Một tòa án liên bang hôm thứ Tư đã đóng băng nhiều khoản thuế quan quy mô lớn mà cựu Tổng thống Donald Trump áp đặt lên hầu hết các quốc gia nước ngoài, cho rằng những khoản thuế này đã vượt quá thẩm quyền hợp pháp của tổng thống.
Hôm nay, Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đã ra phán quyết rằng các mức thuế 10% mà Tổng thống Donald Trump áp đặt lên hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ là bất hợp pháp, vượt quá thẩm quyền theo Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977. Phán quyết này yêu cầu chính quyền Trump phải gỡ bỏ các mức thuế trong vòng 10 ngày. Chính quyền Trump cho biết sẽ kháng cáo phán quyết này.
Phán quyết — được đưa ra bởi một hội đồng thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ — đã dừng lại mức thuế 10% diện rộng mà ông Trump áp đặt lên hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ vào “Ngày Giải phóng” tháng trước, với mức thuế cao hơn được đe dọa đối với hàng chục quốc gia khác. Tòa án cũng đã chặn một loạt thuế khác áp lên Trung Quốc, Mexico và Canada, vốn được chính quyền Trump viện dẫn lý do chống buôn bán ma túy và nhập cư bất hợp pháp.
Chính quyền Trump đã biện minh cho các mức thuế này dựa trên Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA), đạo luật trao cho tổng thống quyền điều chỉnh hoạt động nhập khẩu trong những tình huống khẩn cấp nhất định. Tuy nhiên, tòa án hôm thứ Tư đã bác bỏ cách diễn giải của chính phủ về luật này, và tuyên bố rằng việc Quốc hội trao cho tổng thống quyền thiết lập thuế quan một cách bao quát như vậy là vi hiến.
“Tòa án không hiểu rằng IEEPA cho phép một thẩm quyền không giới hạn như vậy, và do đó tuyên bố vô hiệu các mức thuế đang bị thách thức,” các thẩm phán viết trong phán quyết.
Tòa án cho rằng mức thuế 10% toàn cầu của ông Trump không được IEEPA cho phép vì nó được thiết kế nhằm xử lý tình trạng mất cân bằng thương mại giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới — điều mà theo tòa phải được điều chỉnh bởi luật không thuộc tình trạng khẩn cấp.
Ngoài ra, các mức thuế đối với Trung Quốc, Canada và Mexico cũng bị phán là bất hợp pháp vì “không liên quan đến các mối đe dọa đã được nêu trong các sắc lệnh đó,” theo nhận định của tòa.
Ba thẩm phán đưa ra phán quyết hôm thứ Tư được đề cử bởi các cựu Tổng thống Ronald Reagan, Barack Obama và chính ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Chính quyền Trump cho biết trong các văn bản tòa rằng họ sẽ kháng cáo phán quyết lên Tòa phúc thẩm Liên bang.
Người phát ngôn Nhà Trắng, ông Kush Desai, đã phản hồi phán quyết bằng cách bảo vệ lập luận về các mức thuế, nói rằng thâm hụt thương mại của Mỹ với các quốc gia khác đã “tạo ra một tình trạng khẩn cấp quốc gia tàn phá các cộng đồng Mỹ.”
“Không phải là việc của các thẩm phán không được bầu chọn để quyết định cách ứng phó đúng đắn với một tình trạng khẩn cấp quốc gia. Tổng thống Trump đã cam kết đặt nước Mỹ lên trên hết, và chính quyền sẽ sử dụng mọi đòn bẩy quyền lực hành pháp để giải quyết cuộc khủng hoảng này và khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ,” Desai tuyên bố.
Thuế quan là một phần chủ chốt trong chương trình nghị sự nhiệm kỳ hai của ông Trump. Ông lập luận rằng các mức thuế là cần thiết để thúc đẩy sản xuất trong nước và chấm dứt những hành vi thương mại mà ông cho là không công bằng. Tuy nhiên, các động thái này đã làm rung chuyển thị trường tài chính và bị chỉ trích từ phía đảng Dân chủ cũng như một số thành viên đảng Cộng hòa.
Mặc dù ông Trump vẫn bảo vệ chiến lược thuế quan của mình, ông đã tạm dừng nhiều mức thuế trong khi cam kết sẽ đàm phán với các đối tác thương mại. Một loạt thuế gọi là “thuế đối ứng” đối với hàng chục quốc gia đã bị tạm hoãn vào tháng Tư trong ít nhất ba tháng. Các hàng hóa thuộc thỏa thuận USMCA (Hiệp định Mỹ – Mexico – Canada) được miễn trừ khỏi mức thuế 25%. Các mức thuế lớn đối với hàng hóa Trung Quốc cũng đã bị cắt giảm giữa lúc đang đàm phán.
Trong khi đó, các mức thuế đã vấp phải nhiều vụ kiện từ các doanh nghiệp, các bang do đảng Dân chủ lãnh đạo và các bên khác. Phán quyết hôm thứ Tư liên quan đến hai vụ kiện: một từ một nhóm doanh nghiệp cho rằng họ đã bị thiệt hại bởi các mức thuế, và một từ một số bang.
Một số vụ kiện này đã nêu bật những học thuyết pháp lý vốn lâu nay được các luật sư và thẩm phán bảo thủ ủng hộ nhằm hạn chế quyền lực của các cơ quan hành pháp. Những học thuyết đó bao gồm “học thuyết câu hỏi lớn”, yêu cầu Quốc hội phải trao quyền rõ ràng cho các cơ quan liên bang để giải quyết những vấn đề có tầm quan trọng kinh tế lớn, và “học thuyết không phân quyền”, cho rằng Quốc hội không thể chuyển giao quyền lập pháp của mình cho nhánh hành pháp.
Ny (Theo CBS News)
