(AP) — Tổng thống Donald Trump ngày 10 tháng 11 đã tiếp đón Tổng thống Syria Ahmad al-Sharaa tại Tòa Bạch Ốc, đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một nguyên thủ Syria tới Hoa Kỳ và mở đường cho việc Damascus gia nhập liên minh quốc tế do Mỹ dẫn đầu chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS).
Al-Sharaa đến Tòa Bạch Ốc lúc 11 giờ 30 sáng và có cuộc họp kín tại Phòng Bầu dục kéo dài khoảng hai giờ. Ông vào bằng West Executive Avenue, thay vì lối dành cho các nguyên thủ quốc gia, và sau đó ra ngoài chào đón đám đông ủng hộ trước khi lên xe rời đi.
“Chúng tôi sẽ làm mọi điều có thể để giúp Syria thành công, vì đó là một phần của Trung Đông,” Tổng thống Trump nói với các phóng viên. “Tôi tin ông ấy có khả năng làm được điều đó.”
Nội dung cuộc gặp và các thỏa thuận chính
Bộ Ngoại giao Syria mô tả cuộc gặp là “thân thiện và mang tính xây dựng”. Theo tuyên bố từ Damascus, ông Trump cam kết Mỹ sẵn sàng hỗ trợ Syria trong quá trình tái thiết và phát triển kinh tế sau nhiều năm chiến tranh.
Sau đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã gặp Ngoại trưởng Syria Asaad al-Shibani và Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan tại Washington để bàn việc thực thi thỏa thuận ký hồi tháng 3 giữa Damascus và Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd lãnh đạo, nhằm sáp nhập SDF vào quân đội quốc gia mới của Syria. Thỏa thuận này nhiều lần bị đình trệ vì căng thẳng hai bên.
Tuyên bố cũng cho biết phía Mỹ “ủng hộ việc đạt được thỏa thuận an ninh với Israel”, song không nêu rõ phản hồi của phía Syria.
Bối cảnh lịch sử và ý nghĩa ngoại giao
Đây là chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Syria tới Tòa Bạch Ốc kể từ khi đất nước giành độc lập năm 1946.
Sự kiện diễn ra chỉ vài tháng sau khi Liên Hiệp Quốc bỏ lệnh trừng phạt đối với al-Sharaa và các quan chức Syria, đánh dấu sự trở lại của Syria trên trường quốc tế sau nhiều thập niên bị cô lập dưới thời gia đình Assad.
Al-Sharaa từng là thủ lĩnh phe nổi dậy lật đổ Tổng thống Bashar Assad vào tháng 12 năm ngoái và được Quốc hội Syria chỉ định làm tổng thống lâm thời hồi tháng 1 năm nay.
Trump và al-Sharaa từng gặp nhau lần đầu tại Ả Rập Xê Út vào tháng 5, khi Trump gọi ông là “một người trẻ, mạnh mẽ và cứng rắn, có quá khứ đầy thử thách nhưng đáng nể.”
Đó là cuộc tiếp xúc chính thức đầu tiên giữa Mỹ và Syria kể từ năm 2000, khi Tổng thống Bill Clinton gặp Hafez Assad — cha của Bashar Assad.
Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho biết chuyến thăm là “một phần trong nỗ lực ngoại giao của Tổng thống nhằm đối thoại với mọi lãnh đạo thế giới vì hòa bình.”
Vấn đề trừng phạt và tái thiết
Trước chuyến thăm, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã bỏ phiếu dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với chính phủ Syria. Đại sứ Mỹ tại LHQ Mike Waltz nói quyết định này là “dấu hiệu cho thấy Syria bước vào kỷ nguyên mới sau khi Assad sụp đổ.”
Tổng thống al-Sharaa mong muốn bãi bỏ vĩnh viễn Đạo luật Caesar, đạo luật từng áp đặt trừng phạt nặng nề vì cáo buộc vi phạm nhân quyền dưới thời Assad. Dù Trump đã tạm thời đình chỉ hiệu lực lệnh trừng phạt này, việc bãi bỏ hoàn toàn cần có sự chấp thuận của Quốc hội.
Hiện có hai đề xuất được thảo luận tại Thượng viện:
Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen (Dân chủ, New Hampshire) đề xuất xóa bỏ trừng phạt vô điều kiện.
Thượng nghị sĩ Lindsey Graham (Cộng hòa, Nam Carolina) — đồng minh thân cận của Trump — lại muốn gắn việc gỡ bỏ trừng phạt với các điều kiện đánh giá định kỳ mỗi sáu tháng.
Các tổ chức ủng hộ Syria cảnh báo rằng việc gỡ trừng phạt có điều kiện sẽ khiến các doanh nghiệp e ngại đầu tư. Mouaz Moustafa, giám đốc Tổ chức Lực lượng Ứng cứu Khẩn cấp Syria, ví tình trạng này như “một bóng đen treo lơ lửng làm tê liệt mọi sáng kiến phát triển quốc gia.”
Bộ Tài chính Hoa Kỳ cùng ngày cho biết đã gia hạn lệnh miễn trừ Caesar thêm 180 ngày.
Ý nghĩa chiến lược
Một quan chức chính quyền cho biết việc Syria tham gia liên minh chống IS sẽ giúp hợp tác quân sự chặt chẽ hơn với lực lượng Mỹ, trong bối cảnh quân đội Syria mới và các đơn vị người Kurd vốn đã cùng chiến đấu chống khủng bố tại miền Đông Bắc đất nước.
Chuyến thăm được xem là bước ngoặt ngoại giao lớn nhất giữa Washington và Damascus trong hơn nửa thế kỷ, đồng thời là nỗ lực của Trump nhằm định hình lại trật tự Trung Đông theo hướng “hòa bình thông qua quyền lực.”
