WASHINGTON (AP) — Tổng thống Donald Trump đã bị bỏ qua giải Nobel Hòa bình vào thứ sáu mặc dù có sự cạnh tranh từ các thành viên Đảng Cộng hòa, nhiều nhà lãnh đạo thế giới và — lớn tiếng nhất — từ chính ông.
Lãnh đạo phe đối lập Venezuela María Corina Machado đã được trao giải thưởng . Ủy ban Nobel Na Uy cho biết họ vinh danh bà “vì những nỗ lực không mệt mỏi của bà trong việc thúc đẩy quyền dân chủ cho người dân Venezuela và vì cuộc đấu tranh của bà nhằm đạt được một quá trình chuyển đổi công bằng và hòa bình từ chế độ độc tài sang dân chủ”.
Tòa Bạch Ốc đã phản ứng gay gắt khi giám đốc truyền thông Steven Cheung nói rằng các thành viên của “Ủy ban Nobel đã chứng minh họ đặt chính trị lên trên hòa bình” vì họ không công nhận Trump.
Cheung viết trên mạng xã hội: “Ông ấy có trái tim của một nhà nhân đạo, và sẽ không có ai giống ông ấy, người có thể di chuyển núi chỉ bằng sức mạnh ý chí của mình”.
Trump, người từ lâu đã khao khát giải thưởng danh giá này, đã công khai bày tỏ mong muốn nhận được vinh dự này trong cả hai nhiệm kỳ tổng thống, đặc biệt là gần đây khi ông nhận công lao chấm dứt xung đột trên toàn thế giới. Vị tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa này đã bày tỏ sự nghi ngờ rằng Ủy ban Nobel sẽ không bao giờ trao cho ông giải thưởng này.
“Họ sẽ phải làm những gì họ làm. Dù họ làm gì cũng được. Tôi biết điều này: Tôi không làm điều đó vì mục đích đó. Tôi làm điều đó vì tôi đã cứu rất nhiều mạng sống”, Trump nói hôm thứ Năm.
Diễn đàn Gia đình Con tin tại Israel đã ra tuyên bố hôm thứ Sáu, tiếp tục ủng hộ Trump. “Những thành tựu chưa từng có của Tổng thống Trump trong việc kiến tạo hòa bình trong năm qua đã tự nói lên tất cả, và không có giải thưởng hay sự thiếu vắng nào có thể làm giảm tác động sâu sắc mà ông đã tạo ra đối với các gia đình chúng ta và hòa bình toàn cầu”, tuyên bố cho biết.
Mặc dù Trump đã nhận được đề cử cho giải thưởng, nhưng nhiều đề cử trong số đó được đưa ra sau hạn chót ngày 1 tháng 2 cho giải thưởng năm 2025, chỉ một tuần rưỡi sau nhiệm kỳ thứ hai của ông. Tuy nhiên, tên ông đã được Dân biểu Cộng hòa Claudia Tenney của New York đề cử vào tháng 12, theo thông cáo của văn phòng bà, vì vai trò trung gian của ông trong Hiệp định Abraham , hiệp định bình thường hóa quan hệ giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập vào năm 2020.
Tuy nhiên, Trump và những người ủng hộ ông có thể coi quyết định không trao giải thưởng này cho ông là một sự xúc phạm cố ý đối với nhà lãnh đạo Hoa Kỳ, đặc biệt là sau khi ông tham gia vào việc thúc đẩy Israel và Hamas bắt đầu giai đoạn đầu tiên để chấm dứt cuộc chiến tàn khốc kéo dài 2 năm của họ.
Một lịch sử lâu dài về vận động hành lang cho giải thưởng
Jørgen Watne Frydnes, chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy, cho biết ủy ban đã chứng kiến nhiều chiến dịch khác nhau trong lịch sử lâu dài trao giải thưởng hòa bình.
“Chúng tôi nhận được hàng ngàn lá thư mỗi năm từ những người muốn nói lên điều gì mang lại hòa bình cho họ”, ông nói. “Ủy ban này ngồi trong một căn phòng chứa đầy chân dung của tất cả những người đoạt giải, và căn phòng đó tràn ngập lòng dũng cảm và sự chính trực. Vì vậy, chúng tôi chỉ dựa trên công trình và ý chí của Alfred Nobel để đưa ra quyết định.”
Giải thưởng Hòa bình, được trao lần đầu tiên vào năm 1901, được tạo ra một phần nhằm khuyến khích các nỗ lực hòa bình đang diễn ra. Alfred Nobel đã ghi rõ trong di chúc rằng giải thưởng này sẽ được trao cho “người đã đóng góp nhiều nhất hoặc tốt nhất cho tình hữu nghị giữa các quốc gia, cho việc bãi bỏ hoặc giảm bớt quân đội thường trực, và cho việc tổ chức và thúc đẩy các hội nghị hòa bình”.
Ba vị tổng thống Mỹ đương nhiệm đã giành giải Nobel Hòa bình: Theodore Roosevelt năm 1906, Woodrow Wilson năm 1919 và Barack Obama năm 2009. Jimmy Carter giành giải thưởng này năm 2002, tròn hai thập kỷ sau khi rời nhiệm sở. Cựu Phó Tổng thống Al Gore nhận giải thưởng này năm 2007.
Obama, một đảng viên Dân chủ vốn là mục tiêu chỉ trích của Trump từ lâu trước khi đảng Cộng hòa đắc cử, đã giành được giải thưởng này ngay từ đầu nhiệm kỳ tổng thống.
“Ông ta được trao giải thưởng này vì chẳng làm gì cả”, Trump nói về Obama hôm thứ Năm. “Họ trao giải thưởng này cho Obama vì chẳng làm gì ngoài việc phá hoại đất nước chúng ta.”
Chiến tranh ở Gaza và những nơi khác
Một trong những lý do khiến ông xứng đáng nhận giải thưởng này là Trump thường nói rằng ông đã chấm dứt bảy cuộc chiến, mặc dù một số cuộc xung đột mà tổng thống tuyên bố đã giải quyết chỉ đơn thuần là căng thẳng và vai trò của ông trong việc xoa dịu những cuộc chiến này vẫn còn gây tranh cãi.
Nhưng trong khi vẫn còn hy vọng về việc chấm dứt chiến tranh giữa Israel và Hamas, với việc Israel tuyên bố thỏa thuận ngừng bắn với Hamas đã có hiệu lực vào thứ Sáu, vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn về các khía cạnh của kế hoạch tổng thể, bao gồm việc Hamas sẽ giải giáp vũ khí như thế nào và ai sẽ cai quản Gaza. Và dường như vẫn chưa có nhiều tiến triển trong cuộc chiến của Nga ở Ukraine , một cuộc xung đột mà Trump đã tuyên bố trong chiến dịch tranh cử năm 2024 rằng ông có thể chấm dứt trong một ngày — sau đó ông nói rằng ông chỉ nói đùa .
Trump đã mời Tổng thống Nga Vladimir Putin – nhưng không mời Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy – đến Alaska vào tháng 8 để tham dự hội nghị thượng đỉnh nhằm đạt được hòa bình, nhưng ông đã ra về tay trắng, và cuộc chiến bắt đầu bằng cuộc xâm lược của Nga vào năm 2022 vẫn tiếp diễn kể từ đó.
Trong khi Trump thúc đẩy các giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột ở nước ngoài, đất nước ông đang lãnh đạo vẫn đang bị chia rẽ sâu sắc và căng thẳng chính trị. Trump đã khởi động chương trình trục xuất mà ông hy vọng sẽ là lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, nhằm trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp vào Hoa Kỳ. Ông đang sử dụng các đòn bẩy của chính phủ, bao gồm cả Bộ Tư pháp, để truy quét những kẻ thù chính trị mà ông cho là của mình . Ông đã điều động quân đội đến các thành phố của Hoa Kỳ bất chấp sự phản đối của địa phương để ngăn chặn tội phạm và trấn áp việc thực thi luật nhập cư.
Ông đã rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu mang tính bước ngoặt, giáng một đòn mạnh vào nỗ lực toàn cầu chống lại sự nóng lên toàn cầu. Ông đã châm ngòi cho các cuộc chiến thương mại toàn cầu bằng những mức thuế quan lúc có lúc không, mà ông dùng như một lời đe dọa để buộc các quốc gia và công ty khác phải nghe theo ý mình. Ông khẳng định quyền lực chiến tranh của tổng thống bằng cách tuyên bố các băng đảng là những kẻ chiến đấu bất hợp pháp và phát động các cuộc tấn công chết người vào những con tàu ở vùng Caribe mà ông cáo buộc đang chở ma túy.
Danh sách đầy đủ những người được đề cử vẫn được giữ bí mật, nhưng bất kỳ ai nộp đơn đề cử đều có thể tự do thảo luận về nó. Những người chỉ trích Trump nói rằng những người ủng hộ, các nhà lãnh đạo nước ngoài và những người khác đang đề cử tên Trump để đề cử giải thưởng — và cụ thể là công bố danh sách này một cách công khai — không phải vì ông xứng đáng mà vì họ coi đó là một cách để thao túng ông và giữ thiện cảm với ông.
Những người khác chính thức đề cử Trump cho Giải Nobel Hòa bình — nhưng sau thời hạn năm nay — bao gồm Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Thủ tướng Campuchia Hun Manet và chính phủ Pakistan, tất cả đều ghi nhận công lao của ông trong việc giúp chấm dứt xung đột ở khu vực của họ.
Ny (Theo AP)
