Chính trường Việt Nam thời điểm cận kề Đại Hội Đảng cộng sản Việt Nam 14, bầu không khí đang đặc quánh những đồn đoán, đấu đá ngầm và những chuyển động nhân sự khó đoán. Dù không ồn ào trên truyền thông chính thống, những tín hiệu từ các cuộc họp, quyết định kỷ luật, thay đổi nhân sự hay các chiến dịch thanh lọc đều hé lộ một thực tế: cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa hai khối quyền lực quan trọng nhất – quân đội và công an đang bước vào giai đoạn căng thẳng nhất trong hơn một thập niên.
Sau Đại Hội 13, khi bộ máy được tái thiết với nhiều thay đổi bất ngờ, hai lực lượng vốn là trụ cột của chế độ đã bắt đầu thể hiện rõ những khác biệt về lợi ích và tầm ảnh hưởng. Công an, dưới sự hậu thuẫn của Tổng Bí Thư Tô Lâm, nổi lên như một lực lượng có sức mạnh vượt trội, không chỉ trong xử lý tham nhũng mà còn trong định hình nhân sự cấp cao. Quân đội, trong khi đó, với đại diện nổi bật là Chủ tịch nước Lương Cường, đang cố gắng giữ vững phần ảnh hưởng truyền thống và tái khẳng định vai trò của mình trong giai đoạn then chốt của quá trình chuyển giao quyền lực.
Những biến động gần đây cho thấy vòng xoáy đấu đá đã bước sang mức độ quyết liệt hơn. Chiến dịch thanh lọc cán bộ tiếp tục lan rộng, không chỉ trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam mà mạnh mẽ nhất trong lực lượng công an, nơi hàng loạt vụ án lớn liên quan đến cán bộ cấp tướng bị đưa ra ánh sáng. Sự quyết liệt này làm nhiều người nhìn thấy dấu ấn của một cuộc củng cố quyền lực, nhằm siết chặt bộ máy an ninh trước khi bước vào giai đoạn quyết định của Đại Hội 14. Việc Bộ Công an liên tiếp khởi tố các vụ án kinh tế, mở rộng điều tra các lĩnh vực nhạy cảm – từ tài chính, địa ốc, ngân hàng đến công nghệ khiến vị thế của phe công an tiếp tục được nâng lên. Những động thái này vừa củng cố hình ảnh “bàn tay sắt”, vừa gợi cảm giác về sự áp đảo của một lực lượng đang nắm thế thượng phong trong cuộc chơi quyền lực.
Về phía quân đội, cuộc cạnh tranh không diễn ra ồn ào nhưng luôn tiềm ẩn sức nặng truyền thống. Từ lâu, quân đội vốn là lực lượng có thế đứng vững chãi, được xem như cột trụ về ổn định quốc gia. Trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến phức tạp, vai trò quân đội càng được nhấn mạnh. Những đề xuất về xây dựng lực lượng mới, hiện đại hóa trang bị, củng cố phòng thủ khu vực trọng yếu được đưa ra liên tục, hé lộ một chiến lược dài hơi nhằm khẳng định vị trí trong cấu trúc quyền lực của nhiệm kỳ tới. Không chỉ thế, những tín hiệu về việc sắp xếp nhân sự cấp cao trong Bộ Quốc phòng, cũng như những chuyến công tác của các lãnh đạo quân đội đến các địa bàn chiến lược, cho thấy nỗ lực củng cố và mở rộng ảnh hưởng đang tăng tốc.
Điểm then chốt của cuộc đối đầu giữa hai phe nằm ở chỗ: cả hai đều muốn bảo đảm tiếng nói quyết định trong thiết kế nhân sự cấp chiến lược. Quyền lực không chỉ nằm ở chức danh mà nằm ở việc ai có thể ảnh hưởng đến quá trình lựa chọn, ai có thể định hình mạng lưới ứng viên cho nhiệm kỳ tiếp theo. Trong bối cảnh hệ thống chính trị đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức, từ kinh tế suy giảm, nợ xấu tăng, khủng hoảng niềm tin trong đầu tư, cho đến bất ổn xã hội và áp lực từ quốc tế, việc kiểm soát nhân sự chủ chốt trở thành ưu tiên sống còn cho các nhóm quyền lực.
Trong khi phe công an đẩy mạnh chiến dịch chống tham nhũng như một công cụ vừa thanh lọc, vừa củng cố ảnh hưởng, phe quân đội dưới sự dẫn dắt của Phan Văn Giang cùng sự hậu thuẫn của Lương Cường lại nhấn vào lập luận ổn định, kỷ luật và vai trò lịch sử. Sự cạnh tranh này không chỉ diễn ra trong hậu trường mà còn thể hiện qua những bài phát biểu, những hội nghị tổng kết hoặc những quyết định tưởng chừng thuần túy về tổ chức lực lượng nhưng lại hàm chứa thông điệp chính trị sâu sắc. Khi Bộ Công an nói về xây dựng lực lượng tinh nhuệ, chính quy, hiện đại, đó không chỉ là tuyên bố chuyên môn mà còn là khẳng định vị trí. Khi quân đội nói về hiện đại hóa, mở rộng quy mô, nâng cao tiềm lực quốc phòng, đó là lời nhắc về vai trò không thể thay thế của họ trong hệ thống quyền lực.
Từ góc nhìn vận hành nội bộ, hai lực lượng này không đơn giản là hai bộ ngành. Họ là hai trụ cột an ninh và quyền lực. Quân đội nắm lợi thế về truyền thống, tầm vóc và hình ảnh gắn với chủ quyền, lãnh thổ. Công an nắm lợi thế thực tiễn: kiểm soát tình hình an ninh xã hội, xử lý tham nhũng, nắm quyền điều tra, theo dõi, bắt giữ. Trong một hệ thống đóng, nơi thông tin là sức mạnh, lực lượng nào kiểm soát thông tin và nắm công cụ cưỡng chế hiệu quả hơn sẽ có ưu thế lớn hơn.
Câu chuyện trước Đại hội 14 vì thế trở thành điểm hội tụ của một cuộc chạy đua nhiều tầng. Nhìn lại một năm vừa qua, không khó để thấy phe công an dưới th ời Tô Lâm có những bước tiến mạnh mẽ nhất. Từ các vụ án kinh tế lớn, những cuộc điều tra mở rộng đến việc một loạt quan chức cấp cao bị kỷ luật, bị điều chuyển, bị khởi tố – tất cả đều diễn ra trong bối cảnh Bộ Công an là lực lượng dẫn dắt chính. Nhưng ưu thế này cũng đồng nghĩa phe công an trở thành trung tâm chú ý, đồng thời chịu áp lực phản ứng từ các nhóm lợi ích khác. Trong các kỳ Đại hội, việc một phe trở nên quá mạnh luôn khiến cấu trúc quyền lực chung phải tái cân bằng. Đó là lý do phe quân đội, dù không thể hiện ra ngoài, lại đang từng bước thận trọng củng cố vị trí. Không chỉ là vấn đề nhân sự trong Bộ Quốc phòng mà còn là vai trò của Chủ tịch nước như Lương Cường ở hiện tại– người có vị trí đặc biệt trong các thiết chế quyền lực quốc gia. Vì vậy, Đại Hội 14 dự báo là thời điểm tái lập thế cân bằng giữa hai trụ cột này.
Có thể nói, chưa bao giờ cuộc đối đầu giữa phe công an và phe quân đội lại được nhắc đến nhiều như hiện nay. Nó không chỉ là chuyện nhân sự, mà còn là chuyện đường hướng, tư duy lãnh đạo và cách vận hành quyền lực. Càng gần Đại Hội 14, cuộc đối đầu này càng gay gắt. Và chính sự gay gắt đó tạo nên một giai đoạn đầy biến động, nơi mỗi bước đi của các phe đều mang tính quyết định cho cấu trúc quyền lực của nhiệm kỳ tới./.
NGƯỜI QUAN SÁT
