Vào thứ Tư, Mỹ và Ukraine đã ký kết một thỏa thuận cho phép Washington tiếp cận các khoáng sản chiến lược và tài nguyên thiên nhiên phong phú của Ukraine, hoàn tất một thỏa thuận đã được đàm phán trong nhiều tuần nhằm bù đắp cho sự hỗ trợ của Mỹ trong việc đẩy lùi cuộc xâm lược của Nga.
Hai bên chỉ công bố một vài chi tiết cơ bản về cấu trúc của thỏa thuận, được gọi là Quỹ Tái đầu tư Mỹ-Ukraine. Tuy nhiên, dự kiến thỏa thuận sẽ giúp Mỹ tiếp cận các khoáng sản đất hiếm có giá trị của Ukraine, đồng thời mang lại cho Kyiv một sự đảm bảo nhất định về sự hỗ trợ tiếp tục của Mỹ trong cuộc chiến dai dẳng với Nga.
“Thỏa thuận này gửi thông điệp đến Nga rằng chính quyền Trump ủng hộ một tiến trình hòa bình lâu dài, với Ukraine là một quốc gia tự do và có chủ quyền,” Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết. “Tổng thống Trump xem đây là minh chứng cho sự hợp tác và cam kết bền vững giữa Mỹ và Ukraine vì hòa bình và thịnh vượng.”
Thông báo này được đưa ra vào thời điểm quan trọng của cuộc chiến ba năm, khi Tổng thống Trump ngày càng mất kiên nhẫn với cả Nga và Ukraine.
Trump từ lâu đã chỉ trích Zelenskyy, cho rằng ông này “không có cửa thắng” và đổ lỗi cho ông vì kéo dài chiến tranh bằng cách không từ bỏ Crimea. Tuy nhiên, gần đây Trump cũng chỉ trích Tổng thống Nga Vladimir Putin, nói rằng ông ta đang làm phức tạp các cuộc đàm phán khi “ra đòn không đúng lúc” bằng các cuộc không kích chết người vào Kyiv.
Ukraine ca ngợi thỏa thuận là một “hợp đồng quốc tế công bằng và bình đẳng”
Đối với Ukraine, thỏa thuận này được xem là yếu tố then chốt để duy trì dòng viện trợ quân sự từ Mỹ trong thời gian tới.
“Thật sự đây là một thỏa thuận chiến lược cho việc thành lập quỹ đối tác đầu tư,” Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal nói. “Đây là một thỏa thuận quốc tế bình đẳng và tốt đẹp trong việc đầu tư chung vào phát triển và tái thiết Ukraine giữa chính phủ hai nước.”
Bộ trưởng Kinh tế Ukraine, Yulia Svyrydenko, đã bay đến Washington hôm thứ Tư để hoàn tất thỏa thuận.
“Cùng với Hoa Kỳ, chúng tôi đang tạo ra một Quỹ thu hút đầu tư toàn cầu vào đất nước mình,” bà chia sẻ trên mạng xã hội X sau lễ ký kết.
Mỹ đang tìm cách tiếp cận hơn 20 loại nguyên liệu thô được coi là có tầm quan trọng chiến lược, bao gồm cả những tài nguyên không phải khoáng sản như dầu mỏ và khí đốt. Trong số đó có titan của Ukraine (dùng trong sản xuất cánh máy bay và ngành hàng không), uranium (dùng cho điện hạt nhân, thiết bị y tế và vũ khí), cũng như lithium, graphite và mangan — các khoáng sản thiết yếu cho pin xe điện.
Sau khi Ukraine cho rằng bản dự thảo ban đầu thiên vị lợi ích Mỹ, họ đã đưa ra các điều khoản mới để cân bằng lợi ích.
Theo Thủ tướng Shmyhal, phiên bản mới nhất sẽ thiết lập mối quan hệ đối tác bình đẳng trong 10 năm. Các đóng góp tài chính vào quỹ chung sẽ là tiền mặt, và chỉ viện trợ quân sự mới từ Mỹ mới được tính vào phần đóng góp của Mỹ. Viện trợ đã cung cấp trước khi ký thỏa thuận sẽ không được tính. Không giống dự thảo trước đó, thỏa thuận lần này không mâu thuẫn với lộ trình gia nhập Liên minh châu Âu của Ukraine — điều đặc biệt quan trọng với Kyiv.
Nội các Ukraine đã phê duyệt thỏa thuận hôm thứ Tư, ủy quyền cho bà Svyrydenko ký tại Washington. Thỏa thuận còn cần được Quốc hội Ukraine phê chuẩn trước khi có hiệu lực.
Putin muốn câu trả lời trước khi cam kết ngừng bắn
Các cuộc đàm phán diễn ra trong bối cảnh tiến trình hòa bình do Washington thúc đẩy gặp nhiều khó khăn.
Putin ủng hộ lời kêu gọi ngừng bắn trước khi bước vào đàm phán hòa bình, “nhưng trước tiên cần làm rõ một số câu hỏi và chi tiết,” người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói. Ông cũng cho biết Putin sẵn sàng đàm phán trực tiếp với Ukraine mà không có điều kiện tiên quyết.
“Chúng tôi hiểu rằng Washington muốn có tiến triển nhanh, nhưng chúng tôi hy vọng họ hiểu rằng việc giải quyết khủng hoảng Ukraine là quá phức tạp để hoàn tất nhanh chóng,” Peskov nói trong cuộc họp báo hằng ngày.
Trump đã bày tỏ sự thất vọng với tiến độ chậm của đàm phán. Các nhà lãnh đạo châu Âu cáo buộc Putin kéo dài chiến tranh để giành thêm lãnh thổ. Nga đã chiếm gần 1/5 lãnh thổ Ukraine kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện vào ngày 24/2/2022.
Trump từ lâu đã coi cuộc chiến là sự lãng phí sinh mạng và tiền thuế của người dân Mỹ — một lần nữa ông nhắc lại điều này trong cuộc họp Nội các hôm thứ Tư. Điều này có thể báo hiệu sự kết thúc của viện trợ quân sự then chốt cho Ukraine và các lệnh trừng phạt mạnh hơn đối với Nga.
Mỹ muốn hai bên tăng tốc
Bộ Ngoại giao Mỹ hôm thứ Ba lại một lần nữa thúc đẩy cả hai bên hành động nhanh hơn và cảnh báo Mỹ có thể rút khỏi đàm phán nếu không có tiến triển.
“Chúng ta đang ở thời điểm mà cả hai bên cần đưa ra đề xuất cụ thể về cách kết thúc cuộc xung đột này,” phát ngôn viên Tammy Bruce trích lời Ngoại trưởng Marco Rubio nói với bà.
Nga đã bác bỏ đề xuất ngừng bắn 30 ngày ngay lập tức của Mỹ, cho rằng chỉ đồng ý nếu Ukraine dừng huy động quân và phương Tây ngừng cung cấp vũ khí cho Kyiv.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov hôm thứ Tư cho rằng Ukraine chỉ đồng ý ngừng bắn vô điều kiện vì đang bị đẩy lùi trên chiến trường, nơi Nga đang chiếm ưu thế.
LHQ cho biết thương vong dân sự Ukraine đang gia tăng
Trong khi đó, dân thường Ukraine bị giết hoặc bị thương mỗi ngày trong năm nay, theo một báo cáo của Liên Hợp Quốc trình bày hôm thứ Ba tại New York.
Văn phòng Nhân quyền Liên Hợp Quốc cho biết trong ba tháng đầu năm nay, Ukraine ghi nhận 2.641 ca thương vong dân sự — tăng gần 900 ca so với cùng kỳ năm trước.
Từ ngày 1 đến 24 tháng 4, số thương vong dân sự tại Ukraine tăng 46% so với cùng kỳ năm 2024, báo cáo cho biết.
Chiến tranh vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Nga vào ban đêm đã khiến ít nhất 45 dân thường bị thương tại Kharkiv — thành phố lớn thứ hai của Ukraine.
Cũng trong ngày thứ Tư, Cơ quan An ninh Ukraine cho biết máy bay không người lái của họ đã tấn công nhà máy kỹ thuật Murom tại vùng Vladimir của Nga, gây ra năm vụ nổ và một đám cháy tại cơ sở quân sự. Thông tin này chưa được xác minh độc lập.
Nguồn AP
