(AP) — Tổng thống Donald Trump hôm thứ Sáu tuyên bố sẽ áp thuế bổ sung 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc bắt đầu từ ngày 1/11 hoặc sớm hơn, động thái có thể đẩy mức thuế thương mại song phương lên gần mức từng khiến thế giới lo ngại suy thoái hồi tháng Tư.
Trump tỏ rõ sự bất mãn với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm mới của Trung Quốc, đồng thời viết trên mạng xã hội rằng “không có lý do gì để gặp Chủ tịch Tập Cận Bình” trong chuyến công du sắp tới đến Hàn Quốc.
Tuy nhiên, sau đó ông nói với phóng viên rằng chưa chính thức hủy cuộc gặp:
“Tôi không biết liệu cuộc gặp có diễn ra hay không,” ông nói trong Phòng Bầu Dục. “Dù sao tôi cũng sẽ đến đó, nên có thể chúng tôi sẽ gặp.”
Trump cho biết vẫn còn thời gian để hạ nhiệt căng thẳng, nói rằng:
“Chúng ta sẽ xem mọi chuyện thế nào. Đó là lý do tôi chọn ngày 1 tháng 11.”
Trung Quốc siết chặt kiểm soát đất hiếm
Hôm thứ Năm, Bắc Kinh công bố quy định mới buộc các công ty nước ngoài phải xin phép đặc biệt nếu muốn xuất khẩu khoáng sản đất hiếm, đồng thời yêu cầu giấy phép cho việc xuất khẩu công nghệ khai thác, luyện kim và tái chế các nguyên liệu này. Trung Quốc nhấn mạnh sẽ từ chối hoàn toàn các yêu cầu xuất khẩu liên quan đến mục đích quân sự.
Trump gọi những biện pháp đó là “sốc” và “xuất hiện từ hư không,” cáo buộc Trung Quốc đang trở nên “thù địch” và “giữ thế giới làm con tin” bằng cách kiểm soát nguồn cung kim loại và nam châm cần thiết cho điện tử, chip, laser, động cơ phản lực và các công nghệ khác.
Trên mạng xã hội, ông tuyên bố:
“Bắt đầu từ ngày 1/11/2025 (hoặc sớm hơn, tùy vào hành động của Trung Quốc), Hoa Kỳ sẽ áp thuế 100% lên hàng Trung Quốc, ngoài các mức thuế hiện có.”
Trump cũng nói chính phủ Mỹ sẽ áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với “mọi phần mềm trọng yếu” từ các công ty công nghệ Mỹ để đáp trả.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington chưa đưa ra bình luận.
Phản ứng thị trường: phố Wall lao dốc
Chỉ số S&P 500 giảm 2,7% do lo ngại căng thẳng Mỹ – Trung leo thang, đánh dấu phiên tệ nhất kể từ tháng Tư — thời điểm Trump từng tung ra đe dọa thuế tương tự.
Các nhà kinh tế cảnh báo nếu thuế mới được áp, chiến tranh thương mại toàn cầu có thể bùng phát trở lại, đe dọa làm đình trệ thương mại song phương và kéo giảm tăng trưởng toàn cầu.
Dù tuyên bố mạnh mẽ, Trump vẫn nổi tiếng là người hay rút lại lời đe dọa. Một số nhà đầu tư thậm chí đặt tên cho hiện tượng này là “TACO trade” — viết tắt của Trump Always Chickens Out (Trump luôn rút lui).
Tuy vậy, mức thuế cao như vậy có thể tác động ngược, gây lạm phát tăng và ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế Mỹ, vốn đang chịu tác động từ tình trạng chính phủ đóng cửa và làn sóng sa thải nhân viên liên bang.
Đòn ăn miếng trả miếng trong quan hệ thương mại Mỹ – Trung
Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã vật lộn trong cuộc chiến thương mại mới, sau khi Washington công bố thuế nhập khẩu cao hơn hồi đầu năm, buộc hai bên phải đàm phán hạ nhiệt tại Thụy Sĩ và Anh.
Tuy nhiên, căng thẳng vẫn âm ỉ khi Trung Quốc tiếp tục hạn chế xuất khẩu đất hiếm — vật liệu thiết yếu cho công nghệ quốc phòng, chip và năng lượng sạch của Mỹ.
Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc cảnh báo các biện pháp mới “làm phức tạp thêm chuỗi cung ứng toàn cầu”, trong khi các điểm nóng khác như xuất khẩu đậu nành, chip máy tính và phí cảng trả đũa giữa hai nước tiếp tục gia tăng.
Chuyên gia: Vẫn còn cơ hội giảm căng thẳng
Trump chưa chính thức hủy cuộc gặp với Tập Cận Bình, nhưng cho biết nó có thể không diễn ra trong chuyến công du châu Á cuối tháng, bao gồm Malaysia (Hội nghị ASEAN), Nhật Bản, và Hàn Quốc, nơi ông dự kiến gặp Tập trước thượng đỉnh APEC.
Bà Tôn Vân (Sun Yun), Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson, nhận định Bắc Kinh phản ứng do các lệnh trừng phạt của Mỹ và phí cảng sắp có hiệu lực, song vẫn “còn dư địa để hạ nhiệt.”
Bà Gracelin Baskaran, Giám đốc Chương trình An ninh Khoáng sản tại CSIS, nói rằng Trung Quốc nắm đòn bẩy lớn vì kiểm soát 70% khai thác và 93% sản xuất nam châm đất hiếm, vật liệu then chốt cho ngành công nghệ cao và quốc phòng.
“Những hạn chế này làm suy yếu năng lực công nghiệp của Mỹ đúng lúc chúng ta cần mở rộng. Đây là công cụ thương lượng cực mạnh,” bà nói.
Ông Craig Singleton từ Quỹ Bảo vệ Dân chủ cảnh báo:
“Bài đăng của Trump có thể đánh dấu khởi đầu cho sự kết thúc của thỏa thuận đình chiến thuế quan.
Sự gián đoạn song phương giờ không còn là ẩn dụ — cả hai bên đều rút vũ khí kinh tế cùng lúc và không ai chịu lùi bước.”
