CALITODAY (11/10/2025): Theo AP, lãnh đạo Palestine được ủng hộ nhất và có khả năng đoàn kết — Marwan Barghouti — không có trong danh sách tù nhân mà Israel dự định trả tự do để đổi lấy con tin do Hamas giữ theo thỏa thuận ngừng bắn mới ở Gaza.
Israel cũng đã từ chối trả tự do cho những tù nhân nổi tiếng khác mà Hamas từ lâu đã đòi hỏi được thả, mặc dù chưa rõ danh sách khoảng 250 tù nhân được công bố hôm thứ Sáu trên trang web chính thức của chính phủ Israel có phải là danh sách cuối cùng hay không.
Quan chức cấp cao Hamas Mousa Abu Marzouk nói với mạng truyền hình Al Jazeera rằng nhóm khăng khăng đòi trả tự do cho Barghouti và những nhân vật nổi bật khác và họ đang thảo luận với các bên trung gian.
Israel coi Barghouti là một lãnh đạo khủng bố. Ông đang thụ nhiều án chung thân sau khi bị kết án năm 2004 liên quan đến các vụ tấn công tại Israel làm năm người thiệt mạng.
Nhưng một số chuyên gia cho rằng Israel còn e ngại Barghouti vì một lý do khác: Là người ủng hộ giải pháp hai nhà nước ngay cả khi ông ủng hộ kháng cự vũ trang chống lại sự chiếm đóng, Barghouti có thể là một nhân vật thu hút mạnh mẽ đối với người Palestine. Một số người Palestine xem ông như Nelson Mandela của họ, nhà hoạt động chống phân biệt chủng tộc Nam Phi rồi trở thành vị tổng thống da đen đầu tiên của nước này.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với việc đóng cửa? Và Trump công bố thuế quan mới?
Với việc ngừng bắn và lực lượng Israel rút lui ở Gaza có hiệu lực từ thứ Sáu 10/10, Hamas sẽ thả khoảng 20 con tin người Israel còn sống trước thứ Hai. Israel sẽ trả tự do cho khoảng 250 người Palestine đang thụ án, cũng như khoảng 1.700 người bị bắt giữ từ Gaza trong hai năm qua và đang bị giam giữ mà không bị buộc tội.
Việc trả tự do mang ý nghĩa mạnh mẽ ở cả hai phía. Người Israel coi những tù nhân này là khủng bố, một số liên quan tới các vụ đánh bom liều chết. Nhiều người Palestine xem hàng nghìn người bị Israel giam giữ là tù nhân chính trị hoặc chiến binh tự do chống lại nhiều thập kỷ bị chiếm đóng quân sự.
Nhiều người được thả từng bị bỏ tù từ hai thập niên trước. Phần lớn những người trong danh sách tù nhân Israel là thành viên của Hamas và phe Fatah bị bắt từ những năm 2000. Nhiều người trong số họ bị kết án vì tham gia các vụ xả súng, đánh bom hoặc những vụ tấn công khác khiến dân thường, dân định cư và binh sĩ Israel bị chết hoặc suýt chết. Sau khi được thả, hơn một nửa sẽ bị đưa sang Gaza hoặc lưu vong ra ngoài lãnh thổ Palestine, theo danh sách.
Những năm 2000 chứng kiến bùng nổ Intifada thứ hai, một cuộc nổi dậy của Palestine do tức giận vì sự chiếm đóng tiếp diễn mặc dù đã có nhiều năm hòa đàm. Cuộc nổi dậy trở nên đẫm máu, với các nhóm vũ trang Palestine thực hiện các vụ tấn công khiến hàng trăm người Israel thiệt mạng, và quân đội Israel giết nhiều nghìn người Palestine.
Một tù nhân sẽ được thả là Iyad Abu al-Rub, một chỉ huy của Jihad Hồi giáo bị kết án đã chỉ huy các vụ đánh bom liều chết ở Israel từ 2003-2005 khiến 13 người thiệt mạng.
Người lớn tuổi nhất và bị giam lâu nhất sẽ được trả tự do là Samir Abu Naama, 64 tuổi, một thành viên Fatah bị bắt ở Bờ Tây năm 1986 và bị kết án về tội cài chất nổ. Người trẻ nhất là Mohammed Abu Qatish, người bị bắt khi 16 tuổi vào năm 2022 và bị kết án về tội cố gắng dùng dao đâm.
Hamas từ lâu đã yêu cầu thả Barghouti.
Lãnh đạo Hamas trong quá khứ đã từng đòi Israel trả tự do cho Barghouti, một lãnh đạo của đối thủ chính trị chính của họ là Fatah, như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào chấm dứt các cuộc chiến ở Gaza. Nhưng Israel đã từ chối trong các trao đổi trước đây.
Israel lo sợ lịch sử có thể lặp lại sau khi nước này trả tự do cho lãnh đạo cao cấp Hamas Yahya Sinwar trong một cuộc trao đổi năm 2011. Tù nhân bị giam lâu này là một trong những kiến trúc sư chính của cuộc tấn công ngày 7/10/2023 đã châm ngòi cho cuộc chiến Gaza mới nhất, và ông sau đó đã dẫn dắt nhóm vũ trang trước khi bị lực lượng Israel tiêu diệt vào năm ngoái.
Là một trong vài nhân vật được đồng thuận trong chính trị Palestine, Barghouti, 66 tuổi, được xem rộng rãi là người có thể thay thế Tổng thống Mahmoud Abbas — nhà lãnh đạo già nua và không được ưa thích của Chính quyền Palestine được quốc tế công nhận, hiện nắm quyền ở một số vùng tại Bờ Tây. Các cuộc thăm dò liên tục cho thấy Barghouti là lãnh đạo Palestine được ưa thích nhất.
Barghouti sinh ở làng Kobar, Bờ Tây, năm 1959. Khi học lịch sử và chính trị tại Đại học Bir Zeit, ông đã tham gia lãnh đạo các cuộc biểu tình sinh viên chống sự chiếm đóng của Israel. Ông nổi lên như một nhà tổ chức trong cuộc nổi dậy Palestine đầu tiên, bùng phát vào tháng 12/1987.
Israel cuối cùng đã trục xuất ông sang Jordan. Ông trở về Bờ Tây vào những năm 1990 như một phần của các thỏa thuận hòa bình tạm thời đã tạo ra Chính quyền Palestine và nhằm mở đường cho một quốc gia.
Sau khi Intifada thứ hai nổ ra, Israel cáo buộc Barghouti — khi đó là người đứng đầu Fatah ở Bờ Tây — là lãnh đạo của Lữ đoàn Tử vì đạo Al-Aqsa, một tập hợp lỏng lẻo các nhóm vũ trang liên kết Fatah đã thực hiện các vụ tấn công nhằm vào người Israel.
Barghouti không bao giờ bình luận về mối liên hệ của mình với các Lữ đoàn. Trong khi ông bày tỏ hy vọng về một nhà nước Palestine và Israel cùng tồn tại hòa bình, ông nói người Palestine có quyền chiến đấu khi phải đối mặt với việc các khu định cư Israel ngày càng gia tăng và bạo lực của quân đội đối với người Palestine.
“Tôi không phải là một kẻ khủng bố, nhưng tôi cũng không phải là người theo chủ nghĩa hòa bình,” ông viết trong một bài xã luận năm 2002 trên The Washington Post.
Ngay sau đó, ông bị Israel bắt. Tại phiên tòa ông chọn không biện hộ vì không thừa nhận thẩm quyền của tòa. Ông bị kết án về tội giết người liên quan đến một số vụ tấn công của các Lữ đoàn và bị tuyên năm bản án chung thân, trong khi được trắng án về những vụ tấn công khác.
Một nhân vật đoàn kết suốt thời gian bị giam
Năm 2021, Barghouti đã đăng ký danh sách tranh cử quốc hội của riêng mình nhưng cuộc bầu cử sau đó bị hủy. Một vài năm trước đó, ông đã lãnh đạo hơn 1.500 tù nhân trong một cuộc tuyệt thực 40 ngày để kêu gọi cải thiện điều kiện trong hệ thống nhà tù Israel.
Barghouti cho thấy ông có thể xây cầu giữa các phe phái Palestine ngay cả khi ông tiếp cận với người Israel, theo lời Mouin Rabbani, học giả không thường trú tại tổ chức Democracy for the Arab World Now và là đồng chủ biên của Jadaliyya, một tạp chí trực tuyến chuyên về Trung Đông.
Barghouti “được xem là một lãnh đạo quốc gia có uy tín, người có thể lãnh đạo người Palestine theo cách mà Abbas liên tục thất bại,” ông nói.
Israel “rất muốn tránh” điều đó, vì chính sách của họ trong nhiều năm là giữ người Palestine chia rẽ và làm cho chính quyền của Abbas yếu đi, Rabbani nói, và thêm rằng Abbas cũng cảm thấy bị đe dọa bởi bất kỳ việc thả Barghouti nào.
Barghouti không dính líu đến tham nhũng đã làm suy yếu chính quyền Abbas và khiến nhiều người căm ghét nó, theo Eyal Zisser, phó hiệu trưởng Đại học Tel Aviv và chuyên gia quan hệ Ả Rập-Israel.
Sức ủng hộ của ông có thể củng cố các thể chế Palestine, một ý tưởng khiến chính phủ cánh hữu của Israel kinh hoàng, vốn phản đối mọi bước tiến hướng tới nền quốc gia, Zisser nói.
Barghouti lần cuối được nhìn thấy vào tháng Tám, khi bộ trưởng an ninh quốc gia cánh hữu cực đoan của Israel, Itamar Ben-Gvir, đăng một video của chính ông nhắc nhở Barghouti trong tù, nói Israel sẽ đối phó với bất kỳ ai hành động chống lại đất nước và “tiêu diệt họ.”
THÚY LY
Tổng hợp.
