầu từng công khai bày tỏ sự quan tâm tới việc kiểm soát nguồn cung đó.
Căng thẳng giữa hai nước tiếp tục leo thang vào ngày 10/12, khi các đặc vụ Mỹ có vũ trang kiểm tra và thu giữ tàu Skipper chở dầu Venezuela. Con tàu treo cờ giả và từng bị trừng phạt vì vận chuyển dầu thô của Iran. Thủy thủ đoàn đã đưa tàu về cảng Galveston, Texas dưới sự giám sát của Tuần duyên Mỹ.
Tuy vậy, Hoa Kỳ hiện chưa tiến hành thu giữ số dầu trên tàu Skipper. Một quan chức cho biết điều này đòi hỏi một quy trình pháp lý riêng, và công tố viên nhiều khả năng phải chứng minh được cáo buộc của ông Trump rằng dầu Venezuela được dùng để tài trợ cho khủng bố.
Sau vụ Skipper, ông Maduro đã ra lệnh cho hải quân Venezuela hộ tống các tàu chở dầu rời cảng. Ảnh vệ tinh cho thấy vào ngày 18/12, tàu Centuries từng được ba tàu hải quân Venezuela tháp tùng cùng hai tàu thương mại khác tới rìa vùng đặc quyền kinh tế của nước này. Tuy nhiên, các tàu hộ tống dường như không xuất hiện trong lúc lực lượng Mỹ kiểm tra Centuries vào thứ Bảy.
Centuries chở khoảng 1,8 đến 2 triệu thùng dầu Venezuela và cũng từng sử dụng kỹ thuật giả mạo tín hiệu, nhưng không có mối liên hệ nào được biết tới với Iran. Sáu chuyến đi gần nhất của tàu đều vận chuyển dầu thô và nhiên liệu Venezuela sang châu Á.
Theo những người nắm được các cuộc thảo luận, giới chức Mỹ đã xác định thêm nhiều tàu khác đang vận chuyển dầu Venezuela có liên hệ với Iran và có thể sẽ bị thu giữ. Nguy cơ bị bắt giữ có thể khiến các tàu chùn bước không dám tới Venezuela; theo TankerTrackers.com, một số tàu từng có dấu hiệu đang hướng tới nước này gần đây đã quay đầu.
Nguồn nytimes
